۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
الفتوحات المكية: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
| شابک = | | شابک = | ||
| تعداد جلد = | | تعداد جلد = | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =01304 | ||
| کتابخوان همراه نور = | | کتابخوان همراه نور = | ||
| کد پدیدآور = 782 | | کد پدیدآور = 782 | ||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
'''الفتوحات مکیه فی معرفة الأسرار المالكیة و الملكیة'''، معروف به «الفتوحات المكیة»، اثر [[ابن عربی، محمد بن علی|محمد بن علی الحاتمی الاندلسی]] مشهور به «[[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربی]]» مفصلترین و ژرفترین اثری است که در عرفان به نگارش در آمده است. | '''الفتوحات مکیه فی معرفة الأسرار المالكیة و الملكیة'''، معروف به «الفتوحات المكیة»، اثر [[ابن عربی، محمد بن علی|محمد بن علی الحاتمی الاندلسی]] مشهور به «[[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربی]]» مفصلترین و ژرفترین اثری است که در عرفان به نگارش در آمده است. | ||
علامه حسن‌زاده آملی معتقد است تاکنون نه‌تنها فتوحات مکیه بلکه هیچ‌یک از مصنفات شیخ در عالم مؤلفات؛ دومی مانند خود ندیده است، به‌خصوص فصوص و فتوحات را باید از کرامات خاص به او دانست ذلک فضل الله یوتیه من یشاء.<ref>حسن‌زاده آملی،1372، ص378</ref> | [[حسن‌زاده آملی، حسن|علامه حسن‌زاده آملی]] معتقد است تاکنون نه‌تنها فتوحات مکیه بلکه هیچ‌یک از مصنفات شیخ در عالم مؤلفات؛ دومی مانند خود ندیده است، به‌خصوص فصوص و فتوحات را باید از کرامات خاص به او دانست ذلک فضل الله یوتیه من یشاء.<ref>حسن‌زاده آملی،1372، ص378</ref> | ||
==انگیزه تألیف== | ==انگیزه تألیف== | ||
[[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]] در مورد انگيزه تأليف فتوحات مىگويد: «پس از اين كه در تونس از ولى خود ابو محمد عبد العزيز (ابو محمد بن ابى بكر قرشى از عارفان بزرگ آن ديار) جدا شدم و به قصد زيارت خانه خدا به سمت مكه عزيمت نمودم، در مكه خداوند در خاطرم افكند تا فنون معارفى را كه در غيبت خود تحصيل نموده بودم به ولى خود بشناسانم و از جواهر علومى كه به آن دست يافته بودم به او هديه نمايم لذا اين رساله را براى او و همه ياران پاك و برگزيده و صوفيان حقيقتجو و نيز براى دوستمان عبد الله بدر حبشى تأليف نمودم.» | [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]] در مورد انگيزه تأليف فتوحات مىگويد: «پس از اين كه در تونس از ولى خود ابو محمد عبد العزيز (ابو محمد بن ابى بكر قرشى از عارفان بزرگ آن ديار) جدا شدم و به قصد زيارت خانه خدا به سمت مكه عزيمت نمودم، در مكه خداوند در خاطرم افكند تا فنون معارفى را كه در غيبت خود تحصيل نموده بودم به ولى خود بشناسانم و از جواهر علومى كه به آن دست يافته بودم به او هديه نمايم لذا اين رساله را براى او و همه ياران پاك و برگزيده و صوفيان حقيقتجو و نيز براى دوستمان عبد الله بدر حبشى تأليف نمودم.» | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
از دیگر ارکان این کتاب بحث از انسان کامل است وی معتقد است حق‌تعالی در آینه دل انسان کامل که خلیفه خودش است، تجلی می‌کند و عکس انوار تجلیات از آینه دل او بر عالم افاضه می‌گردد و عالم به سبب این تجلیات محفوظ و باقی می‌ماند. | از دیگر ارکان این کتاب بحث از انسان کامل است وی معتقد است حق‌تعالی در آینه دل انسان کامل که خلیفه خودش است، تجلی می‌کند و عکس انوار تجلیات از آینه دل او بر عالم افاضه می‌گردد و عالم به سبب این تجلیات محفوظ و باقی می‌ماند. | ||
این بُعد از تحقیقات مؤلف نیز سرچشمه نگارش کتاب‌های مستقلی در این باب گردید بزرگانی چون قونوی، نسفی؛ جیلانی و...در این باب قلم زده‌اند. | این بُعد از تحقیقات مؤلف نیز سرچشمه نگارش کتاب‌های مستقلی در این باب گردید بزرگانی چون قونوی، نسفی؛ جیلانی و...در این باب قلم زده‌اند. | ||
بقیه مباحث کتاب بر آن دو رکن پای ریزی شده‌اند. در معارف از حکمت علمی و عملی و در مقامات از تبتل تا فنا را پایه پایه تا لقاءالله بیان کرده است و ابعاد و مراتب مختلف آن را چنان به خامه آورده که همگان انگشت حیرت به دندان گرفته‌اند. | بقیه مباحث کتاب بر آن دو رکن پای ریزی شده‌اند. در معارف از حکمت علمی و عملی و در مقامات از تبتل تا فنا را پایه پایه تا لقاءالله بیان کرده است و ابعاد و مراتب مختلف آن را چنان به خامه آورده که همگان انگشت حیرت به دندان گرفته‌اند. | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
# حاصل و نتيجه تلاش علمى و عرفانى [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]] را كه در مجموعهاى از تأليفات او از كتابها و رسالهها پراكنده است، در اين كتاب مىتوان مشاهده نمود، كتابى كه مؤلف آن حدود سى سال جهت پديد آوردنش تلاش نمود و حاصل فكر و تحقيق و كشف و شهود خود را در آن به وديعه نهاد. | # حاصل و نتيجه تلاش علمى و عرفانى [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]] را كه در مجموعهاى از تأليفات او از كتابها و رسالهها پراكنده است، در اين كتاب مىتوان مشاهده نمود، كتابى كه مؤلف آن حدود سى سال جهت پديد آوردنش تلاش نمود و حاصل فكر و تحقيق و كشف و شهود خود را در آن به وديعه نهاد. | ||
# فتوحات، دایرة‌المعارفى است كه در آن معارف اسلامى در ابعاد مختلفش از قرآن و حديث و فقه و كلام و تفسير و تاريخ و ادبيات و آداب سلوك و تأملات و مكاشفات با صبغهاى عرفانى عرضه شده است. | # فتوحات، دایرة‌المعارفى است كه در آن معارف اسلامى در ابعاد مختلفش از قرآن و حديث و فقه و كلام و تفسير و تاريخ و ادبيات و آداب سلوك و تأملات و مكاشفات با صبغهاى عرفانى عرضه شده است. | ||
# مجموعهاى است | # مجموعهاى است بى بديل از مهمترين مسائل عرفان عملى از مراحل، منازل و مقامات سير و سلوك و حالات و مقامات اقطاب و ابدال و اوليا و مباحث عرفان نظرى از وحدت وجود و ولايت و انسان كامل و مراتب تجليات اسماء و صفات حق و... | ||
# كتابى است بسيار تأثیرگذار در تحول فكر و انديشه در جهان اسلام، كه نمونههايى از اين تأثير را در حوزههاى عرفانى و خانقاهى و ادبى به‌خصوص شعر و فلسفى به‌ویژه حكمت متعاليه شاهديم. | # كتابى است بسيار تأثیرگذار در تحول فكر و انديشه در جهان اسلام، كه نمونههايى از اين تأثير را در حوزههاى عرفانى و خانقاهى و ادبى به‌خصوص شعر و فلسفى به‌ویژه حكمت متعاليه شاهديم. | ||
| خط ۶۸: | خط ۶۸: | ||
به دليل توجه عالمان و عارفان به اين كتاب، دست‌نوشت‌هاى متعددى از آن پديد آمده است تا آنجا كه به گفته عثمان يحيى تنها در كتابخانه سليمانيه در استانبول بيش از يكصد نسخه خطى از فتوحات موجود مىباشد. | به دليل توجه عالمان و عارفان به اين كتاب، دست‌نوشت‌هاى متعددى از آن پديد آمده است تا آنجا كه به گفته عثمان يحيى تنها در كتابخانه سليمانيه در استانبول بيش از يكصد نسخه خطى از فتوحات موجود مىباشد. | ||
كثرت نسخ خطى هرچند انتساب كتاب را به [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]] قطعى | كثرت نسخ خطى هرچند انتساب كتاب را به [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]] قطعى مىسازد اما احتمال دس و تحريف را نيز در آنها تقويت مىكند، اگر آنچه شعرانى درباره كتاب فتوحات گفته است صحيح باشد، متعجب مىشويم كه چه مقدار از اين مهمترين كتاب [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]] از آن اوست و چه مقدار از آن منسوب به اوست. شعرانى مىگويد هنگامی‌که درصدد تلخيص كتاب فتوحات برآمد با عباراتى مواجه گرديد كه به گمان او با عقايد مسلم كافه مسلمين تعارض داشت او پس از اندكى شك و ترديد آنها را حذف كرد و روزى اين مطالب را با شيخ شمس‌الدین (متوفاى سال 955 ه. ق) كه نسخهاى از فتوحات را به خط خود نوشته و با نسخه مؤلف در قونيه مقابله كرده بود در ميان گذاشت، و پس از خواندن آن دريافت كه هیچ‌یک از عباراتى كه وى حذف كرده بود، در آن نسخه موجود نيست. شعرانى نقل مىكند كه براى وى مسلم گرديد كه نسخههاى فتوحات كه در زمان وى در مصر رواج داشت، شامل قسمت‌هایی مىشد كه به نام مؤلف جعل شده بود و در مورد كتاب فصوص و ديگر آثار وى نيز چنين كارى صورت گرفته بود.<ref>تاريخ فلسفه در اسلام م. م. شريف ج 1 ص 564. اليواقيت و الجواهر ص 3. كشف الظنون ج 2 ص 1239</ref> | ||
عثمان يحيى اولين ناشر فتوحات را امير عبدالقادر جزايرى دانسته و همو نيز مىگويد كه فتوحات تا سال 1329ه. ق سه بار در قاهره انتشار يافت. | عثمان يحيى اولين ناشر فتوحات را امير عبدالقادر جزايرى دانسته و همو نيز مىگويد كه فتوحات تا سال 1329ه. ق سه بار در قاهره انتشار يافت. | ||
| خط ۷۵: | خط ۷۵: | ||
آنچه از اين چاپ در اختيار است 14 مجلد است كه مشتمل بر 106 جزء و 161 باب از مجموع 560 باب مىباشد. | آنچه از اين چاپ در اختيار است 14 مجلد است كه مشتمل بر 106 جزء و 161 باب از مجموع 560 باب مىباشد. | ||
و چنانكه محقق كتاب «دكتر عثمان يحيى» گفته است مباحث كتاب مطابق تقسيمبندى مؤلف در نسخه دوم فتوحات تنظيم شده كه بر اساس آن مطالب كتاب به اسفار و اجزاء و ابواب تقسيم شده است و در مقدمه هر يك از اسفار، چكيدهاى از مطالب آن عرضه شده و هر سفر به چندين فهرست از قبيل آيات قرآنى، احاديث، امثال و حكم، اشعار، شرح‌حال خودنوشت (آنچه [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]] از زندگى خود در آن جلد گزارش كرده زير عنوان السيرة الذاتية آمده است)، اصطلاحات عرفانى و... مزين گشته است. | و چنانكه محقق كتاب «دكتر عثمان يحيى» گفته است مباحث كتاب مطابق تقسيمبندى مؤلف در نسخه دوم فتوحات تنظيم شده كه بر اساس آن مطالب كتاب به اسفار و اجزاء و ابواب تقسيم شده است و در مقدمه هر يك از اسفار، چكيدهاى از مطالب آن عرضه شده و هر سفر به چندين فهرست از قبيل آيات قرآنى، احاديث، امثال و حكم، اشعار، شرح‌حال خودنوشت (آنچه [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]] از زندگى خود در آن جلد گزارش كرده زير عنوان السيرة الذاتية آمده است)، اصطلاحات عرفانى و... مزين گشته است. | ||