پرش به محتوا

مقدمه ابن خلدون: تفاوت میان نسخه‌ها

۲۱۸ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۷ دسامبر ۲۰۲۱
بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر =NUR02854J1.jpg | عنوان =مقدمه ابن خلدون | عنوان‌های دیگر...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۲: خط ۳۲:
}}
}}


'''مقدمه ابن خلدون''' ترجمه فارسی محمد پروین گنابادی از «مقدمة ابن خلدون» عبدالرحمن بن خلدون است که در دو جلد ارائه شده است. او در ترجمه این اثر زحمت‌های فراوانی کشیده و نسخه‌های مختلف را دیده است.  
'''مقدمه ابن خلدون''' ترجمه فارسی [[پروین گنابادی، محمد|محمد پروین گنابادی]] از «مقدمة ابن خلدون» [[ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد|عبدالرحمن بن خلدون]] است که در دو جلد ارائه شده است. او در ترجمه این اثر زحمت‌های فراوانی کشیده و نسخه‌های مختلف را دیده است.  
 
در مقدمه مترجم می‌خوانیم: «در اردیبهشت ماه سال 1344 به اینجانب پیشنهاد شد که مقدمه ابن خلدون را به فارسی برگردانم. نگارنده با نداشتن وسایل لازم و کسالت مزاج این پیشنهاد را پذیرفتم و از ایزد متعال و ارواح بزرگان راه حق و صاحبدلان همت خواستم که مرا در این وظیفه بزرگ توفیق بخشدند؛ چون از دیرزمانی به این شاهکار عالم دانش اسلامی دلبستگی داشتم و گاهی برخی از مطالب آن را به عنوان استشهاد در ضمن مقالاتی ترجمه کرده بودم. اما به هیچ‌رو متوجه نشده بودم که در چنین کتابی ممکن است اغلاط فراوان دیده شود و میان چاپهای گوناگون آن اختلافات فاحشی وجود داشته باشد».<ref>ر.ک: مقدمه مترجم، جلد1، ص17</ref>
در مقدمه مترجم می‌خوانیم: «در اردیبهشت ماه سال 1344 به اینجانب پیشنهاد شد که مقدمه ابن خلدون را به فارسی برگردانم. نگارنده با نداشتن وسایل لازم و کسالت مزاج این پیشنهاد را پذیرفتم و از ایزد متعال و ارواح بزرگان راه حق و صاحبدلان همت خواستم که مرا در این وظیفه بزرگ توفیق بخشدند؛ چون از دیرزمانی به این شاهکار عالم دانش اسلامی دلبستگی داشتم و گاهی برخی از مطالب آن را به عنوان استشهاد در ضمن مقالاتی ترجمه کرده بودم. اما به هیچ‌رو متوجه نشده بودم که در چنین کتابی ممکن است اغلاط فراوان دیده شود و میان چاپهای گوناگون آن اختلافات فاحشی وجود داشته باشد».<ref>ر.ک: مقدمه مترجم، جلد1، ص17</ref>


خط ۴۱: خط ۴۲:


گذشته از اینها باید توجه داشت که چاپ پاریس مشتمل بر مطالب اضافی بسیاری است که در چاپهای مصر و بیروت آن اضافات وجود ندارد و مهمترین مطالب اضافی مزبور را در فصول ذیل می‌توانیم بیابیم: فصل خط، فصل تصوف، فصل سیمیا و فصل لغت. به‌علاوه فصل حدیث در چاپ پاریس با چاپهای مصر و بیروت اختلافات فاحشی دارد، خواه از لحاظ تفصیل موضوع و خواه از نظر ترتیب ذکر مطالب.  
گذشته از اینها باید توجه داشت که چاپ پاریس مشتمل بر مطالب اضافی بسیاری است که در چاپهای مصر و بیروت آن اضافات وجود ندارد و مهمترین مطالب اضافی مزبور را در فصول ذیل می‌توانیم بیابیم: فصل خط، فصل تصوف، فصل سیمیا و فصل لغت. به‌علاوه فصل حدیث در چاپ پاریس با چاپهای مصر و بیروت اختلافات فاحشی دارد، خواه از لحاظ تفصیل موضوع و خواه از نظر ترتیب ذکر مطالب.  
چنانکه ملاحظه می‌شود هم‌اکنون دانشمندان مصری با اختلافات مزبور متوجه شده و کلیات آنها را نام برده‌اند و من در این ترجمه کوشیده‌ام تا کلیه این اضافات را ترجمه کنم و در بعضی موارد قلیل هم عبارات اضافی و یکی دو فصل در چاپهای مصر دیده می‌شود که در چاپ پاریس نیست؛ چنانکه در مقدمه خود مؤلف قسمتی راجع به نسخه فاس در حواشی چاپهای مصر هست که در چاپ پاریس این قسمت وجود ندارد و من این اضافات را نیز ترجمه کرده‌ام تا هیچگونه نقصانی در این ترجمه روی ندهد.<ref>ر.ک: همان، ص19-20</ref>
چنانکه ملاحظه می‌شود هم‌اکنون دانشمندان مصری با اختلافات مزبور متوجه شده و کلیات آنها را نام برده‌اند و من در این ترجمه کوشیده‌ام تا کلیه این اضافات را ترجمه کنم و در بعضی موارد قلیل هم عبارات اضافی و یکی دو فصل در چاپهای مصر دیده می‌شود که در چاپ پاریس نیست؛ چنانکه در مقدمه خود مؤلف قسمتی راجع به نسخه فاس در حواشی چاپهای مصر هست که در چاپ پاریس این قسمت وجود ندارد و من این اضافات را نیز ترجمه کرده‌ام تا هیچگونه نقصانی در این ترجمه روی ندهد.<ref>ر.ک: همان، ص19-20</ref>


مترجم سپس نقاط قوت و ضعف چاپ دارالکتب لبنانی را متذکر می‌شود.<ref>ر.ک: همان، ج1، ص20-21</ref> و درباره علت وجود برخی اغلاط و دشواریها در این ترجمه متذکر این نکته می‌شود که قصد ابن خلدون، توسعه در عبارات و واژه‌سازی بوده است و از این‌رو برخی افعال که به باب مزید نمی‌روند را به باب مزید برده و... .<ref>ر.ک: همان، ص21-22</ref>
مترجم سپس نقاط قوت و ضعف چاپ دارالکتب لبنانی را متذکر می‌شود.<ref>ر.ک: همان، ج1، ص20-21</ref> و درباره علت وجود برخی اغلاط و دشواریها در این ترجمه متذکر این نکته می‌شود که قصد [[ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد|ابن خلدون]]، توسعه در عبارات و واژه‌سازی بوده است و از این‌رو برخی افعال که به باب مزید نمی‌روند را به باب مزید برده و... .<ref>ر.ک: همان، ص21-22</ref>


او سپس می‌نویسد: ضمناً لازم است متذکر شوم که چون نثر مقدمه ابن خلدون به زبان عربی مغرب (اندلس و افریقیه) است، بسیاری از تعبیرات آن برای کسانی که بیشتر در متون مشرق تتبع کرده‌اند، دشوار و نامفهوم می‌باشد و چون بارون دسلان مترجم مقدمه به فرانسه به زبان عربی الجزیره و مراکش آشنایی داشته، بسیاری از این مشکلات را حل کرده است (و من در حاشیه به بعضی از آنها اشاره  کرده‌ام) از این رو حقاً باید بگویم که سه جلد ترجمه دسلان و مخصوصاً کتاب ذیل القوامیس العرب تألیف دزی در ترجمه این کتاب به فارسی، بسیار مورد استفاده واقع شده است.<ref>ر.ک: همان، ص22</ref> اختلاف دورانها و پیدایش صنعت چاپ نیز از دیگر مواردی است که مترجم برای وجود اغلاط در چاپهای مختلف مقدمه ابن خلدون برمی‌شمارد.<ref>ر.ک: همان، ص22-23</ref>  
او سپس می‌نویسد: ضمناً لازم است متذکر شوم که چون نثر مقدمه [[ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد|ابن خلدون]] به زبان عربی مغرب (اندلس و افریقیه) است، بسیاری از تعبیرات آن برای کسانی که بیشتر در متون مشرق تتبع کرده‌اند، دشوار و نامفهوم می‌باشد و چون بارون دسلان مترجم مقدمه به فرانسه به زبان عربی الجزیره و مراکش آشنایی داشته، بسیاری از این مشکلات را حل کرده است (و من در حاشیه به بعضی از آنها اشاره  کرده‌ام) از این رو حقاً باید بگویم که سه جلد ترجمه دسلان و مخصوصاً کتاب [[ذیل القوامیس العرب]] تألیف دزی در ترجمه این کتاب به فارسی، بسیار مورد استفاده واقع شده است.<ref>ر.ک: همان، ص22</ref> اختلاف دورانها و پیدایش صنعت چاپ نیز از دیگر مواردی است که مترجم برای وجود اغلاط در چاپهای مختلف مقدمه ابن خلدون برمی‌شمارد.<ref>ر.ک: همان، ص22-23</ref>  


او در نهایت می‌نویسد: در روزگار گذشته که آثار مؤلفان خطی بوده نیز همین خصوصیت وجود داشته و مثلاً مؤلف در نسخ بعدی تألیف خود حتماً تغییراتی می‌داده و آنها را به شاگردان خود یا خطاطان القا می‌کرده است، و در نتیجه این همه اختلافات در نسخ خطی مشاهده می‌شود، چنانکه در ضمن ترجمه احوال مؤلف خواهیم دید که وی هنگامی که در مصر می‌زیسته در فصول مقدمه تغییراتی داده است و بنابراین نمی‌توان به‌طور قطع، اختلافات نسخ خطی قدیم را که بعدها از روی آنها خواهی نخواهی چاپهای مختلف هم به وجود آمده است تنها متوجه کاتبان و خطاطان یا چاپخانه‌ها و مصححان دانست؛ به‌ویژه که مصححان با اسلوب علمی تصحیح آشنایی نداشته باشند.<ref>ر.ک: همان، ص23</ref>
او در نهایت می‌نویسد: در روزگار گذشته که آثار مؤلفان خطی بوده نیز همین خصوصیت وجود داشته و مثلاً مؤلف در نسخ بعدی تألیف خود حتماً تغییراتی می‌داده و آنها را به شاگردان خود یا خطاطان القا می‌کرده است، و در نتیجه این همه اختلافات در نسخ خطی مشاهده می‌شود، چنانکه در ضمن ترجمه احوال مؤلف خواهیم دید که وی هنگامی که در مصر می‌زیسته در فصول مقدمه تغییراتی داده است و بنابراین نمی‌توان به‌طور قطع، اختلافات نسخ خطی قدیم را که بعدها از روی آنها خواهی نخواهی چاپهای مختلف هم به وجود آمده است تنها متوجه کاتبان و خطاطان یا چاپخانه‌ها و مصححان دانست؛ به‌ویژه که مصححان با اسلوب علمی تصحیح آشنایی نداشته باشند.<ref>ر.ک: همان، ص23</ref>
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش