ابن عدي ومنهجه في كتاب الكامل في ضعفاء الرجال: تفاوت میان نسخه‌ها

کتاب «[[الكامل في ضعفاء الرجال]]» [[ابن عدی، عبدالله بن عدی|عبداللّه بن‌ عدى‌ جرجانى]]، بزرگ‌ترین و پرمایه‌ترین اثر رجالى اهل سنت در شناخت راویان ضعیف است. این کتاب،‌ در‌ دو‌ مجلد، گزارشى است تفصیلى و تحقیقى از روزگار [[ابن عدی، عبدالله بن عدی|ابن عدى]]، وضع سیاسى، فرهنگى‌ و عقیدتى‌ آن روزگاران و زندگانى و آثار [[ابن عدی، عبدالله بن عدی|ابن عدى]] و روش‌شناسى [[ابن عدی، عبدالله بن عدی|ابن عدى]] از گزارش ضعفاء<ref>ر.ک: بی‌نام، ص72</ref>.

مؤلف در بخش‌ مرتبط‌ با ‌کتاب به‌تفصیل کتاب را شناسانده است. از چگونگى نسخه‌هاى کتاب‌ سخن‌ گفته و جایگاه آن را در منظر عالمان‌ این‌ فن‌ و در میان کتاب‌هاى دیگر برنموده است‌. همچنین تأثیر‌ «[[الكامل في ضعفاء الرجال]]» را بر دیگر آثار و مؤلفات درباره موضوعات برنموده و منابع و مصادر [[ابن عدی، عبدالله بن عدی|ابن عدى‌]] را‌ در این کتاب نشان داده‌ است‌<ref>ر.ک: همان، ص72-73</ref>.

در مقدمه، به تبیین علل و اسباب برگزیدن موضوع و خط سیر بحث پرداخته شده و سپس، ضمن اشاره به اقدامات تحقیقی صورت‌گرفته در کتاب، به بیان مشکلات پیش‌ روی نویسنده در نگارش کتاب، پرداخته شده است<ref>ر.ک: مقدمه، ص10</ref>.

در تمهید، چگونگی پیدایش علم جرح و تعدیل و تطور آن و نیز، تصنیفاتی که در این موضوع، به نگارش در آمده، مورد بحث قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان</ref>.

در فصل اول، در سه مبحث، دوران زندگی ابن عدی از جنبه سیاسی، اجتماعی و علمی، مورد بحث، قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص11</ref>.

در فصل دوم، در دو مبحث، به بحث پیرامون نام، نسب، چگونگی ولادت و رشد و نمو و نیز خانواده ابن عدی، پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان</ref>.

در فصل سوم، در دو مبحث، شیوخ و شاگردان ابن عدی، معرفی شده است<ref>ر.ک: همان</ref>.

در فصل چهارم، از عقیده و مذهب فقهی ابن عدی، در دو مبحث، سخن به میان آمده است<ref>ر.ک: همان</ref>.

فصل پنجم، به سفرهای علمی ابن عدی و تألیفات وی، اختصاص یافته<ref>ر.ک: همان</ref> و در فصل ششم، ابتدا به سخنان دیگر بزرگان در شأن و منزلت ابن عدی اشاره گردیده و سپس، به ذکر تاریخ وفات وی و چگونگی آن، پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان</ref>.

در فصل اول در دو مبحث، ابتدا به توصیف اجمالی کتاب پرداخته شده و سپس، نسخ موجود از آن، توصیف شده است<ref>ر.ک: همان، ص12</ref>.

در فصل دوم، در دو مبحث، به‌منظور اشاره به جایگاه کتاب «[[الكامل في ضعفاء الرجال]]»، ابتدا به تعاریفی که علما از این کتاب کرده‌اند اشاره شده و سپس، چگونگی اهتمام علما به این کتاب، بیان شده است<ref>ر.ک: همان</ref>.

# استفاده اصحاب کتب احادیث مشهور، از این کتاب<ref>ر.ک: همان</ref>.

# حکم ابن عدی بر مترجَمین<ref>ر.ک: همان</ref>.

فصل پنجم، در هفت مبحث، مقایسه‌ای است میان کتاب «[[الكامل في ضعفاء الرجال]]» و سایر کتبی که در موضوع راویان ضعیف، به رشته تحریر درآمده است که از جمله آنها، عبارت است از: کتاب «[[كتاب الضعفاء الصغير و يليه كتاب الضعفاء و المتروكين|الضعفاء الصغير]]» [[بخاری، محمد بن اسماعیل|امام بخاری]]؛ «[[أحوال الرجال]]» [[جوزجانی، ابراهیم بن یعقوب|جوزجانی]]؛ «[[أسامي الضعفاء ومن تكلم فيهم من المحدثين]]» [[ابوزرعه رازی]]؛ «[[كتاب الضعفاء والمتروكين|الضعفاء والمتروكين]]» [[نسائی، احمد بن علی|نسائی]]؛ «[[الضعفاء الكبير]]» [[عقیلی، محمد بن عمرو|عقیلی]]؛ «[[المجروحين من المحدثين و الضعفاء و المتروكين|المجروحين من المحدثين والضعفاء والمتروكين]]» [[ابن حبان، محمد بن حبان|ابن حبان]] و «[[الضعفاء والمتروكون|الضعفاء والمتروكين]]» [[دارقطنی، علی بن عمر|دارقطنی]]<ref>ر.ک: همان، ص12-‌13</ref>.

در فصل ششم، در سه مبحث، از مواردی که [[ابن عدی، عبدالله بن عدی|ابن عدی]]، به‌صورت زیاد، متوسط و اقل، به نقل آنها پرداخته، سخن به میان آمده است<ref>ر.ک: همان، ص13</ref>.

# دیدگاه [[ابن عدی، عبدالله بن عدی|ابن عدی]] پیرامون جرح و تعدیل مبهمین و مفسرین<ref>ر.ک: همان</ref>.

# الفاظ نقد و حکم آن نزد [[ابن عدی، عبدالله بن عدی|ابن عدی]]<ref>ر.ک: همان، ص13-‌14</ref>.

در فصل سوم، به بررسی موضع منتقدان در مورد [[ابن عدی، عبدالله بن عدی|ابن عدی]] پرداخته شده<ref>ر.ک: همان، ص14</ref> و در فصل چهارم، مآخذ و منابع کتاب «الكامل» بررسی شده است<ref>ر.ک: همان</ref>.

در خاتمه، به جمع‌بندی مطالب و اشاره به مهم‌ترین نتایج بحث، پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان</ref>.

# تهیه فهارس فنی برای کتاب<ref>ر.ک: همان، ص15</ref>.

در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع<ref>ر.ک: پاورقی، ج1، ص88</ref> و ارائه شرح حال مختصر برای برخی از اعلام مذکور در متن<ref>ر.ک: همان، ص113</ref>، به توضیح برخی از مطالب متن، پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص103</ref>.