۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - 'كتاب' به 'کتاب') |
||
خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
کتاب، مشتمل بر يك مقدمه و عناوين متعددى است كه مباحث را مىتوان بدينگونه دستهبندى نمود: | |||
#ويژگىهاى حوزههاى علميه؛ | #ويژگىهاى حوزههاى علميه؛ | ||
خط ۶۸: | خط ۶۸: | ||
وى در پاسخ به سؤالاتى كه ممكن است در رابطه با پيشينه حوزههاى علميه مطرح باشد، تذكر اين نكته را لازم مىداند كه نام حوزه در زمانهاى قديم مطرح نبوده است، بلكه در ابتداى امر محل تحصيل علوم اسلامى مساجد بوده و سپس با توسعه فعاليت علمى از يك طرف و فراهم شدن امكانات زندگى از طرف ديگر، مدارسى به وجود آمد كه محل تحصيل علوم دينى گشت و سپس با گسترده شدن فعاليت و امكانات تحصيلى در جاهايى كه مجموعهاى از مدارس و مراكز تحصيلى گرد مىآمد، نام حوزه علميه بر آن نهاده شد؛ لذا كسى كه بخواهد تاريخ حوزهها را بررسى كند بايد راجع به مدارس و مساجد تحقيق كند؛ زيرا در همان جاهاست كه در گذشته كار حوزهاى انجام مىشده است <ref>همان، ص 9</ref>. | وى در پاسخ به سؤالاتى كه ممكن است در رابطه با پيشينه حوزههاى علميه مطرح باشد، تذكر اين نكته را لازم مىداند كه نام حوزه در زمانهاى قديم مطرح نبوده است، بلكه در ابتداى امر محل تحصيل علوم اسلامى مساجد بوده و سپس با توسعه فعاليت علمى از يك طرف و فراهم شدن امكانات زندگى از طرف ديگر، مدارسى به وجود آمد كه محل تحصيل علوم دينى گشت و سپس با گسترده شدن فعاليت و امكانات تحصيلى در جاهايى كه مجموعهاى از مدارس و مراكز تحصيلى گرد مىآمد، نام حوزه علميه بر آن نهاده شد؛ لذا كسى كه بخواهد تاريخ حوزهها را بررسى كند بايد راجع به مدارس و مساجد تحقيق كند؛ زيرا در همان جاهاست كه در گذشته كار حوزهاى انجام مىشده است <ref>همان، ص 9</ref>. | ||
خلاصه مطالب | خلاصه مطالب کتاب به ترتيبى كه در ساختار آمده بدين شرح است: | ||
#ابطحى پارهاى از ويژگىها را شاخصه اغلب حوزههاى علميه دانسته است. وى خاطرنشان مىكند كه با بررسى و تحقيق در حوزههاى علميه و تاريخ مدارس و | #ابطحى پارهاى از ويژگىها را شاخصه اغلب حوزههاى علميه دانسته است. وى خاطرنشان مىكند كه با بررسى و تحقيق در حوزههاى علميه و تاريخ مدارس و کتابخانهها خصوصياتى را در مورد آنها مىيابيم كه بعضى جنبه كلى دارند و در همه يا اكثر حوزهها مطرح مىباشند. شناخت اين خصوصيات در راه رسيدن به آگاهى در مورد حوزه علميه نقش اساسى دارد؛ لذا در ضمن چند قسمت اين ويژگىها را مورد بررسى قرار مىدهد. اتصال و ارتباط حوزه و مسجد و کتابخانه، رابطه تنگاتنگ حوزه علميه و جامعه، حوزه علميه در كنار حرم ائمه(ع) و پيشوايان دين، علوم اسلامى در حوزهها و علل توجه يا بىاعتنايى به برخى از علوم در حوزههاى علميه از مباحثى است كه در بخش اول مطالب کتاب، مطرح شده است <ref>متن کتاب، ص 10 - 31</ref>. | ||
#امام خمينى(ره) در گفتهها و نوشتههاى خود به حوزه علميه و جنبههاى گوناگون آن توجه زياد مبذول داشتهاند و راهنمايىهاى اساسى فرمودهاند كه نويسنده در ادامه مباحث، گوشهاى از سخنان و نوشتههاى ايشان را در باره چند موضوع در زمينه حوزههاى علميه نقل كرده است كه راهنماى طالبين تحصيل در اين حوزهها باشد <ref>همان، ص 33 - 40</ref>. | #امام خمينى(ره) در گفتهها و نوشتههاى خود به حوزه علميه و جنبههاى گوناگون آن توجه زياد مبذول داشتهاند و راهنمايىهاى اساسى فرمودهاند كه نويسنده در ادامه مباحث، گوشهاى از سخنان و نوشتههاى ايشان را در باره چند موضوع در زمينه حوزههاى علميه نقل كرده است كه راهنماى طالبين تحصيل در اين حوزهها باشد <ref>همان، ص 33 - 40</ref>. | ||
#:نويسنده در عنوان ديگرى با ذكر تعدادى از شهدا و مجاهدين حوزههاى علميه، به جهت وسعت اين موضوع، خوانندگان را به مطالعه 11 جلد نهضت روحانيون ايران و | #:نويسنده در عنوان ديگرى با ذكر تعدادى از شهدا و مجاهدين حوزههاى علميه، به جهت وسعت اين موضوع، خوانندگان را به مطالعه 11 جلد نهضت روحانيون ايران و کتاب شهداى روحانيت در يكصد سال اخير و مانند آن ارجاع مىدهد <ref>همان، ص 69 - 70</ref>. | ||
#:شخصيتهاى بزرگى از زنان مجتهده و عالمه، به مقام بزرگى از فقاهت و دانش اسلامى رسيده و با نظام حوزهاى مراحل تكامل علمى و تقوائى را پيمودهاند. امسعيد احمسيه، دختر سيد مرتضى، ام على بن طاووس، بانوى مجتهده ايرانى و تعدادى ديگر از بانوان شيعه در اين بخش از | #:شخصيتهاى بزرگى از زنان مجتهده و عالمه، به مقام بزرگى از فقاهت و دانش اسلامى رسيده و با نظام حوزهاى مراحل تكامل علمى و تقوائى را پيمودهاند. امسعيد احمسيه، دختر سيد مرتضى، ام على بن طاووس، بانوى مجتهده ايرانى و تعدادى ديگر از بانوان شيعه در اين بخش از کتاب معرفى شدهاند <ref>همان، ص 72 - 78</ref>. | ||
#در اين قسمت | #در اين قسمت کتاب، حوزههاى علميه از زمان رسولالله(ص) مورد بررسى قرار گرفته است. پيامبر بعد از استقرار در مدينه با بنيانگذارى مسجد النبى، مركزى براى فراگيرى اسلام و قرآن - با منظور نشر و گسترش آن در نواحى گوناگون - به وجود آوردند و مسلمانها بهنحو شايستهاى در مسجد به كار آموختن و فراگيرى علم و دانش دين و قرآن و مفاهيم آن پرداختند. مسجد النبى حكم مدرسهاى را داشت كه بسيار بودند بزرگان دانشمند از پيروان رسول خدا كه از آن مدرسه و محضر پيامبر كسب فيض نموده و تفقه در دين نمودند و حتى آموختن خواندن و نوشتن را در همان مركز انجام مىدادند <ref>همان، 80</ref>. | ||
#:نويسنده در باره حوزه علميه على(ع) مىنويسد: «اگر ما هيچ نشانهاى از حوزه علميه آن دوره نداشتيم جز «نهجالبلاغة» و علومى كه در ضمن خطبهها و نامهها و پندهاى حكمتآميز اين | #:نويسنده در باره حوزه علميه على(ع) مىنويسد: «اگر ما هيچ نشانهاى از حوزه علميه آن دوره نداشتيم جز «نهجالبلاغة» و علومى كه در ضمن خطبهها و نامهها و پندهاى حكمتآميز اين کتاب عظيمالشأن به دست ما رسيده است، كافى بود كه پرده از يك مجمع علمى بزرگ بردارد» <ref>همان، ص 115</ref>. | ||
#:وى همچنين با بررسى حوزههاى علميه ساير ائمه، به حوزه علميه امام جعفر صادق(ع) با تفصيل بيشترى مىپردازد؛ چراكه: «بررسى تاريخ حوزهها به ما نشان مىدهد كه علوم حوزهاى، برنامههاى كلى حوزههاى شيعه، تداوم حركت فكرى و علمى تشيع، گسترش ابعاد مجامع علمى شيعه، مرهون آن امام معصوم و آگاه و آن مجمع بزرگ علم و فضيلت است» <ref>همان، ص 165</ref>. | #:وى همچنين با بررسى حوزههاى علميه ساير ائمه، به حوزه علميه امام جعفر صادق(ع) با تفصيل بيشترى مىپردازد؛ چراكه: «بررسى تاريخ حوزهها به ما نشان مىدهد كه علوم حوزهاى، برنامههاى كلى حوزههاى شيعه، تداوم حركت فكرى و علمى تشيع، گسترش ابعاد مجامع علمى شيعه، مرهون آن امام معصوم و آگاه و آن مجمع بزرگ علم و فضيلت است» <ref>همان، ص 165</ref>. | ||
#در آخرين بحث | #در آخرين بحث کتاب، حوزههاى علميه عصر غيبت مورد بررسى قرار گرفته است. در اين بخش به سه حوزه علميه نجف اشرف، قم و اصفهان بهتفكيك پرداخته شده است. چگونگى تأسيس و شخصيتهاى علمى هريك از اين حوزهها، تأثيرات هريك از اين حوزهها در ترويج مذهب تشيع و مراكز علمى و آثار هريك از اين حوزهها، از جمله مباحث مطرحشده در اين بخش از کتاب است. يادى از شهداى حوزه علميه اصفهان، حسن ختام مطالب کتاب است <ref>همان، ص 428</ref>. | ||
== وضعيت | == وضعيت کتاب == | ||
در بخش آخر | در بخش آخر کتاب، تصاوير متعددى از مساجد، مراقد علماى شيعه، حوزههاى علميه و حلقههاى درسى طلاب ارائه شده است. فهرست مطالب، تصاوير و عكسها و منابع بهتفكيك در انتهاى کتاب آمده است. نويسنده در ابتداى فهرست تصاوير، تذكر داده كه تصويرهاى کتاب، عمدتاً مربوط به حوزه علميه قم و حوزه علميه اصفهان مىباشد و ساير بخشهاى کتاب، يا اصلاً تصويرى ندارد و يا اينكه عكس مناسب و جالبى در دسترس نبوده است <ref>همان، ص 447</ref>. | ||
آدرس و ترجمه روايات، مطالب و توضيحاتى پيرامون برخى مباحث | آدرس و ترجمه روايات، مطالب و توضيحاتى پيرامون برخى مباحث کتاب در پاورقىها ذكر شده است. | ||
==پانویس == | ==پانویس == | ||
خط ۹۲: | خط ۹۲: | ||
مقدمه و متن | مقدمه و متن کتاب. | ||
ویرایش