پرش به محتوا

شفاء الغليل في بيان الشبه والمخيل ومسالك التعليل: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'مـ' به 'م'
جز (جایگزینی متن - 'حـ' به 'ح')
جز (جایگزینی متن - 'مـ' به 'م')
خط ۴۷: خط ۴۷:
از واقعیت دور نشده‌ایم اگر بگوییم: این کتاب، از جلیل‌ترین کتاب‌های [[غزالی، محمد بن محمد|غزالی]] در این فن است و شیوه وی در آن، همان شیوه‌ای است که در بیشتر آثارش از لحاظ تکیه به مثال‌ها در توضیح قواعد و بسط آنها در پیش گرفته، با اختلافی در اسلوب و پاره‌ای مصطلحات...<ref>ر.ک: همان، ص972</ref>.
از واقعیت دور نشده‌ایم اگر بگوییم: این کتاب، از جلیل‌ترین کتاب‌های [[غزالی، محمد بن محمد|غزالی]] در این فن است و شیوه وی در آن، همان شیوه‌ای است که در بیشتر آثارش از لحاظ تکیه به مثال‌ها در توضیح قواعد و بسط آنها در پیش گرفته، با اختلافی در اسلوب و پاره‌ای مصطلحات...<ref>ر.ک: همان، ص972</ref>.


ویژگی این کتاب، شیوه ادبی بسیار قوی آن است که در کتاب‌های این فن، مشاهده نمی‌کنیم. [[غزالی، محمد بن محمد|غزالی]]، مباحث دقیق کتاب قیاس و مهم‌ترین مباحث آن را در این کتاب برای ما به امانت گذاشته است. وی در مقدمه این کتاب، به جایگاه آن در علم اصول تنبیه داده و گفته که هر کسی را یارای این نیست که به اعماق مطالب این کتاب نفوذ کرده و مرواریدهایش را استخراج کند، بلکه لازم است از یک سطح خاصی از فرهنگ و هوشیاری ذهنی برخوردار باشد. او پس از دیباچه در خطبه کتاب کلماتی موزون در این‌باره بیان می‌کند که این‌گونه آغاز می‌شود: «أمـا بـعد فإن إلحاحك أيـها المـسترشد في‌ اقتراحك ولجاجك في إظهار احتياجك إلی‌ شفاء الغليل في بيان‌ مسالك‌ التعليل من المناسب‌ والمؤثر والشبه والطرد والمخيل... هزم‌ لجاجي في التسويف والتساهل وحل عقدة عـزمي في الممالطلة والتكاسل، فانجررت إلی‌ تحقيق أربك واستخرت الله تعالی في إسعافك‌ بمطلبك وأتيت‌ فيه‌ بالعجب العجاب ولباب‌ الألباب وكشفت عن وجوه أسراره غمة الحجاب وقشعت عن مغمضاته غواشي الارتياب»<ref>ر.ک: همان؛ خطبه کتاب، ص3-4</ref> و سپس خواننده را به نصیحتی عتاب‌آلود توجه می‌دهد که برای بهره‌بردن از این اثر لازم است خواننده، 4 شرط را در خود داشته باشد. این چهار شرط عبارت است از: کامل شدن درک عقلانی که حاصل وفور عقل و روشنی ذهن است؛ خوش‌فهمی و سرشاری از قریحه و استعداد و باروری عقل با دقت در زاویه نگاه با نگاه به غوامض و مسائل مشکل؛ جدایی از سرسختی و عناد و درنده‌خویی‌های عادت و آشنایی با سخنان و نظرات اصولیان و مبانی کلمات آنان و شیوه احتجاجاتشان<ref>ر.ک: همان، ص972-973؛ همان، ص4-8</ref>.
ویژگی این کتاب، شیوه ادبی بسیار قوی آن است که در کتاب‌های این فن، مشاهده نمی‌کنیم. [[غزالی، محمد بن محمد|غزالی]]، مباحث دقیق کتاب قیاس و مهم‌ترین مباحث آن را در این کتاب برای ما به امانت گذاشته است. وی در مقدمه این کتاب، به جایگاه آن در علم اصول تنبیه داده و گفته که هر کسی را یارای این نیست که به اعماق مطالب این کتاب نفوذ کرده و مرواریدهایش را استخراج کند، بلکه لازم است از یک سطح خاصی از فرهنگ و هوشیاری ذهنی برخوردار باشد. او پس از دیباچه در خطبه کتاب کلماتی موزون در این‌باره بیان می‌کند که این‌گونه آغاز می‌شود: «أما بـعد فإن إلحاحك أيـها المسترشد في‌ اقتراحك ولجاجك في إظهار احتياجك إلی‌ شفاء الغليل في بيان‌ مسالك‌ التعليل من المناسب‌ والمؤثر والشبه والطرد والمخيل... هزم‌ لجاجي في التسويف والتساهل وحل عقدة عـزمي في الممالطلة والتكاسل، فانجررت إلی‌ تحقيق أربك واستخرت الله تعالی في إسعافك‌ بمطلبك وأتيت‌ فيه‌ بالعجب العجاب ولباب‌ الألباب وكشفت عن وجوه أسراره غمة الحجاب وقشعت عن مغمضاته غواشي الارتياب»<ref>ر.ک: همان؛ خطبه کتاب، ص3-4</ref> و سپس خواننده را به نصیحتی عتاب‌آلود توجه می‌دهد که برای بهره‌بردن از این اثر لازم است خواننده، 4 شرط را در خود داشته باشد. این چهار شرط عبارت است از: کامل شدن درک عقلانی که حاصل وفور عقل و روشنی ذهن است؛ خوش‌فهمی و سرشاری از قریحه و استعداد و باروری عقل با دقت در زاویه نگاه با نگاه به غوامض و مسائل مشکل؛ جدایی از سرسختی و عناد و درنده‌خویی‌های عادت و آشنایی با سخنان و نظرات اصولیان و مبانی کلمات آنان و شیوه احتجاجاتشان<ref>ر.ک: همان، ص972-973؛ همان، ص4-8</ref>.


درهرحال [[غزالی، محمد بن محمد|غزالی]] در این کتاب، مباحث قیاس را به شکل مستوفی و کامل بیان نکرده، بلکه به بیان مباحث دقیق و مشکل این مسئله اصولی، بسنده کرده است. وی در این‌باره می‌نویسد: بحث‌هایی از مباحث قیاس هست که در این کتاب متذکر آن نشدم؛ چراکه آنها را در کتاب «المنخول» - که یکی دیگر از کتاب‌های خود [[غزالی، محمد بن محمد|غزالی]] است - می‌توان یافت. لذا [[غزالی، محمد بن محمد|غزالی]] همتش را صرف بیان مباحث مشکل قیاس در این کتاب کرده و حتی می‌توان گفت که از میان مسائل مشکل هم، مسائل مهمش را برگزیده است<ref>ر.ک: محمد عميرة علي، ص973</ref>.
درهرحال [[غزالی، محمد بن محمد|غزالی]] در این کتاب، مباحث قیاس را به شکل مستوفی و کامل بیان نکرده، بلکه به بیان مباحث دقیق و مشکل این مسئله اصولی، بسنده کرده است. وی در این‌باره می‌نویسد: بحث‌هایی از مباحث قیاس هست که در این کتاب متذکر آن نشدم؛ چراکه آنها را در کتاب «المنخول» - که یکی دیگر از کتاب‌های خود [[غزالی، محمد بن محمد|غزالی]] است - می‌توان یافت. لذا [[غزالی، محمد بن محمد|غزالی]] همتش را صرف بیان مباحث مشکل قیاس در این کتاب کرده و حتی می‌توان گفت که از میان مسائل مشکل هم، مسائل مهمش را برگزیده است<ref>ر.ک: محمد عميرة علي، ص973</ref>.
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش