۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
تفسير يحيی بن سلام التيمي البصري القيرواني: تفاوت میان نسخه‌ها
تفسير يحيی بن سلام التيمي البصري القيرواني (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۱ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۲۱:۴۵
، ۱۱ ژانویهٔ ۲۰۲۲بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'تفسیر یحیی بن سلام التیمي البصري القیرواني' به 'تفسير يحيی بن سلام التيمي البصري القيرواني') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =2 | | تعداد جلد =2 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =11071 | ||
| کتابخوان همراه نور =11071 | | کتابخوان همراه نور =11071 | ||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
}} | }} | ||
'''تفسير يحيى بن سلام التيمي البصري القيرواني''' تأليف يحيى بن سلام (سلاّم) بن ابى ثعلبه تيمى بصرى مغربى (متوفى 200ق)، از جمله تفاسير قرن دوم هجرى است. | '''تفسير يحيى بن سلام التيمي البصري القيرواني''' تأليف [[تیمی، یحیی بن سلام|يحيى بن سلام (سلاّم) بن ابى ثعلبه تيمى بصرى مغربى]] (متوفى 200ق)، از جمله تفاسير قرن دوم هجرى است. | ||
== نام تفسير == | == نام تفسير == | ||
در درستى نام كتاب و صحّت انتساب آن به مفسر هيچ شكى نيست؛ زيرا بر روى اغلب نسخه‌هاى خطى آن اين نام‌ها آمده است: تفسير ابن سلام (نسخه عبدليه)، تفسير [[تیمی، یحیی بن سلام|يحيى بن سلام]] (نسخه قيروان، نسخه سوم، قطعه 180)، تفسير القرآن تأليف [[تیمی، یحیی بن سلام|يحيى بن سلام]] (قيروان، نسخه پنجم، قطعه 163) و التفسير (قيروان، نسخه ششم، قطعه 247). همچنين بعضى از مترجمان نام اين تفسير را جزو آثار او آورده‌اند. | |||
در درستى نام كتاب و صحّت انتساب آن به مفسر هيچ شكى نيست؛ زيرا بر روى اغلب نسخه‌هاى خطى آن اين نام‌ها آمده است: تفسير ابن سلام (نسخه عبدليه)، تفسير يحيى بن سلام (نسخه قيروان، نسخه سوم، قطعه 180)، تفسير القرآن تأليف يحيى بن سلام (قيروان، نسخه پنجم، قطعه 163) و التفسير (قيروان، نسخه ششم، قطعه 247). همچنين بعضى از مترجمان نام اين تفسير را جزو آثار او آورده‌اند. | |||
== معرفى تفسير == | == معرفى تفسير == | ||
در تفسير و مفسران ذهبى (209/1) آمده: جامع البيان طبرى از نظر زمانى و اشتمال بر علم تفسير، نخستين تفسير به شمار مى‌رود. مراد از ذهبى از نخستين يعنى قديم‌ترين تفسيرى كه به دست ما رسيده است. ولى محمد بن عاشور مى‌گويد: قديم‌ترين تفسير موجود به‌طور مطلق تفسير يحيى است. مقصود ابن عاشور آن است كه يحيى نخستين مفسرى است كه همه آيات و سور قرآن را تفسير كرده است. آن‌هم به روش روايى و عقلى الآن هيچكس مدعى وجود چنين تفسيرى جز تفسير يحيى نيست. پس اعتراض بعضى بر ابن عاشرو بى‌مورد است كه گفته‌اند: چنين تفسير كاملى از تابعين كه چاپ شده باشد وجود دارد و به تفسير مجاهد مثال مى‌زند. در حالى‌كه طبرى از تفسير مجاهد تفسير سوره حمد را نقل نكرده است. از طرفى ديگر تفسير مجاهد شامل همه آيات قرآن نيست.مثلاً از 110 آيه سوره كهف تنها تفسير 38 آيه و از 118 آيه سوره مؤمنون فقط 21 آيه را تفسير كرده است. همچنين تفسير سفيان ثورى نيز كامل نيست. بخشى از آن تفسير كه به‌دست ما رسيده اگرچه آغاز و انجامش افتادگى دارد، ناقص‌تر از تفسير مجاهد است. | در تفسير و مفسران ذهبى (209/1) آمده: جامع البيان طبرى از نظر زمانى و اشتمال بر علم تفسير، نخستين تفسير به شمار مى‌رود. مراد از ذهبى از نخستين يعنى قديم‌ترين تفسيرى كه به دست ما رسيده است. ولى محمد بن عاشور مى‌گويد: قديم‌ترين تفسير موجود به‌طور مطلق تفسير يحيى است. مقصود ابن عاشور آن است كه يحيى نخستين مفسرى است كه همه آيات و سور قرآن را تفسير كرده است. آن‌هم به روش روايى و عقلى الآن هيچكس مدعى وجود چنين تفسيرى جز تفسير يحيى نيست. پس اعتراض بعضى بر ابن عاشرو بى‌مورد است كه گفته‌اند: چنين تفسير كاملى از تابعين كه چاپ شده باشد وجود دارد و به تفسير مجاهد مثال مى‌زند. در حالى‌كه طبرى از تفسير مجاهد تفسير سوره حمد را نقل نكرده است. از طرفى ديگر تفسير مجاهد شامل همه آيات قرآن نيست.مثلاً از 110 آيه سوره كهف تنها تفسير 38 آيه و از 118 آيه سوره مؤمنون فقط 21 آيه را تفسير كرده است. همچنين تفسير سفيان ثورى نيز كامل نيست. بخشى از آن تفسير كه به‌دست ما رسيده اگرچه آغاز و انجامش افتادگى دارد، ناقص‌تر از تفسير مجاهد است. | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۵: | ||
== تحقيق تفسير == | == تحقيق تفسير == | ||
بعضى از دانشجويان دانشگاه تونس به تحقيق اجزاى آن پرداخته‌اند كه به شرح زير است: بشير فحينينى جزء 13 و 17. حمادى صمود جزء 16 و 18. رشيد غزى جزء 14 و 15. محسن سالى جزء 19 و سوره يس، صافات و مجادله. محققان مذكور از نسخه ناقص عبدليه استفاده كرده‌اند و به ساير نسخ آن مراجعه نكرده و همين تحقيق ناقص خود را هم به چاپ نرسانده‌اند. | بعضى از دانشجويان دانشگاه تونس به تحقيق اجزاى آن پرداخته‌اند كه به شرح زير است: بشير فحينينى جزء 13 و 17. حمادى صمود جزء 16 و 18. رشيد غزى جزء 14 و 15. محسن سالى جزء 19 و سوره يس، صافات و مجادله. محققان مذكور از نسخه ناقص عبدليه استفاده كرده‌اند و به ساير نسخ آن مراجعه نكرده و همين تحقيق ناقص خود را هم به چاپ نرسانده‌اند. | ||
| خط ۷۷: | خط ۷۴: | ||
== نسخه عبدليه == | == نسخه عبدليه == | ||
اين نسخه از هفت جز تشكيل شده كه به هم انضمام شده تا يك جلد شود. آغاز آن جز سيزده است كه با تفسير آيه 48 سوره نحل شروع و به پايان تفسير سوره فاطر ختم مى‌شود.چون در بالاى اولين ورق جز سيزده نوشته سفر سوم، نتيجه مى‌گيريم كه نسخه كامل چهار جلد بوده است. | اين نسخه از هفت جز تشكيل شده كه به هم انضمام شده تا يك جلد شود. آغاز آن جز سيزده است كه با تفسير آيه 48 سوره نحل شروع و به پايان تفسير سوره فاطر ختم مى‌شود.چون در بالاى اولين ورق جز سيزده نوشته سفر سوم، نتيجه مى‌گيريم كه نسخه كامل چهار جلد بوده است. | ||
| خط ۸۶: | خط ۸۲: | ||
== نسخه حسن حسینى == | == نسخه حسن حسینى == | ||
اين نسخه اولش افتاده است. | اين نسخه اولش افتاده است. | ||
| خط ۹۳: | خط ۸۸: | ||
== نسخه قيروان == | == نسخه قيروان == | ||
نسخه‌هاى كتابخانه مسجد جامع قيروان به پژوهش كاملى نياز دارد تا مشخصات آن از همه جوانب معلوم شود.اين نسخه‌ها در چند قطعه بزرگ با شماره‌هاى گوناگون و نامرتب است.محقق به 38 قطعه از آنها دست يافته است. خط آنها قديمى و متنوع است. بعضى خط كوفى و برخى خط مغربى كه نياز به تحقيق دارد.تاريخ كتابت آنها معلوم نيست.بين قرن چهار و پنج هجرى بايد باشند. | نسخه‌هاى كتابخانه مسجد جامع قيروان به پژوهش كاملى نياز دارد تا مشخصات آن از همه جوانب معلوم شود.اين نسخه‌ها در چند قطعه بزرگ با شماره‌هاى گوناگون و نامرتب است.محقق به 38 قطعه از آنها دست يافته است. خط آنها قديمى و متنوع است. بعضى خط كوفى و برخى خط مغربى كه نياز به تحقيق دارد.تاريخ كتابت آنها معلوم نيست.بين قرن چهار و پنج هجرى بايد باشند. | ||
== روش تحقيق == | == روش تحقيق == | ||
چون نسخه قيروان نقص و مشكلاتى داشت، در تحقيق از آن به عنوان اصل استفاده نشد. از نسخه عبدليه و حسن حسنى هم بخشى از تفسير به‌دست مى‌آيد. | چون نسخه قيروان نقص و مشكلاتى داشت، در تحقيق از آن به عنوان اصل استفاده نشد. از نسخه عبدليه و حسن حسنى هم بخشى از تفسير به‌دست مى‌آيد. | ||
| خط ۱۰۷: | خط ۱۰۰: | ||
== نسخه حاضر == | == نسخه حاضر == | ||
نسخه حاضر در دو جلد وزيرى با تحقيق خانم هند شبلى براى نخستين بار به سال 1425ق2004/م توسط دار الكتب العلميه در بيروت به زيور طبع آراسته گرديده است. | نسخه حاضر در دو جلد وزيرى با تحقيق خانم هند شبلى براى نخستين بار به سال 1425ق2004/م توسط دار الكتب العلميه در بيروت به زيور طبع آراسته گرديده است. | ||
| خط ۱۱۵: | خط ۱۰۷: | ||
== منابع مقاله == | == منابع مقاله == | ||
مقدمه و متن كتاب. | مقدمه و متن كتاب. | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||