التقرير و التحبير: شرح ابن أمير الحاج علي تحرير الكمال بن الهمام في علم الأصول الجامع بين اصطلاحي الحنفية و الشافعية: تفاوت میان نسخه‌ها

'''التقرير والتحبير'''، شرح ابن امیرالحاج حلبی (متوفی 879ق) بر «التحرير في أصول الفقه» ابن همام، کمال‌الدین محمد بن عبدالواحد سیواسی حنفی (متوفی 861ق) است. تصحیح و تحقیق کتاب توسط عبدالله محمود محمد عمر به انجام رسیده و در سه جلد منتشر شده است.  

این نسخه از کتاب با شرح حال ابن همام، کمال‌الدین محمد بن عبدالواحد سیواسی حنفی (متوفی 861ق) آغاز شده است. در این شرح حال پس از معرفی و ذکر آثار به نقل از كشف الظنون حاجی خلیفه چنین می‌خوانیم: «التحرير في أصول الفقه، نوشته علامه کمال‌الدین محمد بن عبدالواحد، مشهور به ابن همام حنفی متوفی 861ق است... این اثر مشتمل بر مقدمه و سه مقاله است و علوم فراوانی را با عبارات منقح و بسیار موجز گرد آورده تا حدی که به معما نزدیک شده است؛ به همین خاطر شاگرد دانشمندش محمد بن محمد، ابن امیرالحاج حلبی حنفی متوفی 879ق، آن را شرح کرده است؛ شرحی ممزوج و آن را «التقرير والتحبير» نامیده و در رمضان سال 871 به اتمام رسانیده است... در این شرح از برتری تحریر مصنف در مقاصد علم اصول بر دیگر مصنفین سخن گفته و اینکه بین اصطلاحات حنفیه و شافعیه به بهترین نظم و ترتیب جمع کرده است<ref>ر.ک: ترجمة صاحب التحرير، ص4-3</ref>‏.

در حقیقت ابن همام، اثر مختصری نگاشته به نام «التحرير في أصول الفقه» که خلاصه بودن بیش از اندازه آن، سبب می‌شود که پاره‌ای از عبارت‌های این اثر، برای خوانندگان نامفهوم باشد؛ ازاین‌روی شاگرد وی، ابن امیرالحاج، به شرح مزجی آن همت می‌گمارد و آن را «التقرير والتحبير» نام می‌نهد. به نوشته ابن امیرالحاج، ابن همام، مباحثی از دانش اصول را در این اثر آورده که بسیاری از نویسندگان دانش اصول در بین عامه بدان‌ها نپرداخته‌اند. ابن همام این اثر را بر اساس دو مذهب: حنفی و شافعی، نگاشته است<ref>ر.ک: تازه‌های فقه، حقوق، اصول و رجال، ص486</ref>.

بر التحرير شرحی دیگری نیز توسط محمدامین معروف به امیر پادشاه بخاری با نام «تيسير التحرير» نوشته شده. این شرح را ابن نجیم مصری (متوفی 970ق) خلاصه کرده و «لب الأصول» نامیده است<ref>ر.ک: ترجمة صاحب التحرير، ص4</ref>‏.  

<references/>