۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در مقدمه، ضمن ارائه شرح حال مختصری از مؤلف، به تعریف اصول فقه و توضیح روش تألیف متکلمین، احناف، متأخرین و متکلمین پرداخته شده است<ref>ر.ک: مقدمه، ص5-11</ref>. | در مقدمه، ضمن ارائه شرح حال مختصری از مؤلف، به تعریف اصول فقه و توضیح روش تألیف متکلمین، احناف، متأخرین و متکلمین پرداخته شده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56806/%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D8%B4%D9%8A?pageNumber=5&viewType=pdf ر.ک: مقدمه، ص5-11]</ref>. | ||
نویسنده در ابتدای کتاب، اصول و ریشههای فقه را قرآن، سنت پیامبر(ص)، اجماع امت و قیاس معرفی نموده و سپس، به توضیح هریک پرداخته است: | نویسنده در ابتدای کتاب، اصول و ریشههای فقه را قرآن، سنت پیامبر(ص)، اجماع امت و قیاس معرفی نموده و سپس، به توضیح هریک پرداخته است: | ||
الف)- کتاب الله: در این بخش، ابتدا به موضوع خاص و عام و مباحث مربوط به آن، از جمله تقسیمات عام<ref>ر.ک: متن کتاب، ص20</ref> و عام مخصص<ref>ر.ک: همان، ص26</ref> پرداخته شده و سپس، مباحثی همچون مطلق و مقید<ref>ر.ک: همان، ص29</ref>، مشترک و مؤول<ref>ر.ک: همان، ص36</ref>، حقیقت و مجاز<ref>ر.ک: همان، ص42</ref>، صریح و کنایه<ref>ر.ک: همان، ص64</ref>، وجوب عمل به حکم ظاهر و نص<ref>ر.ک: همان، ص72</ref>، ترجیح مفسر بر نص<ref>ر.ک: همان، ص76</ref>، خفی و مشکل و مجمل و متشابه<ref>ر.ک: همان، ص80</ref> مطرح شده است. | الف)- کتاب الله: در این بخش، ابتدا به موضوع خاص و عام و مباحث مربوط به آن، از جمله تقسیمات عام<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56806/%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D8%B4%D9%8A?pageNumber=20&viewType=pdf ر.ک: متن کتاب، ص20]</ref> و عام مخصص<ref>ر.ک: همان، ص26</ref> پرداخته شده و سپس، مباحثی همچون مطلق و مقید<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56806/%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D8%B4%D9%8A?pageNumber=29&viewType=pdf ر.ک: همان، ص29]</ref>، مشترک و مؤول<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56806/%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D8%B4%D9%8A?pageNumber=36&viewType=pdf ر.ک: همان، ص36]</ref>، حقیقت و مجاز<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56806/%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D8%B4%D9%8A?pageNumber=42&viewType=pdf ر.ک: همان، ص42]</ref>، صریح و کنایه<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56806/%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D8%B4%D9%8A?pageNumber=64&viewType=pdf ر.ک: همان، ص64]</ref>، وجوب عمل به حکم ظاهر و نص<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56806/%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D8%B4%D9%8A?pageNumber=72&viewType=pdf ر.ک: همان، ص72]</ref>، ترجیح مفسر بر نص<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56806/%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D8%B4%D9%8A?pageNumber=76&viewType=pdf ر.ک: همان، ص76]</ref>، خفی و مشکل و مجمل و متشابه<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56806/%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D8%B4%D9%8A?pageNumber=80&viewType=pdf ر.ک: همان، ص80]</ref> مطرح شده است. | ||
نویسنده در مبحث مجمل و متشابه، بحث مفصلی پیرامون مواضعی که حقایق الفاظ ترک میشود، مطرح کرده است<ref>ر.ک: همان، ص85</ref>. | نویسنده در مبحث مجمل و متشابه، بحث مفصلی پیرامون مواضعی که حقایق الفاظ ترک میشود، مطرح کرده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56806/%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D8%B4%D9%8A?pageNumber=85&viewType=pdf ر.ک: همان، ص85]</ref>. | ||
دیگر مباحث این بخش، عبارتند از: امر و مباحث مربوط به آن از جمله موجب امر مطلق<ref>ر.ک: همان، ص120</ref> و مأموربه مطلق و مقید<ref>ر.ک: همان، ص131</ref>، نهی و مباحث آن مانند تقسیمات نهی<ref>ر.ک: همان، ص165</ref>، نهی از افعال حسی و شرعی<ref>ر.ک: همان، ص168</ref>، طرق شناخت مراد شارع از نصوص<ref>ر.ک: همان، ص175</ref>، تقریر معانی حروف<ref>ر.ک: همان، ص189</ref>. | دیگر مباحث این بخش، عبارتند از: امر و مباحث مربوط به آن از جمله موجب امر مطلق<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56806/%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D8%B4%D9%8A?pageNumber=120&viewType=pdf ر.ک: همان، ص120]</ref> و مأموربه مطلق و مقید<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56806/%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D8%B4%D9%8A?pageNumber=131&viewType=pdf ر.ک: همان، ص131]</ref>، نهی و مباحث آن مانند تقسیمات نهی<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56806/%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D8%B4%D9%8A?pageNumber=165&viewType=pdf ر.ک: همان، ص165]</ref>، نهی از افعال حسی و شرعی<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56806/%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D8%B4%D9%8A?pageNumber=168&viewType=pdf ر.ک: همان، ص168]</ref>، طرق شناخت مراد شارع از نصوص<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56806/%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D8%B4%D9%8A?pageNumber=175&viewType=pdf ر.ک: همان، ص175]</ref>، تقریر معانی حروف<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56806/%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D8%B4%D9%8A?pageNumber=189&viewType=pdf ر.ک: همان، ص189]</ref>. | ||
ب)- سنت پیامبر(ص): نویسنده روایات پیامبر(ص) را در لزوم علم و عمل به آن، بهمنزله کتاب خدا دانسته<ref>ر.ک: همان، ص269</ref> و سپس به بررسی اقسام خبر، شامل خبر متواتر و مشهور<ref>ر.ک: همان، ص272</ref> و اقسام راوی پرداخته است. وی راویان را به دو دسته تقسیم کرده است: معروف به علم و اجتهاد مانند خلفای اربعه، عبدالله بن مسعود، عبدالله بن عباس، عبدالله بن عمر، زید بن ثابت، معاذ بن جبل و... سپس چنین سفارش کرده است: «اگر روایت ایشان از رسولالله(ص) نزد تو صحیح بود، عمل به آن روایت اولی از عمل به قیاس میباشد»<ref>ر.ک: همان، ص275</ref>. | ب)- سنت پیامبر(ص): نویسنده روایات پیامبر(ص) را در لزوم علم و عمل به آن، بهمنزله کتاب خدا دانسته<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56806/%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D8%B4%D9%8A?pageNumber=269&viewType=pdf ر.ک: همان، ص269]</ref> و سپس به بررسی اقسام خبر، شامل خبر متواتر و مشهور<ref>ر.ک: همان، ص272</ref> و اقسام راوی پرداخته است. وی راویان را به دو دسته تقسیم کرده است: معروف به علم و اجتهاد مانند خلفای اربعه، عبدالله بن مسعود، عبدالله بن عباس، عبدالله بن عمر، زید بن ثابت، معاذ بن جبل و... سپس چنین سفارش کرده است: «اگر روایت ایشان از رسولالله(ص) نزد تو صحیح بود، عمل به آن روایت اولی از عمل به قیاس میباشد»<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56806/%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D8%B4%D9%8A?pageNumber=275&viewType=pdf ر.ک: همان، ص275]</ref>. | ||
از دیگر مطالب این بخش، عبارت است از: شرط عمل به خبر واحد<ref>ر.ک: همان، ص280</ref>، ترک عمل به خبر واحد در صورت مخالفت با ظاهر<ref>ر.ک: همان، ص284</ref> و موارد حجیت خبر واحد<ref>ر.ک: همان، ص287</ref>. | از دیگر مطالب این بخش، عبارت است از: شرط عمل به خبر واحد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56806/%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D8%B4%D9%8A?pageNumber=280&viewType=pdf ر.ک: همان، ص280]</ref>، ترک عمل به خبر واحد در صورت مخالفت با ظاهر<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56806/%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D8%B4%D9%8A?pageNumber=284&viewType=pdf ر.ک: همان، ص284]</ref> و موارد حجیت خبر واحد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56806/%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D8%B4%D9%8A?pageNumber=287&viewType=pdf ر.ک: همان، ص287]</ref>. | ||
ج)- اجماع: نویسنده اجماع امت پس از پیامبر(ص) را در فروعات حجت شرعی دانسته<ref>ر.ک: همان، ص287-288</ref> و آن را به چهار قسم: «اجماع تمامی صحابه بهصورت نص»، «اجماع آنان بهصورت نص بعضی و سکوت باقی از رد»، «اجماع امت پس از صحابه در مواردی که قول سلف یافت نشود» و «اجماع بر یکی از اقوال سلف» تقسیم کرده و به توضیح هریک پرداخته است<ref>ر.ک: همان، ص291</ref>. | ج)- اجماع: نویسنده اجماع امت پس از پیامبر(ص) را در فروعات حجت شرعی دانسته<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56806/%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D8%B4%D9%8A?pageNumber=287&viewType=pdf ر.ک: همان، ص287-288]</ref> و آن را به چهار قسم: «اجماع تمامی صحابه بهصورت نص»، «اجماع آنان بهصورت نص بعضی و سکوت باقی از رد»، «اجماع امت پس از صحابه در مواردی که قول سلف یافت نشود» و «اجماع بر یکی از اقوال سلف» تقسیم کرده و به توضیح هریک پرداخته است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56806/%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D8%B4%D9%8A?pageNumber=291&viewType=pdf ر.ک: همان، ص291]</ref>. | ||
آنچه بر مجتهد واجب است<ref>ر.ک: همان، ص300</ref> و تعارض دو دلیل<ref>ر.ک: همان، ص304</ref>، از جمله مباحث این بخش از کتاب میباشد. | آنچه بر مجتهد واجب است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56806/%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D8%B4%D9%8A?pageNumber=300&viewType=pdf ر.ک: همان، ص300]</ref> و تعارض دو دلیل<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56806/%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D8%B4%D9%8A?pageNumber=304&viewType=pdf ر.ک: همان، ص304]</ref>، از جمله مباحث این بخش از کتاب میباشد. | ||
د)- قیاس: نویسنده قیاس را در صورت فقدان موارد فوق، حجت شرعی دانسته و در ادامه، به توضیح چگونگی حجیت آن، پرداخته است<ref>ر.ک: همان، ص308</ref>. از جمله مباحث این بخش، میتوان به اخبار حجیت قیاس<ref>ر.ک: همان، ص312</ref>، شروط پنجگانه قیاس (شامل مقابل نص نبودن آن، متضمن تغییر حکمی از احکام نص نبودن، منجر به حکمی نامعقول نشدن، تعلیل برای حکمی شرعی باشد نه برای امری لغوی و نصی بر فرع مورد نظر موجود نباشد)<ref>ر.ک: همان، ص314</ref>، تعریف قیاس شرعی<ref>ر.ک: همان، ص325</ref>، سؤالات مربوط به مبحث قیاس<ref>ر.ک: همان، ص341</ref>، فرق میان سبب و علت<ref>ر.ک: همان، ص356</ref>، تعلق احکام شرعی به اسباب آن<ref>ر.ک: همان، ص364</ref> و احتجاج بلادلیل<ref>ر.ک: همان، ص388</ref> اشاره کرد. | د)- قیاس: نویسنده قیاس را در صورت فقدان موارد فوق، حجت شرعی دانسته و در ادامه، به توضیح چگونگی حجیت آن، پرداخته است<ref>ر.ک: همان، ص308</ref>. از جمله مباحث این بخش، میتوان به اخبار حجیت قیاس<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56806/%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D8%B4%D9%8A?pageNumber=312&viewType=pdf ر.ک: همان، ص312]</ref>، شروط پنجگانه قیاس (شامل مقابل نص نبودن آن، متضمن تغییر حکمی از احکام نص نبودن، منجر به حکمی نامعقول نشدن، تعلیل برای حکمی شرعی باشد نه برای امری لغوی و نصی بر فرع مورد نظر موجود نباشد)<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56806/%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D8%B4%D9%8A?pageNumber=314&viewType=pdf ر.ک: همان، ص314]</ref>، تعریف قیاس شرعی<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56806/%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D8%B4%D9%8A?pageNumber=325&viewType=pdf ر.ک: همان، ص325]</ref>، سؤالات مربوط به مبحث قیاس<ref>ر.ک: همان، ص341</ref>، فرق میان سبب و علت<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56806/%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D8%B4%D9%8A?pageNumber=356&viewType=pdf ر.ک: همان، ص356]</ref>، تعلق احکام شرعی به اسباب آن<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56806/%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D8%B4%D9%8A?pageNumber=364&viewType=pdf ر.ک: همان، ص364]</ref> و احتجاج بلادلیل<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56806/%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D8%B4%D9%8A?pageNumber=388&viewType=pdf ر.ک: همان، ص388]</ref> اشاره کرد. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== |
ویرایش