۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
اشرف التواریخ: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - '}} '''' به '}} '''') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
}} | }} | ||
'''اشرف التواريخ'''، نوشته [[نوری، محمدتقی بن محمدمهدی|محمدتقى نورى]]، تصحيح [[اصیلی، سوسن|سوسن اصيلى]] | |||
'''اشرف التواريخ'''، نوشته [[نوری، محمدتقی بن محمدمهدی|محمدتقى نورى]]، تصحيح سوسن اصيلى | |||
اين کتاب از منابع فارسی تاريخ ایران در دوره نخستين فرمانروايى قاجاريان بويژه روزگار فتحعلى شاه قاجار است كه بيشتر درباره دوران حكومت محمد ولى ميرزاى قاجار در خراسان (1231 - 1218) گزارش مى‌دهد و از ارزشمندترين و درازدامنترين آثار در زمينه رويدادهاى آن دوران و براندازى نادر ميرزا، بازمانده سلسه افشارى از حكومت خراسان و درگيريهاى قاجاريان با اميران آنجا و تركمانان و ايلات و طايفه‌هاى سركش بخشهاى شمالى‌اش در دوره استوار شدن دولت قاجار به شمار مى‌رود. هدف اصلى نویسنده را در این اثر، «ذكر وقايع خراسان» مى‌توان دانست. | اين کتاب از منابع فارسی تاريخ ایران در دوره نخستين فرمانروايى قاجاريان بويژه روزگار فتحعلى شاه قاجار است كه بيشتر درباره دوران حكومت محمد ولى ميرزاى قاجار در خراسان (1231 - 1218) گزارش مى‌دهد و از ارزشمندترين و درازدامنترين آثار در زمينه رويدادهاى آن دوران و براندازى نادر ميرزا، بازمانده سلسه افشارى از حكومت خراسان و درگيريهاى قاجاريان با اميران آنجا و تركمانان و ايلات و طايفه‌هاى سركش بخشهاى شمالى‌اش در دوره استوار شدن دولت قاجار به شمار مى‌رود. هدف اصلى نویسنده را در این اثر، «ذكر وقايع خراسان» مى‌توان دانست. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
شيوه نویسنده در گزارش رويدادها، همچون ديگر «وقايع نگاران» عهد قاجار است. او سخنان خود را با پرداختن به ايل و تبار قاجاريان به‌ويژه فتحعلى خان قاجار و تلاشهایش برای دستيابى به قدرت آغاز مى‌كند و چكيدهاى از چگونگى رسيدن سلسله قاجار را به قدرت بازمی‌گوید. قصد نویسنده این است كه محمد ولى ميرزا را از شاه اسماعيل صفوى برتر بنشاند و تصريح می‌كند كه نمى‌خواهد رويدادهاى این روزگار را به گستردگى شرح دهد. | شيوه نویسنده در گزارش رويدادها، همچون ديگر «وقايع نگاران» عهد قاجار است. او سخنان خود را با پرداختن به ايل و تبار قاجاريان به‌ويژه فتحعلى خان قاجار و تلاشهایش برای دستيابى به قدرت آغاز مى‌كند و چكيدهاى از چگونگى رسيدن سلسله قاجار را به قدرت بازمی‌گوید<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11429/?pageNumber=25&viewType=html ر.ک: مقدمه، ص25]</ref>. قصد نویسنده این است كه محمد ولى ميرزا را از شاه اسماعيل صفوى برتر بنشاند<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11429/?pageNumber=26&viewType=html ر.ک: همان، ص26]</ref> و تصريح می‌كند كه نمى‌خواهد رويدادهاى این روزگار را به گستردگى شرح دهد. | ||
او با نظم و نثر ادبيات فارسی به‌نیکى آشنا بوده و تشبيهات ادبى زيبايى در کتاب خود به كار برده و از شعرها شاعران نيز بسيار بهره گرفته يا شعرهاى خود را به مناسبت‌هایى آورده است. روش تاريخ‌نگارى این اثر، گزارش سال به سال از رويدادهاست و مؤلف با توجه به هدف خود؛ يعنى نوشتن رويدادهاى خراسان و گزارش دادن درباره رجال آن سامان، با ريزبينى فراوان حتى رويدادهاى خرد آنجا را دنبال و ثبت می‌كند. او كوشيده است كه همچون ديگر مورخان قاجارى كه به نوشتن تاريخ رسمى دست زده‌اند، شوكت پادشاهان این سلسله را حفظ كند و از اينرو، به چيزهایى مانند تهديدهاى آقا محمد خان به كشتن خادمانش، هرگز اشاره نمى‌كند. تحليل‌هاى تاريخ نگارانه مؤلف نيز از اهميت فراوانى برخوردارند. | او با نظم و نثر ادبيات فارسی به‌نیکى آشنا بوده و تشبيهات ادبى زيبايى در کتاب خود به كار برده و از شعرها شاعران نيز بسيار بهره گرفته يا شعرهاى خود را به مناسبت‌هایى آورده است. روش تاريخ‌نگارى این اثر، گزارش سال به سال از رويدادهاست<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11429/?pageNumber=26&viewType=html ر.ک: همان، ص26]</ref> و مؤلف با توجه به هدف خود؛ يعنى نوشتن رويدادهاى خراسان و گزارش دادن درباره رجال آن سامان، با ريزبينى فراوان حتى رويدادهاى خرد آنجا را دنبال و ثبت می‌كند. او كوشيده است كه همچون ديگر مورخان قاجارى كه به نوشتن تاريخ رسمى دست زده‌اند، شوكت پادشاهان این سلسله را حفظ كند و از اينرو، به چيزهایى مانند تهديدهاى آقا محمد خان به كشتن خادمانش، هرگز اشاره نمى‌كند. تحليل‌هاى تاريخ نگارانه مؤلف نيز از اهميت فراوانى برخوردارند. | ||
اين کتاب برای | اين کتاب برای شاهزادهاى نوشته شده و از اينرو، نویسنده آن از خوش‌آمدگويى مانند وصف كردن شكار وى خوددارى نكرده است. عنوان‌هاى کتاب، نوشته خود نویسنده‌اند و تنها آنجا كه از افزودن واژه يا عبارتى، گريزى نبوده، مصحح محترم كمبود کتاب را جبران كرده است. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
نویسنده پس از ديباچه بلند خود بر | نویسنده پس از ديباچه بلند خود بر کتابش<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11429/?pageNumber=1&viewType=html ر.ک: مقدمه، ص1]</ref>، از تبار و نسب محمد ولى ميرزا ياد مى‌كند. این نسب‌نامه، نام نياكان وى را از دوره صفويه (شاه قلى بیک) دربردارد. بهگمان، این نسبت‌ها، ساختگى‌اند؛ زيرا بر پايه منابع قاجارى و خود این کتاب، شاه قلى بیک در دوره شاه عباس اول (1038 - 996ق / 1629 - 1588م) مى‌زيست، اما نویسنده فتحعلى خان قاجار را پسر او می‌داند و مى‌گويد وى در بخشى از دوران فرمانروايى شاه سلطان حسین (1135 - 1105 ق) از سران سپاه او بود. گمان نمی‌رود كه فردى از چنين عمر درازى برخوردار بوده باشد. | ||
بارى، پس از این دعوى، مبارزات فتحعلى خان و محمدحسن خان قاجار مى‌آيد و از چگونگى قدرت يافتن آقا محمد خان و رسيدن فتحعلى شاه به پادشاهى، ياد و سپس احوال و ویژگی‌هاى محمد ولى ميرزا گزارش مى‌شود. نویسنده با اينكه از درگيريهاى اميران خراسان با محمد ولى ميرزا و دولت قاجار سخن مى‌گويد، نبردهاى ایران را با عثمانى در بغداد نيز فراموش نمى‌كند. وى همچنين ویژگی‌ها و اوضاع پادشاهان تركستان و حاكمان افغان را شرح مى‌دهد. | بارى، پس از این دعوى، مبارزات فتحعلى خان و محمدحسن خان قاجار مى‌آيد و از چگونگى قدرت يافتن آقا محمد خان و رسيدن فتحعلى شاه به پادشاهى، ياد و سپس احوال و ویژگی‌هاى محمد ولى ميرزا گزارش مى‌شود. نویسنده با اينكه از درگيريهاى اميران خراسان با محمد ولى ميرزا و دولت قاجار سخن مى‌گويد، نبردهاى ایران را با عثمانى در بغداد نيز فراموش نمى‌كند. وى همچنين ویژگی‌ها و اوضاع پادشاهان تركستان و حاكمان افغان را شرح مى‌دهد. | ||
| خط ۶۹: | خط ۶۸: | ||
پيشگفتار مصحح کتاب. | پيشگفتار مصحح کتاب. | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده: تاریخ]] | [[رده: تاریخ]] | ||
[[رده: تاریخ ایران]] | [[رده: تاریخ ایران]] | ||