۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
تعجيل المنفعة بزوائد رجال الأئمة الأربعة: تفاوت میان نسخه‌ها
تعجيل المنفعة بزوائد رجال الأئمة الأربعة (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۱ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۲۰:۵۷
، ۱۱ ژانویهٔ ۲۰۲۲بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر =NUR21465J1.jpg | عنوان =تعجيل المنفعة بزوائد رجال الأئمة...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
}} | }} | ||
'''تعجيل المنفعة بزوائد رجال الأئمة الأربعة'''، اثر ابوالفضل شهاب‌الدین احمد بن علی بن محمد بن حجر عسقلانی (733-852ق)، کتابی است در ذکر، معرفی و شرح حال افرادی که در مسانید ابوحنیفه، شافعی، احمد و موطأ مالک آمده‌اند، اما در | '''تعجيل المنفعة بزوائد رجال الأئمة الأربعة'''، اثر [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابوالفضل شهاب‌الدین احمد بن علی بن محمد بن حجر عسقلانی]] (733-852ق)، کتابی است در ذکر، معرفی و شرح حال افرادی که در مسانید [[ابوحنیفه، نعمان بن ثابت|ابوحنیفه]]، [[شافعی، محمد بن ادریس|شافعی]]، [[ابن حنبل، احمد بن محمد|احمد]] و [[موطأ الإمام مالك|موطأ]] مالک آمده‌اند، اما در «[[تهذيب الكمال في أسماء الرجال|تهذيب الكمال]]» [[حافظ مزی، یوسف بن عبدالرحمن|یوسف بن زکی مزی شافعی]] (متوفی 942ق)، یادی از آنها نشده است. | ||
کتاب با تحقیق اکرام‌الله امدادالحق به چاپ رسیده است. | کتاب با تحقیق [[امداد الحق، اکرام الله|اکرام‌الله امدادالحق]] به چاپ رسیده است. | ||
==اهمیت کتاب== | ==اهمیت کتاب== | ||
اثر حاضر، از جمله کتبی است که ابن حجر در خدمت به سنت نبوی، به رشته تحریر درآورده است. وی پس از نگارش «تهذيب تهذيب الكمال» که تلخیص کتاب | اثر حاضر، از جمله کتبی است که [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر]] در خدمت به سنت نبوی، به رشته تحریر درآورده است. وی پس از نگارش «تهذيب تهذيب الكمال» که تلخیص کتاب «[[تهذيب الكمال في أسماء الرجال]]» [[حافظ مزی، یوسف بن عبدالرحمن|یوسف بن زکی مزی]] است، به استیفا و ذکر و شرح حال رجال ائمه اربعه اهل سنت پرداخته که در کتاب «التهذيب» وارد نشده‌اند تا با تکمیل آن، به سنت نبوی که مرجع استنباط احکام شرعی است، خدمت نموده باشد<ref>ر.ک: تقریظ احمد محمد نورسیف، ج1، ص5</ref>. | ||
==انگیزه نگارش== | ==انگیزه نگارش== | ||
نویسنده در مقدمه، در خلال اشاره به موضوع کتاب، به بیان این موضوع پرداخته است که در کتاب | نویسنده در مقدمه، در خلال اشاره به موضوع کتاب، به بیان این موضوع پرداخته است که در کتاب «[[التذكرة برجال العشرة]]» [[ابوعبدالله محمد بن علی بن حمزه حسنی دمشقی]] که به کتاب «[[تهذيب الكمال في أسماء الرجال|تهذيب الكمال]]» استادش [[حافظ مزی، یوسف بن عبدالرحمن|یوسف بن زکی مزی]]، ضمیمه شده، نام راویانی از کتب اربعه را یافته است که در «[[تهذيب الكمال في أسماء الرجال|تهذيب الكمال]]»، از ذکر نام و شرح حال آنها، غفلت شده است؛ لذا وی در این اثر، به جبران این نقیصه پرداخته است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، همان، ص51</ref>. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
===منابع و مصادر کتاب=== | ===منابع و مصادر کتاب=== | ||
ابن حجر در تألیف و نگارش این اثر، به بیش از 300 کتاب مراجعه کرده و این عدد، نشان‌دهنده وسعت علوم و اطلاعات وی بر تألیفات پیش از خود است. این کتب، متنوع و متعدد بوده و شامل کتاب‌های حدیث، تفسیر، رجال، تاریخ، تراجم، انساب، اخبار، ادبیات، امثال، ضبط و... می‌باشد. وی در غالب موارد، به ذکر نام کتابی که از آن، اقتباس نموده پرداخته و در برخی موارد، به ذکر مؤلف بدون نام بردن از کتاب وی، اکتفا کرده است؛ لذا منابع مورد استفاده وی را می‌توان به دو قسمت زیر، تقسیم نمود: | [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر]] در تألیف و نگارش این اثر، به بیش از 300 کتاب مراجعه کرده و این عدد، نشان‌دهنده وسعت علوم و اطلاعات وی بر تألیفات پیش از خود است. این کتب، متنوع و متعدد بوده و شامل کتاب‌های حدیث، تفسیر، رجال، تاریخ، تراجم، انساب، اخبار، ادبیات، امثال، ضبط و... می‌باشد. وی در غالب موارد، به ذکر نام کتابی که از آن، اقتباس نموده پرداخته و در برخی موارد، به ذکر مؤلف بدون نام بردن از کتاب وی، اکتفا کرده است؛ لذا منابع مورد استفاده وی را می‌توان به دو قسمت زیر، تقسیم نمود: | ||
الف)- منابعی که نویسنده آنها را نام برده یا نصی از آنها موجود است، مانند: | الف)- منابعی که نویسنده آنها را نام برده یا نصی از آنها موجود است، مانند: | ||
# «الآثار» ابوحنفیه (متوفی 150ق)؛ | # «الآثار» ابوحنفیه (متوفی 150ق)؛ | ||
# «الآثار» محمد بن حسن شیبانی (متوفی 189ق)؛ | # «الآثار» [[محمد بن حسن شیبانی]] (متوفی 189ق)؛ | ||
# | # «[[الآحاد و المثاني|الآحاد والمثاني]]» [[ابن ابی‌عاصم، احمد بن عمرو|ابن ابی‌عاصم احمد بن عمرو]] (متوفی 287ق)؛ | ||
#و... | #و... | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در مقدمه محقق، در دو باب و هر باب در چندین فصل، ابتدا به شرح حال مفصل ابن حجر<ref>ر.ک: همان، ص19-39</ref> و محمد بن علی حسینی<ref>ر.ک: همان، ص40-48</ref> پرداخته شده و سپس، ضمن معرفی کتاب، شیوه کار نویسنده، توضیح و تشریح شده است<ref>ر.ک: همان، ص51</ref>. | در مقدمه محقق، در دو باب و هر باب در چندین فصل، ابتدا به شرح حال مفصل [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر]]<ref>ر.ک: همان، ص19-39</ref> و محمد بن علی حسینی<ref>ر.ک: همان، ص40-48</ref> پرداخته شده و سپس، ضمن معرفی کتاب، شیوه کار نویسنده، توضیح و تشریح شده است<ref>ر.ک: همان، ص51</ref>. | ||
در مقدمه مؤلف نیز به موضوع کتاب و اهمیت آن، اشاره شده است<ref>ر.ک: مقدمه مؤلف، همان، ص235</ref>. | در مقدمه مؤلف نیز به موضوع کتاب و اهمیت آن، اشاره شده است<ref>ر.ک: مقدمه مؤلف، همان، ص235</ref>. | ||
ابن | [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر]]، اسامی راویان را همانند آثار پیشین خود، از جمله «تهذيب تهذيب الكمال»، «تقريب التهذيب» و «[[لسان الميزان (7 جلد)|لسان الميزان]]»، به‌منظور سهولت در دسترسی به آنها و یافتن مطالب مورد نیاز، به‌ترتیب حروف الفبا، مرتب نموده است<ref>ر.ک: همان، ص55</ref>. | ||
وی پس از ذکر نام افراد بر اساس اسامی، به ذکر نام کسانی پرداخته است که با کنیه، معروف هستند و در بسیاری موارد اتفاق افتاده است که نام یک نفر، دو مرتبه ذکر شده باشد، یک بار در اسامی و بار دیگر، در کنیه‌ها، لکن نویسنده به این موارد دقت داشته و با عبارات «تقدم» و «يأتي»، از تکرار مطلب، جلوگیری نموده است. سپس، در فصلی به معرفی افرادی پرداخته که نامشان مبهم بوده و به نام پدر، جد و یا امثال آن، ذکر شده‌اند. در فصلی دیگر، افرادی که به‌واسطه انساب و یا قبایلشان، معرفی شده‌اند، ذکر شده و در فصل بعدی، به ذکر کسانی پرداخته شده که نامی از ایشان برده نشده است. در فصل پس از آن، راویانی که به کنیه مشهور هستند، معرفی شده و پس از آن، همین ترتیب درباره بانوان راوی رعایت شده و ابتدا کسانی که به نام معروفند، سپس معروفین به کنیه و در نهایت، مبهمات ذکر شده‌اند<ref>ر.ک: همان، ص56</ref>. | وی پس از ذکر نام افراد بر اساس اسامی، به ذکر نام کسانی پرداخته است که با کنیه، معروف هستند و در بسیاری موارد اتفاق افتاده است که نام یک نفر، دو مرتبه ذکر شده باشد، یک بار در اسامی و بار دیگر، در کنیه‌ها، لکن نویسنده به این موارد دقت داشته و با عبارات «تقدم» و «يأتي»، از تکرار مطلب، جلوگیری نموده است. سپس، در فصلی به معرفی افرادی پرداخته که نامشان مبهم بوده و به نام پدر، جد و یا امثال آن، ذکر شده‌اند. در فصلی دیگر، افرادی که به‌واسطه انساب و یا قبایلشان، معرفی شده‌اند، ذکر شده و در فصل بعدی، به ذکر کسانی پرداخته شده که نامی از ایشان برده نشده است. در فصل پس از آن، راویانی که به کنیه مشهور هستند، معرفی شده و پس از آن، همین ترتیب درباره بانوان راوی رعایت شده و ابتدا کسانی که به نام معروفند، سپس معروفین به کنیه و در نهایت، مبهمات ذکر شده‌اند<ref>ر.ک: همان، ص56</ref>. | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
===روش نقد راویان و روایات=== | ===روش نقد راویان و روایات=== | ||
ابن حجر در نقد و بررسی رجال و احادیث، نویسنده‌ای کامل و متقن و در زمینه اصطلاحات علوم حدیث، مبرز بوده است. وی از نقاد پیش از خود در زمینه علم جرح و تعدیل، استفاده فراوانی کرده، ولذا در اثر حاضر، به جنبه‌های مختلف نقد احادیث و راویان، پرداخته است. برخی از جنبه‌های روش نقد وی را می‌توان در امور زیر، مشاهده نمود: | [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر]] در نقد و بررسی رجال و احادیث، نویسنده‌ای کامل و متقن و در زمینه اصطلاحات علوم حدیث، مبرز بوده است. وی از نقاد پیش از خود در زمینه علم جرح و تعدیل، استفاده فراوانی کرده، ولذا در اثر حاضر، به جنبه‌های مختلف نقد احادیث و راویان، پرداخته است. برخی از جنبه‌های روش نقد وی را می‌توان در امور زیر، مشاهده نمود: | ||
الف)- نقد رجال: | الف)- نقد رجال: | ||
# تعدیل روات: وی در تعدیل راویان، از الفاظ، عبارات و روش‌های زیر، بهره برده است: | # تعدیل روات: وی در تعدیل راویان، از الفاظ، عبارات و روش‌های زیر، بهره برده است: | ||
| خط ۸۰: | خط ۸۰: | ||
# عبدالله بن جعفر مدینی، چنین معرفی شده است: «هو أحد الضعفاء». | # عبدالله بن جعفر مدینی، چنین معرفی شده است: «هو أحد الضعفاء». | ||
و...<ref>ر.ک: همان، ص103-108</ref>. | و...<ref>ر.ک: همان، ص103-108</ref>. | ||
ب)- حکم بر اسانید و احادیث: | ب)- حکم بر اسانید و احادیث: | ||
# استفاده از الفاظ قبول در حکم به صحیح یا حسن بودن اسانید، مانند: | # استفاده از الفاظ قبول در حکم به صحیح یا حسن بودن اسانید، مانند: | ||