۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
تاريخ ابن الفرات: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
| شابک = | | شابک = | ||
| تعداد جلد =9 | | تعداد جلد =9 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =11296 | ||
| کتابخوان همراه نور = | | کتابخوان همراه نور = | ||
| کد پدیدآور =03960 | | کد پدیدآور =03960 | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
ج)- جلدهای 6 و 7 مربوط به حوادث بین سال‌های 672-696ق/ 1274-1297م، که به کوشش زریق و نجلا عزّالدّین به چاپ رسیده است. | ج)- جلدهای 6 و 7 مربوط به حوادث بین سال‌های 672-696ق/ 1274-1297م، که به کوشش زریق و نجلا عزّالدّین به چاپ رسیده است. | ||
د)- جلدهای 7-9 (در 4 جزء)، یک بار به اهتمام زریق و بار دیگر به کوشش اسد رستم و نجلا عزالدین انتشار یافته است | د)- جلدهای 7-9 (در 4 جزء)، یک بار به اهتمام زریق و بار دیگر به کوشش اسد رستم و نجلا عزالدین انتشار یافته است <ref>ر.ک: ابوالحسن دیانت، ج4، ص394</ref>. | ||
برخی از منابعی که نویسنده در نوشتن کتاب خویش از آنها استفاده کرده است، عبارتند از: «[[التاريخ المنصوري؛ تلخيص الكشف و البيان في حوادث الزمان|تاريخ المنصوري]]» [[حموی، محمد بن علی|قاضی محمد بن نظیف حموی]]؛ «[[نظم السلوك في تواريخ الخلفاء والملوك]]»؛ «[[مفرج الكروب في أخبار بني أيوب|مفرج الكروب في أخبار بني‌أيوب]]» [[ابن واصل، محمد بن سالم|جمال‌الدین محمد بن سالم بن واصل]]؛ «[[الكامل في التاريخ]]» [[ابن اثیر، علی بن محمد|عزالدین ابوالحسن علی بن ابی‌الکرم]]، معروف به [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثیر]]؛ «[[وفيات الأعيان و أنباء أبناء الزمان|وفيات الأعيان]]» [[ابن خلکان، احمد بن محمد|احمد بن خلکان]]؛ «[[مرآة الزمان؛ الجزء الثانی عشر|مرآة الزمان]]» [[ابن جوزی، یوسف بن قزاوغلی|سبط بن جوزی]] و... | برخی از منابعی که نویسنده در نوشتن کتاب خویش از آنها استفاده کرده است، عبارتند از: «[[التاريخ المنصوري؛ تلخيص الكشف و البيان في حوادث الزمان|تاريخ المنصوري]]» [[حموی، محمد بن علی|قاضی محمد بن نظیف حموی]]؛ «[[نظم السلوك في تواريخ الخلفاء والملوك]]»؛ «[[مفرج الكروب في أخبار بني أيوب|مفرج الكروب في أخبار بني‌أيوب]]» [[ابن واصل، محمد بن سالم|جمال‌الدین محمد بن سالم بن واصل]]؛ «[[الكامل في التاريخ]]» [[ابن اثیر، علی بن محمد|عزالدین ابوالحسن علی بن ابی‌الکرم]]، معروف به [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثیر]]؛ «[[وفيات الأعيان و أنباء أبناء الزمان|وفيات الأعيان]]» [[ابن خلکان، احمد بن محمد|احمد بن خلکان]]؛ «[[مرآة الزمان؛ الجزء الثانی عشر|مرآة الزمان]]» [[ابن جوزی، یوسف بن قزاوغلی|سبط بن جوزی]] و... <ref>ر.ک: مقدمه محقق، ج5، ص4</ref> | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
مؤلف، شیفته تاریخ بوده و همواره به نوشتن مطالب تاریخى اشتغال داشته است. وی یادداشت‌های خود را در دفترهایى که شمار آن را صد جلد گفته‌اند، گرد آورده است. آنگاه چکیده این مطالعات را در کتابى در حدود 20 جلد، موسوم به «تاريخ الدول والملوك«، معروف به «تاريخ ابن الفرات» نگاشته است | مؤلف، شیفته تاریخ بوده و همواره به نوشتن مطالب تاریخى اشتغال داشته است. وی یادداشت‌های خود را در دفترهایى که شمار آن را صد جلد گفته‌اند، گرد آورده است. آنگاه چکیده این مطالعات را در کتابى در حدود 20 جلد، موسوم به «تاريخ الدول والملوك«، معروف به «تاريخ ابن الفرات» نگاشته است <ref>ر.ک: ابوالحسن دیانت، ج4، ص393</ref>. | ||
این تاریخ مشتمل بر حوادث سده ششم تا زمان مؤلف (807ق) است که به‌ترتیب معکوس نوشته شده؛ بدین معنى که مؤلف از قرن هشتم آغاز کرده، سپس به ذکر وقایع قرن هفتم و بعد قرن ششم پرداخته است. وی حوادث قرن پنجم و چهارم را نیز شروع کرده بود، ولى مرگش فرا رسید و کارش ناتمام ماند | این تاریخ مشتمل بر حوادث سده ششم تا زمان مؤلف (807ق) است که به‌ترتیب معکوس نوشته شده؛ بدین معنى که مؤلف از قرن هشتم آغاز کرده، سپس به ذکر وقایع قرن هفتم و بعد قرن ششم پرداخته است. وی حوادث قرن پنجم و چهارم را نیز شروع کرده بود، ولى مرگش فرا رسید و کارش ناتمام ماند<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
چنین پیداست که نویسنده، وقایع مربوط به 3 سال نخست سده 9ق را نیز مسوّده کرده بود، ولى دست‌نوشته وی به دلیل بى‌توجهى پسرش فروخته شد. درهرحال نسخه‌ای که امروزه در دست است، صرف نظر از پاره‌ای افتادگی‌ها، حوادث بین سال‌های 501-799ق/1107-1396م، را در بر مى‌گیرد | چنین پیداست که نویسنده، وقایع مربوط به 3 سال نخست سده 9ق را نیز مسوّده کرده بود، ولى دست‌نوشته وی به دلیل بى‌توجهى پسرش فروخته شد. درهرحال نسخه‌ای که امروزه در دست است، صرف نظر از پاره‌ای افتادگی‌ها، حوادث بین سال‌های 501-799ق/1107-1396م، را در بر مى‌گیرد<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
نویسنده در این تاریخ، به رسم مؤلفان زمان خود، حوادث را برحسب سال‌ها ذکر کرده و در پایان هر سال، وفیات رجال را بر آن افزوده است و به‌طوری‌که خود در آغاز مجلّد مربوط به حوادث قرن ششم آورده، درباره جلوس خلیفه و صفات او، وفات یا خلع او، تصرّف شهرها و سرزمین‌های پادشاهان اسلامى، عزل قضات و وزرا و حکام و سبب آن، اخبار مربوط به پادشاهان، امرا، سرداران، اشراف، علما، فقها، نحویین و شعرا و تاریخ و محل تولدشان، آنچه مى‌دانسته، نقل کرده است. البته برخى از نویسندگان، نوشته‌اش را دارای اغلاط فاحش و عباراتش را عامیانه خوانده‌اند | نویسنده در این تاریخ، به رسم مؤلفان زمان خود، حوادث را برحسب سال‌ها ذکر کرده و در پایان هر سال، وفیات رجال را بر آن افزوده است و به‌طوری‌که خود در آغاز مجلّد مربوط به حوادث قرن ششم آورده، درباره جلوس خلیفه و صفات او، وفات یا خلع او، تصرّف شهرها و سرزمین‌های پادشاهان اسلامى، عزل قضات و وزرا و حکام و سبب آن، اخبار مربوط به پادشاهان، امرا، سرداران، اشراف، علما، فقها، نحویین و شعرا و تاریخ و محل تولدشان، آنچه مى‌دانسته، نقل کرده است. البته برخى از نویسندگان، نوشته‌اش را دارای اغلاط فاحش و عباراتش را عامیانه خوانده‌اند<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
نویسنده با وجود عنایت به ادبیات، اعم از شعر و نثر و توجه به ادبا و جمع‌آوری و ارائه شواهد شعری از هر حادثه و تدریس نصوص ادبى، دارای یک سبک خاص ادبى نبود. قرائت متن کتاب، بدون مراجعه به مآخذ مورد استناد مؤلّف، کار دشواری است. طرز املای کلمات و مسامحه و سهل‌انگاری در نقطه‌گذاری بر حروف و تعیین حرکت کار را بر خواننده مشکل مى‌سازد و باعث اختلاط معانى جملات مى‌گردد. | نویسنده با وجود عنایت به ادبیات، اعم از شعر و نثر و توجه به ادبا و جمع‌آوری و ارائه شواهد شعری از هر حادثه و تدریس نصوص ادبى، دارای یک سبک خاص ادبى نبود. قرائت متن کتاب، بدون مراجعه به مآخذ مورد استناد مؤلّف، کار دشواری است. طرز املای کلمات و مسامحه و سهل‌انگاری در نقطه‌گذاری بر حروف و تعیین حرکت کار را بر خواننده مشکل مى‌سازد و باعث اختلاط معانى جملات مى‌گردد. | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
قسمت‌های خالى مربوط به سال‌های 625 تا 638ق/1227-1241م نیز با پیدا شدن مجلدی در مراکش که نسخه عکسى آن برای دانشگاه آمریکایى بیروت، ناشر مجلدات تحریرشده به‌وسیله زریق، فرستاده شد، پر شده است. | قسمت‌های خالى مربوط به سال‌های 625 تا 638ق/1227-1241م نیز با پیدا شدن مجلدی در مراکش که نسخه عکسى آن برای دانشگاه آمریکایى بیروت، ناشر مجلدات تحریرشده به‌وسیله زریق، فرستاده شد، پر شده است. | ||
احمد تیمور پاشا عکس نسخه موجود در وین را فراهم آورده و با ذکر مقدمه‌ای کوتاه درباره مؤلف و کتاب و بررسى منابع و مآخذی که [[ابن فرات، محمد بن عبدالرحیم|ابن فرات]] به آنها استناد کرده و نیز آنچه از نسخه ساقط شده و یا تقدم و تأخری که در آن روی داده، ضمن تأیید اینکه نسخه اصلى به خط مؤلف است، برای حوادث و وفیات فهرستى ترتیب داده است. هریک از مجلدات موجود در وین و واتیکان برای سهولت در استفاده از آنها به دو بخش تقسیم شده است | احمد تیمور پاشا عکس نسخه موجود در وین را فراهم آورده و با ذکر مقدمه‌ای کوتاه درباره مؤلف و کتاب و بررسى منابع و مآخذی که [[ابن فرات، محمد بن عبدالرحیم|ابن فرات]] به آنها استناد کرده و نیز آنچه از نسخه ساقط شده و یا تقدم و تأخری که در آن روی داده، ضمن تأیید اینکه نسخه اصلى به خط مؤلف است، برای حوادث و وفیات فهرستى ترتیب داده است. هریک از مجلدات موجود در وین و واتیکان برای سهولت در استفاده از آنها به دو بخش تقسیم شده است <ref>ر.ک: همان، ص393-394</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
| خط ۷۷: | خط ۷۷: | ||
نسخه دیگری از این کتاب در همان کتابخانه موجود است که خلاصه‌ای است از تاریخ ابن فرات همراه با ترجمه فرانسوی آن (مربوط به حوادث بین سال‌های 664-690ق/1266-1291م). | نسخه دیگری از این کتاب در همان کتابخانه موجود است که خلاصه‌ای است از تاریخ ابن فرات همراه با ترجمه فرانسوی آن (مربوط به حوادث بین سال‌های 664-690ق/1266-1291م). | ||
نسخه‌برداری و تلخیص و ترجمه این کتاب به‌وسیله م. ژوردن صورت گرفته است. در مجموعه کتب شارل شفر در همین کتابخانه نیز، کتاب خطى دیگری هست، تحت عنوان «الطريق (یا التاريخ ) الواضح المسلوك إلى معرفة تراجم الخلفاء والملوك». بلوشه این کتاب را جلد نهم یا هشتم از تاریخ ابن فرات مى‌داند که از اخبار شاهان ساسانى شروع شده و به شعرای زمان جاهلیت پایان مى‌یابد. کتابى نیز با همین عنوان در موزه بریتانیا شناخته شده که مشتمل بر اخبار عهد قدیم، از شیث تا اسحاق است | نسخه‌برداری و تلخیص و ترجمه این کتاب به‌وسیله م. ژوردن صورت گرفته است. در مجموعه کتب شارل شفر در همین کتابخانه نیز، کتاب خطى دیگری هست، تحت عنوان «الطريق (یا التاريخ ) الواضح المسلوك إلى معرفة تراجم الخلفاء والملوك». بلوشه این کتاب را جلد نهم یا هشتم از تاریخ ابن فرات مى‌داند که از اخبار شاهان ساسانى شروع شده و به شعرای زمان جاهلیت پایان مى‌یابد. کتابى نیز با همین عنوان در موزه بریتانیا شناخته شده که مشتمل بر اخبار عهد قدیم، از شیث تا اسحاق است<ref>ر.ک: همان، ص394</ref>. | ||
==پانویس == | |||
<references /> | |||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
| خط ۸۹: | خط ۹۳: | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده: | [[رده: تاریخ (عمومی)]] | ||
[[رده: تاریخ آسیا]] | |||
[[رده:آذر(1400)]] | |||