پرش به محتوا

تفسير جامع آيات الأحكام: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
جز (A-esmaili@noornet.net صفحهٔ تفسیر جامع آیات الاحکام را به تفسير جامع آيات الأحكام منتقل کرد)
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴۱: خط ۴۱:




«تفسير جامع آيات الأحكام»، اثر زين‌العابدين قربانى لاهيجى، شرح و تفسير آياتى از قرآن كريم است كه دربردارنده احكام شرعى فرعى و به اصطلاح، مسائل فقهى مى‌باشند. كتاب، به زبان فارسى و در 1373ش، نوشته شده است.
'''تفسير جامع آيات الأحكام'''، اثر زين‌العابدين قربانى لاهيجى، شرح و تفسير آياتى از قرآن كريم است كه دربردارنده احكام شرعى فرعى و به اصطلاح، مسائل فقهى مى‌باشند. كتاب، به زبان فارسى و در 1373ش، نوشته شده است.


== ساختار ==
== ساختار ==
خط ۶۱: خط ۶۱:
از جمله نكاتى كه نويسنده در مورد اين آيه، بدان پرداخته است، عبارتند از:
از جمله نكاتى كه نويسنده در مورد اين آيه، بدان پرداخته است، عبارتند از:


1. باآنكه طبق نظر شيعه و برخى از طوائف اهل سنت (مانند شافعى‌ها) كفار، همان‌گونه كه مكلف به اصولند، مكلف به فروع نيز مى‌باشند؛ بنابراين، چگونه در آيه مورد بحث، تنها مؤمنين مخاطب و مورد حكم قرار گرفته‌اند؟ <ref>همان</ref>.
#باآنكه طبق نظر شيعه و برخى از طوائف اهل سنت (مانند شافعى‌ها) كفار، همان‌گونه كه مكلف به اصولند، مكلف به فروع نيز مى‌باشند؛ بنابراين، چگونه در آيه مورد بحث، تنها مؤمنين مخاطب و مورد حكم قرار گرفته‌اند؟ <ref>همان</ref>.
 
#منظور از ''' «إذا قمتم إلى الصلاة» ''' چيست؟ <ref>همان، ص 38</ref>.
2. منظور از ''' «إذا قمتم إلى الصلاة» ''' چيست؟ <ref>همان، ص 38</ref>.
#آيا وضو تنها براى محدث لازم است و يا بر هر نمازگزار؟ <ref>همان، ص 40</ref>.
 
#وجوب وضو و غسل، نفسى است يا غيرى؟ <ref>همان، ص 43</ref>.
3. آيا وضو تنها براى محدث لازم است و يا بر هر نمازگزار؟ <ref>همان، ص 40</ref>.
#ضرورت نيت براى هركدام از طهارات ثلاث <ref>همان، ص 44</ref>.
 
#منظور از ''' «فاغسلوا وجوهكم» ''' چيست؟ <ref>همان، ص 46</ref>.
4. وجوب وضو و غسل، نفسى است يا غيرى؟ <ref>همان، ص 43</ref>.
#مقصود از ''' «و أيديكم إلى المرافق» ''' چيست؟ <ref>همان، ص 52</ref>.
 
#شستن صورت و دست‌ها به‌عنوان واجب، مستحب و حرام <ref>همان، ص 54</ref>.
5. ضرورت نيت براى هركدام از طهارات ثلاث <ref>همان، ص 44</ref>.
#مقصود از ''' «و امسحوا برؤوسكم» ''' چيست؟ <ref>همان، ص 55</ref>.
 
#مقصود از ''' «و أرجلكم إلى الكعبين» ''' چيست؟ و... <ref>همان، ص 66</ref>.
6. منظور از ''' «فاغسلوا وجوهكم» ''' چيست؟ <ref>همان، ص 46</ref>.
 
7. مقصود از ''' «و أيديكم إلى المرافق» ''' چيست؟ <ref>همان، ص 52</ref>.
 
8. شستن صورت و دست‌ها به‌عنوان واجب، مستحب و حرام <ref>همان، ص 54</ref>.
 
9. مقصود از ''' «و امسحوا برؤوسكم» ''' چيست؟ <ref>همان، ص 55</ref>.
 
10. مقصود از ''' «و أرجلكم إلى الكعبين» ''' چيست؟ و... <ref>همان، ص 66</ref>.


در كتاب طهارت، مجموعا دوازده آيه، مورد بحث و بررسى قرار گرفته است.
در كتاب طهارت، مجموعا دوازده آيه، مورد بحث و بررسى قرار گرفته است.
خط ۹۱: خط ۸۲:
كتاب صوم و زكات، در جلد سوم گنجانده شده است. در ابتداى اين جلد، مقدمه‌اى ذكر گرديده كه در آن، اختلاف ميان مسلمانان و علت چندگانگى موجود ميان آن‌ها در دو امر زير، خلاصه شده است:
كتاب صوم و زكات، در جلد سوم گنجانده شده است. در ابتداى اين جلد، مقدمه‌اى ذكر گرديده كه در آن، اختلاف ميان مسلمانان و علت چندگانگى موجود ميان آن‌ها در دو امر زير، خلاصه شده است:


1. اختلاف در چگونگى استنباط: نويسنده، معتقد است كه داشتن ديدگاه‌هاى مختلف در باره مسائل و موضوعات و به‌كارگيرى مقدمات ويژه در استنباط آن‌ها، نتايج مختلفى را به دنبال خواهد داشت <ref>مقدمه، ج 3، ص 15</ref>.
#اختلاف در چگونگى استنباط: نويسنده، معتقد است كه داشتن ديدگاه‌هاى مختلف در باره مسائل و موضوعات و به‌كارگيرى مقدمات ويژه در استنباط آن‌ها، نتايج مختلفى را به دنبال خواهد داشت <ref>مقدمه، ج 3، ص 15</ref>.
 
#سوء نيت و تعصب گروهى و مذهبى: گرچه بسيارى از اختلافات كلامى و فقهى ناشى از اختلاف اجتهاد و برداشت‌هاست، ولى سوء نيت‌ها و تعصبات گروهى و مذهبى را نمى‌شود در پيدايش نحله‌ها و فرقه‌هاى كلامى و فقهى منكر شد <ref>همان، ص 16</ref>.
2. سوء نيت و تعصب گروهى و مذهبى: گرچه بسيارى از اختلافات كلامى و فقهى ناشى از اختلاف اجتهاد و برداشت‌هاست، ولى سوء نيت‌ها و تعصبات گروهى و مذهبى را نمى‌شود در پيدايش نحله‌ها و فرقه‌هاى كلامى و فقهى منكر شد <ref>همان، ص 16</ref>.
#ناديده گرفتن ثقلين: اين امر، باعث غفلت از مرجعيت علمى بعد از رسول خدا(ص) بوده كه با تعيين او، دين كامل و نعمت تمام گرديده است <ref>همان، ص 17</ref>.
 
3. ناديده گرفتن ثقلين: اين امر، باعث غفلت از مرجعيت علمى بعد از رسول خدا(ص) بوده كه با تعيين او، دين كامل و نعمت تمام گرديده است <ref>همان، ص 17</ref>.


اولين آيه‌اى كه در كتاب صوم آمده، آيه مباركه 183 از سوره بقره ''' (يا أيها الذين آمنوا كتب عليكم الصيام...) ''' مى‌باشد كه نويسنده ضمن شرح و تفسير آن، به نكات زير در مورد اين آيه، اشاره كرده است:
اولين آيه‌اى كه در كتاب صوم آمده، آيه مباركه 183 از سوره بقره ''' (يا أيها الذين آمنوا كتب عليكم الصيام...) ''' مى‌باشد كه نويسنده ضمن شرح و تفسير آن، به نكات زير در مورد اين آيه، اشاره كرده است:


1. خطاب به مؤمنين از يك‌سو تنها شامل مكلفين است؛ چراكه تنها آنها مى‌توانند مسائل اعتقادى را درست تصور و تصديق كنند و به مرحله باور برسند نه غير مكلفين و از سوى ديگر، اين خطاب، يك نوع تشريفى است كه هرگونه خستگى روزه‌دارى را از روزه‌دار، دور مى‌كند.
#خطاب به مؤمنين از يك‌سو تنها شامل مكلفين است؛ چراكه تنها آنها مى‌توانند مسائل اعتقادى را درست تصور و تصديق كنند و به مرحله باور برسند نه غير مكلفين و از سوى ديگر، اين خطاب، يك نوع تشريفى است كه هرگونه خستگى روزه‌دارى را از روزه‌دار، دور مى‌كند.
 
#بررسى اين نكته كه آيا تشبيه ''' «كتب عليكم الصيام» ''' بر ''' «كتب على الذين من قبلكم» ''' تنها در وجوب صيام است يا در وقت وجوب صوم؛ يعنى ماه رمضان است و يا در عدد آن كه يك ماه است؟
2. بررسى اين نكته كه آيا تشبيه ''' «كتب عليكم الصيام» ''' بر ''' «كتب على الذين من قبلكم» ''' تنها در وجوب صيام است يا در وقت وجوب صوم؛ يعنى ماه رمضان است و يا در عدد آن كه يك ماه است؟
#يكى از فلسفه‌هاى روزه، تقويت روح خداترسى و تقوى است <ref>متن كتاب، ج 3، ص 131 - 132</ref>.
 
3. يكى از فلسفه‌هاى روزه، تقويت روح خداترسى و تقوى است <ref>متن كتاب، ج 3، ص 131 - 132</ref>.


از جمله آياتى كه در كتاب زكات، مورد بحث و بررسى قرار گرفته است، آيه 6 و 7 سوره مباركه سجده مى‌باشد كه در مورد آن، به سؤالات زير، پاسخ گفته شده است:
از جمله آياتى كه در كتاب زكات، مورد بحث و بررسى قرار گرفته است، آيه 6 و 7 سوره مباركه سجده مى‌باشد كه در مورد آن، به سؤالات زير، پاسخ گفته شده است:


1. آيا منظور از اين زكات، همان فريضه مالى مصطلح است؟
#آيا منظور از اين زكات، همان فريضه مالى مصطلح است؟
 
#آيا از اين آيه، مى‌شود وجوب فروع بر كفار را استنباط كرد؟
2. آيا از اين آيه، مى‌شود وجوب فروع بر كفار را استنباط كرد؟
#آيا از اين آيه مى‌شود استنباط كرد كسى كه زكات نمى‌دهد، كافر است؟ <ref>همان، ص 253 - 256</ref>.
 
3. آيا از اين آيه مى‌شود استنباط كرد كسى كه زكات نمى‌دهد، كافر است؟ <ref>همان، ص 253 - 256</ref>.


در مجلدات بعدى نيز به همين ترتيب، ابواب مختلف فقهى جاى گرفته است؛ بدين صورت كه كتاب خمس و حج در جلد چهارم، حكومت اسلامى و ولايت فقيه در جلد پنجم، جهاد و دفاع در جلد ششم، امر به معروف و نهى از منكر و تقيه در جلد هفتم، مكاسب، متاجر، عقود و ايقاعات، بيع، دين، قرض، رهن، ضمان، صلح، وكالت، اجاره، شركت، مضاربه، ابضاع، وديعه، عاريه، سبق و رمايه، شفعه، لقطه، غصب، اقرار، وصيت، حجر، وقف، سكنى، عمرى، صدقه و هبه، نذر، عهد، يمين و عتق در جلد هشتم، نكاح، طلاق و احكام مربوط به آن‌ها در جلد نهم و دهم و اطعمه و اشربه، البسه، ميراث، قضا، شهادات، حدود و ديات در جلد يازدهم و دوازدهم ذكر شده است.
در مجلدات بعدى نيز به همين ترتيب، ابواب مختلف فقهى جاى گرفته است؛ بدين صورت كه كتاب خمس و حج در جلد چهارم، حكومت اسلامى و ولايت فقيه در جلد پنجم، جهاد و دفاع در جلد ششم، امر به معروف و نهى از منكر و تقيه در جلد هفتم، مكاسب، متاجر، عقود و ايقاعات، بيع، دين، قرض، رهن، ضمان، صلح، وكالت، اجاره، شركت، مضاربه، ابضاع، وديعه، عاريه، سبق و رمايه، شفعه، لقطه، غصب، اقرار، وصيت، حجر، وقف، سكنى، عمرى، صدقه و هبه، نذر، عهد، يمين و عتق در جلد هشتم، نكاح، طلاق و احكام مربوط به آن‌ها در جلد نهم و دهم و اطعمه و اشربه، البسه، ميراث، قضا، شهادات، حدود و ديات در جلد يازدهم و دوازدهم ذكر شده است.
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش