پرش به محتوا

اجماع از منظر نقد و نظر: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - '}} '''' به '}} '''')
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۷: خط ۲۷:
}}
}}


 
'''اجماع از منظر نقد و نظر'''، به زبان فارسی، تأليف [[حسینی طهرانی، محمد محسن|سيد‌ ‎محمدمحسن حسینى تهرانى]]، کتابى است كه از ديدگاه انتقادى، یکى از ادله چهارگانه دست‌يابى به حكم شرعى؛ يعنى اجماع را بررسى نموده و در نهایت، به این نتيجه مى‌رسد كه اجماع در تحت هيچ شرايطى حجيت ندارد.
'''اجماع از منظر نقد و نظر'''، به زبان فارسی، تأليف سيد‌ ‎محمد محسن حسینى تهرانى، کتابى است كه از ديدگاه انتقادى، یکى از ادله چهارگانه دست‌يابى به حكم شرعى؛ يعنى اجماع را بررسى نموده و در نهایت، به این نتيجه مى‌رسد كه اجماع در تحت هيچ شرايطى حجيت ندارد.


==ساختار==
==ساختار==
خط ۳۴: خط ۳۳:


==گزارش محتوا==
==گزارش محتوا==
در مقدمه، مباحثى از قبيل اينكه پايه‌هاى مسائل اجتماعى نزد اقوام و ملل بر بديهيات و فطريات است، تدوین قوانين جامعه بر اجماعيات استوار است، ترجيح اصالت جامعه بر اصالت فرد در تمدن جديد... و حساسيت مسئله اجماع به‌عنوان اصل عملى در اجتهاد مطرح شده است.
در مقدمه، مباحثى از قبيل اينكه پايه‌هاى مسائل اجتماعى نزد اقوام و ملل بر بديهيات و فطريات است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/13010/%D8%A7%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%B9-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%86%D9%82%D8%AF-%D9%88-%D9%86%D8%B8%D8%B1-:%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B9%D8%AF%D9%85-%D8%A ر.ک: مقدمه، ص15]</ref>، تدوین قوانين جامعه بر اجماعيات استوار است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/13010/%D8%A7%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%B9-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%86%D9%82%D8%AF-%D9%88-%D9%86%D8%B8%D8%B1-:%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B9%D8%AF%D9%85-%D8%A ر.ک: همان، ص17]</ref>، ترجيح اصالت جامعه بر اصالت فرد در تمدن جديد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/13010/%D8%A7%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%B9-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%86%D9%82%D8%AF-%D9%88-%D9%86%D8%B8%D8%B1-:%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B9%D8%AF%D9%85-%D8%AD%D8%AC%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%B9-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82%D8%A7?pageNumber=18&viewType=html ر.ک: همان، ص18]</ref>... و حساسيت مسئله اجماع به‌عنوان اصل عملى در اجتهاد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/13010/%D8%A7%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%B9-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%86%D9%82%D8%AF-%D9%88-%D9%86%D8%B8%D8%B1-:%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B9%D8%AF%D9%85-%D8%AD%D8%AC%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%B9-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82%D8%A7?pageNumber=26&viewType=html ر.ک: همان، ص26]</ref> مطرح شده است.


فصل اول كه در مورد بررسى مفهوم اجماع در كلمات لغت‌دانان و اهل شرع است، مشتمل بر مطالبى از قبيل تشابه مفهوم اجماع با سيره عقلائيه، تأكيد آيات قرآن بر اجماع و وحدت كلمه و نهى آيات از متابعت عقول ناقصه مى‌باشد.
فصل اول كه در مورد بررسى مفهوم اجماع در كلمات لغت‌دانان و اهل شرع است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/13010/%D8%A7%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%B9-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%86%D9%82%D8%AF-%D9%88-%D9%86%D8%B8%D8%B1-:%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B9%D8%AF%D9%85-%D8%A ر.ک: همان، ص29]</ref>، مشتمل بر مطالبى از قبيل تشابه مفهوم اجماع با سيره عقلائيه، تأكيد آيات قرآن بر اجماع و وحدت كلمه و نهى آيات از متابعت عقول ناقصه مى‌باشد.


فصل دوم، اجماع را بر طبق مبانى فكرى اهل سنت طرح و ارزيابى كرده است. بيشترين بخش این فصل، به نقد نظريات [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]]، اختصاص دارد. [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]]، آيه «اولى الامر» را دليل بر حجيت و معصومیت اجماع امت مى‌داند. نویسنده، با ايراد اشكالاتى متعدد بر استدلال [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]]، نظرات او را به چالش كشيده و آنها را رد مى‌كند. هم‌چنين وى، به تبيين روايت «لا تجتمع امتى على ضلالة او على خطأ» كه یکى از مهم‌ترين ادله اهل سنت بر حجيت اجماع امت و معصومیت آن است، مى‌پردازد.
فصل دوم، اجماع را بر طبق مبانى فكرى اهل سنت طرح و ارزيابى كرده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/13010/%D8%A7%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%B9-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%86%D9%82%D8%AF-%D9%88-%D9%86%D8%B8%D8%B1-:%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B9%D8%AF%D9%85-%D8%A ر.ک: همان، ص37]</ref>. بيشترين بخش این فصل، به نقد نظريات [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]]، اختصاص دارد. [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]]، آيه «اولى الامر» را دليل بر حجيت و معصومیت اجماع امت مى‌داند<ref>[https://noorlib.ir/book/view/13010/%D8%A7%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%B9-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%86%D9%82%D8%AF-%D9%88-%D9%86%D8%B8%D8%B1-:%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B9%D8%AF%D9%85-%D8%A ر.ک: همان، ص42]</ref>. نویسنده، با ايراد اشكالاتى متعدد بر استدلال [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]]، نظرات او را به چالش كشيده و آنها را رد مى‌كند. هم‌چنين وى، به تبيين روايت «لا تجتمع امتى على ضلالة او على خطأ» كه یکى از مهم‌ترين ادله اهل سنت بر حجيت اجماع امت و معصومیت آن است، مى‌پردازد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/13010/%D8%A7%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%B9-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%86%D9%82%D8%AF-%D9%88-%D9%86%D8%B8%D8%B1-:%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B9%D8%AF%D9%85-%D8%A ر.ک: همان، ص39]</ref>.


در فصل سوم، به اجماع از ديدگاه اصول معرفتى شيعه نگاه مى‌شود. اجماع، بر مبناى فقهاى شيعه، منوط به حضور رأى معصوم در میان آن است و تحقق عصمت در اجماع امت، به واسطه وجود رأى و حكم امام(ع) بوده و حضور رأى امام(ع) كاشف از حجيت اجماع امت مى‌باشد؛ در حالى كه بر طبق مبانى عامه، نفس اجماع امت، موجب عصمت و علت آن است؛ چه رأى و حكم امام(ع) در آن باشد و چه نباشد. فقهاى شيعه درباره روايت «لا تجتمع امتى على ضلالة» و نظاير آن، به بحث پرداخته‌اند؛ مثلاً[[میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمدحسن|میرزاى قمى]]، اجتماع را ظاهر در اجتماع ارادى مى‌داند و نه اتفاقى و ديگر اينكه روايت را در عداد عقيده شيعه كه معتقد به لزوم وجود معصوم در هر زمانى است، تفسير مى‌كند كه با این تفسير، دلالت این اخبار بر اجماع اثبات نمى‌شود.
در فصل سوم، به اجماع از ديدگاه اصول معرفتى شيعه نگاه مى‌شود. اجماع، بر مبناى فقهاى شيعه، منوط به حضور رأى معصوم در میان آن است و تحقق عصمت در اجماع امت، به واسطه وجود رأى و حكم امام(ع) بوده و حضور رأى امام(ع) كاشف از حجيت اجماع امت مى‌باشد؛ در حالى كه بر طبق مبانى عامه، نفس اجماع امت، موجب عصمت و علت آن است؛ چه رأى و حكم امام(ع) در آن باشد و چه نباشد. فقهاى شيعه درباره روايت «لا تجتمع امتى على ضلالة» و نظاير آن، به بحث پرداخته‌اند؛ مثلاً[[میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمدحسن|میرزاى قمى]]، اجتماع را ظاهر در اجتماع ارادى مى‌داند و نه اتفاقى و ديگر اينكه روايت را در عداد عقيده شيعه كه معتقد به لزوم وجود معصوم در هر زمانى است، تفسير مى‌كند كه با این تفسير، دلالت این اخبار بر اجماع اثبات نمى‌شود.
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش