۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'تـ' به 'ت'
جز (جایگزینی متن - 'کـ' به 'ک') |
جز (جایگزینی متن - 'تـ' به 'ت') |
||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
}} | }} | ||
'''دیوان نیر'''، تألیف [[نیر ممقانی، محمدتقی بن محمد|میرزا محمدتقی حجةالاسلام]]، متخلص به «نیّر» است. دیوان نیر مشتمل بر مجموعه اشعار وی در رابطه با امام حسین(ع) و عاشورا در قالب‌های مختلفی مثل مثنوی، ترکیب‌بند، قصیده و غزل است. حجةالاسلام، بیشتر با اثر گران‌سنگ و پربارش | '''دیوان نیر'''، تألیف [[نیر ممقانی، محمدتقی بن محمد|میرزا محمدتقی حجةالاسلام]]، متخلص به «نیّر» است. دیوان نیر مشتمل بر مجموعه اشعار وی در رابطه با امام حسین(ع) و عاشورا در قالب‌های مختلفی مثل مثنوی، ترکیب‌بند، قصیده و غزل است. حجةالاسلام، بیشتر با اثر گران‌سنگ و پربارش «آتشکده» شناخته شده است و به‌جرأت می‌توان گفت که آتشکده - به‌ویژه ترکیب‌بند بلند آن - شاهکار قلمی نیّر تبریزی است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
شکر کاین منظومه مشکین ختام در هزاروسی‌صدونه شد تمام<ref>ر.ک: همان، صفحه بیست‌وشش و بیست‌وهفت</ref> | شکر کاین منظومه مشکین ختام در هزاروسی‌صدونه شد تمام<ref>ر.ک: همان، صفحه بیست‌وشش و بیست‌وهفت</ref> | ||
آتشکده بیشتر با دو اثر گران‌سنگ دیگری که آنها هـم در حول و حوش حماسه عاشورا سروده شده‌اند، مقایسه و سنجیده می‌شود: یکی «زبدة الأسرار» سروده حسن صفی‌علیشاه (1251-1316ق) و دیگری «گنجینة الأسرار» سروده عمان سامانی (1264-1322ق). این هر سه اثـر چنان به هـم می‌مانند که بی‌گمان از یکدیگر | آتشکده بیشتر با دو اثر گران‌سنگ دیگری که آنها هـم در حول و حوش حماسه عاشورا سروده شده‌اند، مقایسه و سنجیده می‌شود: یکی «زبدة الأسرار» سروده حسن صفی‌علیشاه (1251-1316ق) و دیگری «گنجینة الأسرار» سروده عمان سامانی (1264-1322ق). این هر سه اثـر چنان به هـم می‌مانند که بی‌گمان از یکدیگر تأثیر پذیرفته و به استقبال هم رفته‌اند، اما قرائن و شواهدی که بتواند تقدیم «آتشکده» را به‌ویژه بر «زبدة الأسرار» ثابت کند، کافی نبوده، بیشتر مفید احتمال است. به‌هرصورت این هـر سه کتاب در زمان‌های نزدیک به هم (هر سه در اوائل قرن چـهاردهم قمری) سروده شده است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1821/138 صحتی سردرودی، محمد، ص138]</ref> | ||
# ترکیب‌بند: شامل 28 بند، به‌همراه 28 بیت برگردان که به‌صورت مجزا تنظیم یافته و بخش دوم از دیوان حاضر را به خود اختصاص داده است. این بخش نیز همچون آتشکده، دربردارنده مطالبی است که به‌صورت زیرنویس، الصاق شده؛ با این تفاوت که مستندات تاریخی به غیر از موارد ضروری در آن تکرار نشده و تنها به توضیح ابیات و معنی لغات بسنده شده است.<ref>ر.ک: مقدمه، صفحه بیست‌وهفت</ref>این اثر سترگ دارای صلابت و صمیمیت خاصی است که در اشـعار دیگر این مجموعه دیده نمی‌شود و حائز امتیازات چندی است که آن را از نظایر خـود ممتاز می‌سازد. حتی از ترکیب‌بند معروف محتشم نیز موفق‌تر و فراتر می‌رود<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1821/138 ر.ک: صحتی سردرودی، محمد، ص138]</ref> | # ترکیب‌بند: شامل 28 بند، به‌همراه 28 بیت برگردان که به‌صورت مجزا تنظیم یافته و بخش دوم از دیوان حاضر را به خود اختصاص داده است. این بخش نیز همچون آتشکده، دربردارنده مطالبی است که به‌صورت زیرنویس، الصاق شده؛ با این تفاوت که مستندات تاریخی به غیر از موارد ضروری در آن تکرار نشده و تنها به توضیح ابیات و معنی لغات بسنده شده است.<ref>ر.ک: مقدمه، صفحه بیست‌وهفت</ref>این اثر سترگ دارای صلابت و صمیمیت خاصی است که در اشـعار دیگر این مجموعه دیده نمی‌شود و حائز امتیازات چندی است که آن را از نظایر خـود ممتاز می‌سازد. حتی از ترکیب‌بند معروف محتشم نیز موفق‌تر و فراتر می‌رود<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1821/138 ر.ک: صحتی سردرودی، محمد، ص138]</ref> | ||
# قصیده: مجموعه قصیده دربرگیرنده دو قسمت است: قصاید فارسی و قصاید عربی. در مجموعه قصیده این دیوان، قصاید عربی که مضمونشان مدح است، ویژگی‌های قصیده را تماماً دارد و ابیات آنها بیشتر از هفده است و به‌صورت مجزا با نام «قصائد العربية» آمده است؛ اما در مجموعه قصاید فارسی، هفده چکامه با نام «قصاید فارسی» گردآوری شده که تنها سه پاره از آنها تمامی ویژگی‌ها را دارند و این در چهارده پاره دیگر مشاهده نمی‌شود؛ یعنی از حیث مضمون و محتوا، دقیقاً قصیده بوده، اما از جهت تعداد ابیات کمتر از هفده بیت هستند و چون مصرعند از لحاظ ادبی باید در زمره غزلیات قرار گیرند؛ اما چون محتوای تمامی آنها مرتبط با وقایع کربلاست که از این حیث مجموعه‌ای بسیار یک‌دست و یکپارچه است و قرار دادن آن در بین غزلیات با توجه به اینکه ردیف و قافیه یکسانی ندارند، باعث پراکندگی و گمشدن آنها شده، ویژگی مرثیه بودنشان کم‌رنگ می‌شود<ref>ر.ک: مقدمه، صفحه بیست‌وهشت و بیست‌ونه</ref> | # قصیده: مجموعه قصیده دربرگیرنده دو قسمت است: قصاید فارسی و قصاید عربی. در مجموعه قصیده این دیوان، قصاید عربی که مضمونشان مدح است، ویژگی‌های قصیده را تماماً دارد و ابیات آنها بیشتر از هفده است و به‌صورت مجزا با نام «قصائد العربية» آمده است؛ اما در مجموعه قصاید فارسی، هفده چکامه با نام «قصاید فارسی» گردآوری شده که تنها سه پاره از آنها تمامی ویژگی‌ها را دارند و این در چهارده پاره دیگر مشاهده نمی‌شود؛ یعنی از حیث مضمون و محتوا، دقیقاً قصیده بوده، اما از جهت تعداد ابیات کمتر از هفده بیت هستند و چون مصرعند از لحاظ ادبی باید در زمره غزلیات قرار گیرند؛ اما چون محتوای تمامی آنها مرتبط با وقایع کربلاست که از این حیث مجموعه‌ای بسیار یک‌دست و یکپارچه است و قرار دادن آن در بین غزلیات با توجه به اینکه ردیف و قافیه یکسانی ندارند، باعث پراکندگی و گمشدن آنها شده، ویژگی مرثیه بودنشان کم‌رنگ می‌شود<ref>ر.ک: مقدمه، صفحه بیست‌وهشت و بیست‌ونه</ref> | ||