۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
البيان و التبيين: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'طه حسین' به 'طه حسین'
جز (جایگزینی متن - 'تـ' به 'ت') |
|||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =3 | | تعداد جلد =3 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =02518 | ||
| کتابخوان همراه نور =02518 | | کتابخوان همراه نور =02518 | ||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
محقق اثر نیز تأکید کرده که نویسنده به ذکر گزیده‌های ادبی از خطبه‌ها، نامه‌ها، احادیث و اشعار بسنده نکرده است، بلکه در پایه‌ریزی علم بیان و فلسفه لغت نیز تلاش کرده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/3478/1/5 ر.ک: مقدمه محقق، ص5]</ref>. | محقق اثر نیز تأکید کرده که نویسنده به ذکر گزیده‌های ادبی از خطبه‌ها، نامه‌ها، احادیث و اشعار بسنده نکرده است، بلکه در پایه‌ریزی علم بیان و فلسفه لغت نیز تلاش کرده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/3478/1/5 ر.ک: مقدمه محقق، ص5]</ref>. | ||
این اثر در اواخر عمر [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] و سنین کمال ادبی او تألیف شده و ظاهراً آن را هم‌زمان با «الحيوان» می‌نوشته است. جاحظ تحریر اول «البيان و التبيين» را به احمد بن ابی‌دُؤاد، قاضی متنفذ و متعصب معتزلی، تقدیم کرده است و این ظاهراً باید بعداز 233ق، باشد که ابن ابی‌دؤاد قدرت فراوان یافت. جاحظ را باید از پیشگامان بلاغت و تحلیل فن خطابت دانست؛ زیرا همچنان‌که [[طه حسین]] اشاره کرده مسائل علم بیان و آداب خطابه در حاشیه علم کلام و مجالس متکلمان پدید آمد و متکلمان معمولاً استاد سخن بوده‌اند؛ از جمله واصل، ابوالهذیل، نظّام، ثمامة بن اشرس... و خود جاحظ که به قولی بزرگ‌ترین نویسنده زبان عربی است.<ref>[http://rch.ac.ir/article/Details?id=10175&&searchText= ر.ک: ذکاوتی، قراگزلو، علی‌رضا، ص49 و 50]</ref>. | این اثر در اواخر عمر [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] و سنین کمال ادبی او تألیف شده و ظاهراً آن را هم‌زمان با «الحيوان» می‌نوشته است. جاحظ تحریر اول «البيان و التبيين» را به احمد بن ابی‌دُؤاد، قاضی متنفذ و متعصب معتزلی، تقدیم کرده است و این ظاهراً باید بعداز 233ق، باشد که ابن ابی‌دؤاد قدرت فراوان یافت. جاحظ را باید از پیشگامان بلاغت و تحلیل فن خطابت دانست؛ زیرا همچنان‌که [[حسین، طه|طه حسین]] اشاره کرده مسائل علم بیان و آداب خطابه در حاشیه علم کلام و مجالس متکلمان پدید آمد و متکلمان معمولاً استاد سخن بوده‌اند؛ از جمله واصل، ابوالهذیل، نظّام، ثمامة بن اشرس... و خود جاحظ که به قولی بزرگ‌ترین نویسنده زبان عربی است.<ref>[http://rch.ac.ir/article/Details?id=10175&&searchText= ر.ک: ذکاوتی، قراگزلو، علی‌رضا، ص49 و 50]</ref>. | ||
نکات بلاغی و مسائل علم بیان به‌طور پراکنده و بی‌نظم و ارتباط در البيان و التبيين ـ و به‌طور کلی در همة آثار جاحظ ـ آمده، اما اگر بخواهیم آنها را دسته‌بندی کنیم، عمدتاًً در این چهار عنوان خلاصه می‌شود: بحث در صحت مخارج حروف، بحث در سلامت لغات و دوری جستن از تنافر نامطبوع حروف، بحث در جمله و ایجاز و اطناب و رعایت حال مخاطب و حالات خطیب و هیئت و وضع او. با عنایت به موضوع اخیر است که جاحظ در بخش «كتاب العصا» از البيان و التبيين، سخنانی را درباره شعوبیه مطرح می‌کند. او قول شعوبیه را در عیب‌جویی بر عرب در «عصا برگرفتن هنگام خطابه» ذکر می‌کند و بعد از دفاع از عرب و بیان فضایل «عصا» می‌نویسد: شعوبیه بر عصا طعنه زنند تا در عصا (و قضیب و مِخصَره) پیغمبر ما طعنه زده باشند و بر عصای موسی که معجزه بود و بر عصای سلیمان طعن زده باشند؛ وگرنه در برگرفتن عصا منعی نیست و نشانه عجزی نیست<ref>[http://rch.ac.ir/article/Details?id=10175&&searchText= ر.ک: همان، ص50]</ref>. | نکات بلاغی و مسائل علم بیان به‌طور پراکنده و بی‌نظم و ارتباط در البيان و التبيين ـ و به‌طور کلی در همة آثار جاحظ ـ آمده، اما اگر بخواهیم آنها را دسته‌بندی کنیم، عمدتاًً در این چهار عنوان خلاصه می‌شود: بحث در صحت مخارج حروف، بحث در سلامت لغات و دوری جستن از تنافر نامطبوع حروف، بحث در جمله و ایجاز و اطناب و رعایت حال مخاطب و حالات خطیب و هیئت و وضع او. با عنایت به موضوع اخیر است که جاحظ در بخش «كتاب العصا» از البيان و التبيين، سخنانی را درباره شعوبیه مطرح می‌کند. او قول شعوبیه را در عیب‌جویی بر عرب در «عصا برگرفتن هنگام خطابه» ذکر می‌کند و بعد از دفاع از عرب و بیان فضایل «عصا» می‌نویسد: شعوبیه بر عصا طعنه زنند تا در عصا (و قضیب و مِخصَره) پیغمبر ما طعنه زده باشند و بر عصای موسی که معجزه بود و بر عصای سلیمان طعن زده باشند؛ وگرنه در برگرفتن عصا منعی نیست و نشانه عجزی نیست<ref>[http://rch.ac.ir/article/Details?id=10175&&searchText= ر.ک: همان، ص50]</ref>. | ||