۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
ترجمه روزنامه‌جات هندوستان (راجع به روس و مرو): تفاوت میان نسخه‌ها
ترجمه روزنامه‌جات هندوستان (راجع به روس و مرو) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۴ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۹:۵۴
، ۴ ژانویهٔ ۲۰۲۲جایگزینی متن - 'مـ' به 'م'
جز (جایگزینی متن - 'طـ' به 'ط') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - 'مـ' به 'م') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در زمان ناصرالدین شاه، اداره دولتی روزنامه‌جات، دارالطباعه و دارالترجمه خاصه همایونی به ریاست محمدحسن خان صنیع‌الدوله، ملقب به اعتمادالسلطنه، مرکز رسمی ترجمه و انتشـار روزنامه‌جات و کتب خارجی و ترجمه مراسلات و مکاتبات دولـت و دربار ایران با کشـورهای خارجی بود. اما کار انتشار، نه عمومی که عمدتاً خصوصی به انجام می‌رسیده و حاصل کار بیشتر برای مطالعه شـخص سلطان ناصرالدین شاه، میرزا علی‌اصغر خان اتابک امین‌السلطان و یا مسعودمیرزا ظل‌السلطان و معتمدان دربار و رجال و نزدیکانی از این دست بوده است. مترجمان این مرکز به اشـکال گوناگون به کار ترجمه می‌پرداختند. بعضی، «مترجم دفتری» و بعضی دیگر «مترجم ملتزم رکاب مبارک» بوده‌اند. گروه نخست در دفتر اداره، زیر نظر عزب دفتر [محرر و نویسنده دفتر] به کار ترجمه اشـتغال داشـتند. مترجمانی مسلط به زبان‌های گوناگون در استخدام | در زمان ناصرالدین شاه، اداره دولتی روزنامه‌جات، دارالطباعه و دارالترجمه خاصه همایونی به ریاست محمدحسن خان صنیع‌الدوله، ملقب به اعتمادالسلطنه، مرکز رسمی ترجمه و انتشـار روزنامه‌جات و کتب خارجی و ترجمه مراسلات و مکاتبات دولـت و دربار ایران با کشـورهای خارجی بود. اما کار انتشار، نه عمومی که عمدتاً خصوصی به انجام می‌رسیده و حاصل کار بیشتر برای مطالعه شـخص سلطان ناصرالدین شاه، میرزا علی‌اصغر خان اتابک امین‌السلطان و یا مسعودمیرزا ظل‌السلطان و معتمدان دربار و رجال و نزدیکانی از این دست بوده است. مترجمان این مرکز به اشـکال گوناگون به کار ترجمه می‌پرداختند. بعضی، «مترجم دفتری» و بعضی دیگر «مترجم ملتزم رکاب مبارک» بوده‌اند. گروه نخست در دفتر اداره، زیر نظر عزب دفتر [محرر و نویسنده دفتر] به کار ترجمه اشـتغال داشـتند. مترجمانی مسلط به زبان‌های گوناگون در استخدام دارالترجمه بودند و اخبـار و مقـالات روزنامه‌های خارجی را از زبان‌هــای گوناگون، پس از گزینش، به فارسی ترجمه و به خط خود یادداشـت می‌کردند. این یادداشتها در اوراقی مرغوب و اغلب فرنگی به قلم خوشنویسانی ممتاز به خط خوش نوشته و پس از صحافی در قالب دفترهایی مرتب برای مطالعه به شاه و درباریان طراز اول تقدیم می‌شـده است. نسخی هم در دست است که مترجم خود ترجمه را پاکنویس کـرده، که در این نسخ خط به ممتازی نسخ قبلی نیست. گروه دوم در سفرهای شاه، متناسب با زبان کشور مقصد و کشورهای مسیر، هـمراه و ملتزم رکاب بودند و به ترجمه همزمان می‌پرداختند. مشـاغل اعضای این اداره در دوران قاجار، گـاه موروثی بود که در دوره‌هـای بعد در نام، لقب و شهرت خود و خاندانشان بازتاب می‌یافت<ref>ر.ک: شهیدی، علی، ص117</ref>. | ||
اما یکی از مترجمان پرکار دارالترجمه خاصه همایونی، «آقا سید حسین شـیرازی»، مشهور به «مترجم هندی» بود که اخبار و مقالات روزنامه‌هـای هندی را گزینش و از زبان‌های هندی و احتمالاً اردو به فارسی ترجمه می‌کرد. پرکاری «آسید حسین» در کار ترجمه، از نسخ متعددی که از او در کتابخانه‌های خطی کشور به یادگار مانده، پیداست. او بخشی از مطالب روزنامه‌های هند را برای مطالعه شخص مسعودمیرزا ظل‌السلطان ترجمه می‌کرده است. چند دفتر از این مجموعه از کتابخانه ظل‌السلطان به کتابخانه فرزندش اکبرمیرزا صارم‌الدوله (اکبر مسعود) رسیده و اکنون در بخش نسخ خطی کتابخانه ابن مسکویه اصفهان نگهداری می‌شود. چهارده دست‌نویس از این مجموعه به‌مناسبت همایش ایران و هند در قم به چاپ عکسی رسیده است. اما مقدمه مشـترک و کوتاه این مجلدات، نشـان از آن دارد که دست‌اندرکاران چــاپ آن نسخ، از وجود دیگر نسخه‌های مجموعه ترجمه‌های آسید حسین در کتابخانه مجلس و ملـی باخبر نبوده یا بدان نظـر نداشـته‌اند. در پاسخ به این پرسش که چـرا این دفترهـا پراکنده شـده‌اند، احتمالات گوناگونی را می‌توان در نظر گرفت. به‌هرحال این دفترها میان رجال طراز اول آن روزگار برای مطالعه دست‌به‌دست می‌شده است<ref>ر.ک: همان، ص118</ref>. | اما یکی از مترجمان پرکار دارالترجمه خاصه همایونی، «آقا سید حسین شـیرازی»، مشهور به «مترجم هندی» بود که اخبار و مقالات روزنامه‌هـای هندی را گزینش و از زبان‌های هندی و احتمالاً اردو به فارسی ترجمه می‌کرد. پرکاری «آسید حسین» در کار ترجمه، از نسخ متعددی که از او در کتابخانه‌های خطی کشور به یادگار مانده، پیداست. او بخشی از مطالب روزنامه‌های هند را برای مطالعه شخص مسعودمیرزا ظل‌السلطان ترجمه می‌کرده است. چند دفتر از این مجموعه از کتابخانه ظل‌السلطان به کتابخانه فرزندش اکبرمیرزا صارم‌الدوله (اکبر مسعود) رسیده و اکنون در بخش نسخ خطی کتابخانه ابن مسکویه اصفهان نگهداری می‌شود. چهارده دست‌نویس از این مجموعه به‌مناسبت همایش ایران و هند در قم به چاپ عکسی رسیده است. اما مقدمه مشـترک و کوتاه این مجلدات، نشـان از آن دارد که دست‌اندرکاران چــاپ آن نسخ، از وجود دیگر نسخه‌های مجموعه ترجمه‌های آسید حسین در کتابخانه مجلس و ملـی باخبر نبوده یا بدان نظـر نداشـته‌اند. در پاسخ به این پرسش که چـرا این دفترهـا پراکنده شـده‌اند، احتمالات گوناگونی را می‌توان در نظر گرفت. به‌هرحال این دفترها میان رجال طراز اول آن روزگار برای مطالعه دست‌به‌دست می‌شده است<ref>ر.ک: همان، ص118</ref>. | ||