پرش به محتوا

ژنده‌پیل، احمد: تفاوت میان نسخه‌ها

۳٬۸۸۶ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۱ دسامبر ۲۰۲۱
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۵۰: خط ۵۰:
وى در سال 441ق در قريه نامق يا نامه، از توابع شهرستان کوهسرخ، از شهرستان‌های استان خراسان رضوی، در خاندانی که از نژاد عرب بودند، ولادت يافت. پدرانش برزگر بودند.جدّ اعلای او جریر بن عبد‌اللّه بجلی از صحابه پیغمبر بود و گویند در تیراندازی در میان عرب مانند نداشت‌.
وى در سال 441ق در قريه نامق يا نامه، از توابع شهرستان کوهسرخ، از شهرستان‌های استان خراسان رضوی، در خاندانی که از نژاد عرب بودند، ولادت يافت. پدرانش برزگر بودند.جدّ اعلای او جریر بن عبد‌اللّه بجلی از صحابه پیغمبر بود و گویند در تیراندازی در میان عرب مانند نداشت‌.


او در جوانى، در نوشخوارى و ميگسارى افراط مى‌كرد. سرانجام در بيست و دو سالگى توبه كرد و وارد حلقه تصوف شد.  
== دوران کودکی ==
 راجع بدوران کودکى و زندگانى خانواده احمد اطلاعى در دست نیست.والدین و خویشان او مردمى ساده و زراعت پیشه بودند و شیخ احمد مدعى است که حتى خواندن و نوشتن را هم بدو نیاموخته‌‏اند. پدر شیخ تا دم مرگ به فرزند خود اعتقادى نداشت، ولى در بستر مرگ توبه کرد و بدو ایمان آورد.


دوازده سال در كوه نام قوششسال در كوه بيزد در خاک جام، به خلوت نشست و سپس بناى ارشاد را گذاشت. نخست در سرخسواستاد و زورآباد بود و در ضمن سفرهايى به هرات، نيشابور، بوزجان، مرو، باخرز و بسطام كرد و به حج رفت.  
== دوران جوانی ==
جوانی احمد تا هنگام توبه به می‌خواری و عیش و طرب گذشت. وی با گروهی از همسالان فاسد و تبهکار خود حلقه‌ای داشت که به‌نوبت گرد هم می‌آمدند و باده‌گساری می‌کردند، و این یاران در سال‌های پس از توبه نیز گاه مزاحم شیخ بودند و وی را منغّص عیش خود می‌دانستند.


== وفات ==
توبه احمد و توجه او به عبادت و ریاضت و ترک میگساری و هوسرانی هنگامی آغاز شد که کرامتی مشاهده کرد و شبی در حلقه یاران شراب مبدل‌ به شربت گردید. شیخ بیدار و هشیار شد و از گروه دوستان گذشته کنار گرفت و زهد و خلوت پیشه کرد و روی به دین‌داری و عبادت نهاد. وی بیست و دو ساله بود که به گوشه‌نشینی و تزکیه نفس پرداخت و به کوه‌ها رفت. ابتدا دوازده سال در کوه نامق و سپس شش سال در کوه بیزدجام‌ یعنی روی‌هم‌رفته هجده سال در خلوت و انزوا بسر برد.
سرانجام به روستاى معدآباد در سرزمين جام رفت و در همانجا به سال 536 هجرى در 95 سالگى زندگى را بدرود گفت و در بيرون دروازه معدآباد، به خاک سپرده شد. مزار وى هم اكنون در همان ناحيه كه امروز تربت خوانده مى‌شود برپاست، و زيارتگاه است و به همين جهت آن محل را تربت جام مى‌خوانند. ساختمان آرامگاه وى راملك غياث‌الدين محمد كرت در سال 719 ساخته است.


== آثار او كه به زبان فارسى هستند، عبارتند از==
پس از آن ترک عزلت گفت و برای ارشاد مردم و توبه‌دادن می‌خواران و گناهکاران به میان خلق بازگشت. نخستین میدان او سرخس بود که در آن مرضی شیوع داشت. نخست قدر او بر مردم معلوم نبود ولی پس از ابراز کراماتی چند و شفا دادن بیماران تدریجا شهرت یافت و پیروانی بهم زد.


1- رساله سمرقنديه
از سرخس به استاد و زورآباد و سپس به ده معدآباد که ظاهرا همان تربت شیخ جام کنونی است‌، رفت و در آنجا مقیم شد و به تعلیم شاگردان و تالیف کتب و دعوت مردم پرداخت و یک مسجد جمعه و یک خانقاه بنا نمود. احمد بهرات و نیشابور و بوزجان و مرو و باخرز و بسطام سفر کرد و یک بار هم به مکه رفت، ولی جز در همین یک سفر دیگر از حدود خراسان بیرون نرفت و سراسر عمر طولانی خود را در همان محیط خویش گذرانید.


2- انس التائبين
== وفات ==
 
وی باتفاق همه روایات نود و شش سال زندگی کرد و در ۵۳۶ق درگذشت و در موضعی بیرون دروازه معدآباد که معین کرده بود به خاک سپرده شد. باید دانست که همه منابع آرامگاه احمد را در جام ذکر می‌کنند ولی قدیم‌ترین منابع یعنی مقامات غزنوی به‌تفصیل حکایتی نقل نموده که چگونه یکی از شاگردان شیخ موضع قبر وی را در خواب دید و خواب خویش بدو باز گفت و شیخ همان نقطه را برای قبر خویش برگزید و همان‌جا نیز مدفون گشت‌.
3- مفتاح‌النجات


4- روضة المذنبين و جنة المشتاقين
معدآباد در روزگار احمد دهی بوده است در نزدیکی جام که ذکر آن در هیچ منبعی نیست ولی بعدها بر اثر وجود آرامگاه شیخ و نفوذ خاندان و بازماندگانش و تردد زوار و ارادتمندان هر روز بر اهمیت آن افزوده گشت و تدریجا جای جام را گرفت و به اسم جام که در اصل در کنار آن واقع بود شهرت یافت‌.


5- كنوز الحكمة
مزار وی هم اکنون در همان ناحیه که امروز تربت خوانده می‌شود برپاست، و زیارتگاه است و به همین جهت آن محل را تربت جام می‌خوانند. ساختمان آرامگاه وی را ملک غیاث‌الدین محمد کرت در سال ۷۱۹ ساخته است.


6- سراج السائرين
== آثار ==


7- بحار الحقيقة
=== آثـار چاپی===
# سمرقنديه
# '' انس التائبین و صراط الله المبین''
# مفتاح‌النجات
# ''روضة المذنبین و جنة المشتاقین''
# كنوز الحكمة
# سراج السائرين
# بحار الحقيقة
# ''دیوان''، مجموعۀ اشعار منسوب به احمد جام در لاهور، لکهنو و کانپور به چاپ رسیده


8- ديوان شعر احمد جام.
=== آثـار خطی ===
# ''بحارالحقیقة''
#  ''ذکر''
# ''نامه‌ها''ی احمد جام


=== آثـار یافت‌نشده ===
# ''اعتقادنامه ''
#  ''انس المستأنسین ''
#  ''تذکیرات ''
# ''زهدیات ''
#  ''السرالمکتوم و العقد المنظوم فی الطلسمات'' 
# مثنوی ''محبت‌نامه ''
#  مثنوی ''سوز و گداز'' 
# مثنوی ''مواهب‌نامه''


== وابسته‌ها ==
== وابسته‌ها ==
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش