۱٬۴۸۲
ویرایش
حقائق التفسیر (دار الکتب العلمية): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
}} | }} | ||
'''حقائق | '''حقائق التفسير،''' تألیف [[سلمی، محمد بن حسین|ابوعبدالرحمن محمد بن حسین بن موسى ازدى سلمى]] (متوفای 412ق)، یکی از قدیمی‌ترین تفاسیر عرفانی قرآن به زبان عربی است. | ||
سلمی مجموعه‌ای از روایات و اقوالی را که در تفسیر عرفانی آیات قرآن، از قول امامان و اولیاء و مشایخ، | سلمی مجموعه‌ای از روایات و اقوالی را که در تفسیر عرفانی آیات قرآن، از قول امامان و اولیاء و مشایخ، به‌صورت پراکنده در اینجا و آنجا آورده بودند، فراهم آورد و آرای خود را در این‌باره در اثنای آن ذکر کرد. | ||
او در مقدمه حقائق التفسیر نوشته است که چون صاحبان دانش‌های ظاهری در رشته‌های مرتبط با قرآن به نگارش پرداخته‌اند و جز آنچه در کلام [[امام جعفر صادق علیه‌السلام|امام صادق | او در مقدمه حقائق التفسیر نوشته است که چون صاحبان دانش‌های ظاهری در رشته‌های مرتبط با قرآن به نگارش پرداخته‌اند و جز آنچه در کلام [[امام جعفر صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] و ابن عطاء در توضیح پاره‌ای از آیات متفرقه آمده، کسی برای فهم خطابات قرآنی به زبان اهل حقیقت اقدامی نکرده، بر آن شده آنچه را در این باب در کلام [[امام جعفر صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] و ابن عطاء یافته است، گردآوری کند و سخنان مشایخ اهل حقیقت را در این باب به آن منضم نماید و آن را به‌ترتیب سوره‌های قرآن تنظیم کند.<ref>ر.ک: مقدمه، ج1، ص19-20</ref> | ||
مهمترین کسانی که اقوالشان را سلمی در این تفسیر آورده است، عبارتند از: [[امام جعفر صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]]، ابن عطاء آدمی، [[حلاج، حسین بن منصور|حسین بن منصور حلاج]]، [[ابوالحسین نوری]]. | |||
تفسیر ابوالحسین نوری، از میان این مجموعه، کوتاه‌ترین است که تنها 29 آیه از آیات قرآنی در | تفسیر ابوالحسین نوری، از میان این مجموعه، کوتاه‌ترین است که تنها 29 آیه از آیات قرآنی در آن، مورد تفسیر قرار گرفته است.<ref>ر.ک: قاسم‌پور، محسن؛ ص55</ref> | ||
در این کتاب هیچ سخنی در تفسیر ظاهر قرآن دیده نمی‌شود و تفسیر باطنی محض است، ولی از مقدمه‌ی مؤلف آن به دست می‌آید که مکتب تفسیری وی باطنی محض نبوده و ظاهر قرآن را نیز معتبر و قابل استناد و احتجاج می‌دانسته است. وی در آن مقدمه گفته است: | در این کتاب هیچ سخنی در تفسیر ظاهر قرآن دیده نمی‌شود و تفسیر باطنی محض است، ولی از مقدمه‌ی مؤلف آن به دست می‌آید که مکتب تفسیری وی باطنی محض نبوده و ظاهر قرآن را نیز معتبر و قابل استناد و احتجاج می‌دانسته است. وی در آن مقدمه گفته است: | ||
«وقتى ديدم افراد معروف به علوم ظاهر در بيان انواع مطالب قرآن از قبيل قرائت‌ها، تفسيرها، مشكلات، احكام، اعراب، لغت، مجمل، مفسر، ناسخ و منسوخ پيش افتاده‌اند و در گردآورى فهم خطاب قرآن به زبان حقيقت جز [ | «وقتى ديدم افراد معروف به علوم ظاهر در بيان انواع مطالب قرآن از قبيل قرائت‌ها، تفسيرها، مشكلات، احكام، اعراب، لغت، مجمل، مفسر، ناسخ و منسوخ پيش افتاده‌اند و در گردآورى فهم خطاب قرآن به زبان حقيقت جز [آنچه] در آيات پراكنده‌اى به ابوالعباس بن عطا نسبت داده‌اند و در آياتى بدون ترتيب از [[امام جعفر صادق علیه‌السلام|جعفر بن محمد(ع)]] نقل كرده‌اند، هيچ‌كس كارى نكرده است و در اين‌باره مطالبى را از آنان شنيده بودم كه نيكو مى‌دانستم، علاقه پيدا كردم كه آن [مطالب] را به مقاله آنان ضميمه كنم و سخنان مشايخ اهل حقيقت را به آن بيفزايم و به‌قدر طاقتم آن را به‌ترتيب سوره‌ها مرتب كنم...».<ref>ر.ک: مقدمه، ج1، ص10</ref> | ||
نمونه‌اى از مطالب اين تفسير: | نمونه‌اى از مطالب اين تفسير: در مورد آیه كریمه «'''وَ لَوْ أَنّٰا كَتَبْنٰا عَلَيْهِمْ أَنِ اقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ أَوِ اخْرُجُوا مِنْ دِيٰارِكُمْ مٰا فَعَلُوهُ إِلاّٰ قَلِيلٌ'''» (نساء،: 60)، آورده است: | ||
محمد بن فضل گفته است: [اگر بر آنان مى‌نوشتيم كه] نفس خود را با مخالفت خواسته‌اش بكشيد «يا از خانه‌هايتان بيرون كنيد»؛ يعنى دوستى دنيا را از | محمد بن فضل گفته است: [اگر بر آنان مى‌نوشتيم كه] نفس خود را با مخالفت خواسته‌اش بكشيد «يا از خانه‌هايتان بيرون كنيد»؛ يعنى دوستى دنيا را از دلهايتان خارج كنيد، آن را جز اندكى كه در عدد كم و در معانى زياد هستند، انجام نمى‌دادند و آنان اهل توفيق و ولايت‌هاى راستينند».<ref>ر.ک: متن کتاب، ج1، ص154</ref> | ||
پانویس<references /> | |||
<references /> | |||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
#مقدمه و متن کتاب | #مقدمه و متن کتاب. | ||
#[[:noormags:944031| | #[[:noormags:944031|قاسم‌پور، محسن، «جستاری در حقائق التفسیر و رویکرد تأویلی آن»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله پژوهش دینی بهار و تابستان 1388 - شماره 18 رتبه علمی - پژوهشی (وزارت علوم)/ISC (32 صفحه -از 51 تا 82 )]] | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||