۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
القرطبي؛ حياته و آثاره العلمية و منهجه في التفسير: تفاوت میان نسخه‌ها
القرطبي؛ حياته و آثاره العلمية و منهجه في التفسير (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۸ ژوئن ۲۰۲۱، ساعت ۱۱:۴۵
، ۲۸ ژوئن ۲۰۲۱بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
سنویسی، در این کتاب، ابتدا به شرح حیات سیاسی و علمی اندلس و مصر در زمان قرطبی می‌پردازد و سپس حیات قرطبی، فرهنگ زمانه، آثار و جهت‌گیری‌های علمی وی به‌ویژه تفسیرش و مصادر آن را بررسی می‌کند. وی روش قرطبی در تفسیر قرآنی را بررسی می‌کند و او را به‌عنوان شخصیتی ناقد معرفی کرده و جایگاه این تفسیر در میان مفسران و اثرش بر مفسران بعد از قرطبی را هم به خوانندگان نشان می‌دهد. او در بیان فرهنگ و شرایط غرب و شرق اسلامی می‌نویسد: در غرب اسلامی همه کشورهای مسیحی حالتی خصمانه با مسلمانان داشتند و به جنگ با آنان پرداختند. آنچه در آن زمان در این بخش از جغرافیای اسلام شاهدیم، پراکندگی کلمه و سست‌عنصری مسلمانان و سقوط پرچم‌های اسلام یکی پس از دیگری به دست دشمنان اسلام است. ما می‌بینیم که مردمان مسلمان این مناطق آواره و مجبور به ترک وطن شدند و تنها علت این آوارگی این بود که می‌گفتند: پروردگار ما الله است، تنها او را می‌پرستیم و جز دین او آیین دیگری به رسمیت نمی‌شناسیم. در شرق جغرافیای اسلام در زمانه قرطبی هم شاهد وضعیت اسف‌باری هستیم زیرا ارتش‌های خائن علیه آنان راه افتادند و ضربات مهلک پی‌در‌پی‌ای به مسلمانان زدند که موجب تضعیف و آشفتگی و تقسیم ارتش مسلمانان شد اما رحمت الهی شامل آنان شد و مردان راستین به مبارزه سنگینی با آنان دست زدند که به پیروزی مسلمانان انجامید و شهرهای مسلمانان را از سقوط نجات داد. در شرق، مسلمانان از وقوع فاجعه‌ای مانند آنچه در اندلس رخ داد، جلوگیری کردند. باوجود این جنگ‌ها و... شخصیت‌های علمی و فرهنگی زیادی در میان مسلمانان ظهور و بروز کردند که در تفسیر و علوم مرتبط با آن، حدیث و مصطلحاتش، فقه و مذاهبش، عربی و مدارس مختلفش، طب و هندسه و جغرافیا و تاریخ و فلکیات و علوم نباتی و کیمیا و... صاحب‌نظر بودند. یکی از این شخصیت‌ها ابوعبدالله محمد بن احمد قرطبی است که سفرهایش به مصر و اسکندریه تأثیر زیادی در شخصیت علمی او داشته زیرا او در این مناطق با بزرگانی از علما دیدار داشته و از آن‌ها آموخته است. او در اعتقادات، تفسیر، حدیث، فقه، علوم عربی و... استاد است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35336/1/306 ر.ک: خاتمه کتاب، ص306-307]</ref> | سنویسی، در این کتاب، ابتدا به شرح حیات سیاسی و علمی اندلس و مصر در زمان قرطبی می‌پردازد و سپس حیات قرطبی، فرهنگ زمانه، آثار و جهت‌گیری‌های علمی وی به‌ویژه تفسیرش و مصادر آن را بررسی می‌کند. وی روش قرطبی در تفسیر قرآنی را بررسی می‌کند و او را به‌عنوان شخصیتی ناقد معرفی کرده و جایگاه این تفسیر در میان مفسران و اثرش بر مفسران بعد از قرطبی را هم به خوانندگان نشان می‌دهد. او در بیان فرهنگ و شرایط غرب و شرق اسلامی می‌نویسد: در غرب اسلامی همه کشورهای مسیحی حالتی خصمانه با مسلمانان داشتند و به جنگ با آنان پرداختند. آنچه در آن زمان در این بخش از جغرافیای اسلام شاهدیم، پراکندگی کلمه و سست‌عنصری مسلمانان و سقوط پرچم‌های اسلام یکی پس از دیگری به دست دشمنان اسلام است. ما می‌بینیم که مردمان مسلمان این مناطق آواره و مجبور به ترک وطن شدند و تنها علت این آوارگی این بود که می‌گفتند: پروردگار ما الله است، تنها او را می‌پرستیم و جز دین او آیین دیگری به رسمیت نمی‌شناسیم. در شرق جغرافیای اسلام در زمانه قرطبی هم شاهد وضعیت اسف‌باری هستیم زیرا ارتش‌های خائن علیه آنان راه افتادند و ضربات مهلک پی‌در‌پی‌ای به مسلمانان زدند که موجب تضعیف و آشفتگی و تقسیم ارتش مسلمانان شد اما رحمت الهی شامل آنان شد و مردان راستین به مبارزه سنگینی با آنان دست زدند که به پیروزی مسلمانان انجامید و شهرهای مسلمانان را از سقوط نجات داد. در شرق، مسلمانان از وقوع فاجعه‌ای مانند آنچه در اندلس رخ داد، جلوگیری کردند. باوجود این جنگ‌ها و... شخصیت‌های علمی و فرهنگی زیادی در میان مسلمانان ظهور و بروز کردند که در تفسیر و علوم مرتبط با آن، حدیث و مصطلحاتش، فقه و مذاهبش، عربی و مدارس مختلفش، طب و هندسه و جغرافیا و تاریخ و فلکیات و علوم نباتی و کیمیا و... صاحب‌نظر بودند. یکی از این شخصیت‌ها ابوعبدالله محمد بن احمد قرطبی است که سفرهایش به مصر و اسکندریه تأثیر زیادی در شخصیت علمی او داشته زیرا او در این مناطق با بزرگانی از علما دیدار داشته و از آن‌ها آموخته است. او در اعتقادات، تفسیر، حدیث، فقه، علوم عربی و... استاد است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35336/1/306 ر.ک: خاتمه کتاب، ص306-307]</ref> | ||
از جمله اساتید قرطبی، امام احمد بن عمر قرطبی (578-656ق)، شیخ احمد بن محمد قرطبی (562-643ق) و عبدالوهاب بن ظاهر بن رواج (554-648ق) را می‌توان نام برد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35336/1/98 ر.ک: متن کتاب، ص98-116]</ref> برخی از آثار علمی قرطبی از قرار ذیل هستند؛ الجامع لأحكام القرآن و المبين لما تضمنه من السنة و آي الفرقان، التذكار في أفضل الأذكار (القرآن الكريم)، التذكرة بأحوال الموتى و أمور الآخرة، قمع الحرص بالزهد و القناعة ورد ذل السؤال بالكسب و الصناعة و... که مفتاح سنویسی بلعم تا هفده مورد از آثار وی را برمی‌شمارد و توضیح مختصری از هرکدام در این کتاب می‌دهد. مثلاً درباره «المقتبس في شرح موطأ مالک بن أنس» می‌نویسد: با وجود سعی و تلاش من در راستای دستیابی به این کتاب، در هیچ جا اشاره‌ای به این اثر و روش نویسنده‌اش در آن ندیدم به‌جز آنچه خود قرطبی در تفسیرش «[[الجامع لأحكام القرآن]]...» به آن پرداخته است. ظاهراً این کتاب در فقه اسلامی و بر مذهب مالکی نوشته شده و این امر با نگاه به آنچه قرطبی در آن در تفسیر آیه شریفه 222 بقره: «وَ يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْمَحِيضِ قُلْ هُوَ أَذىً فَاعْتَزِلُوا النِّساءَ فِي الْمَحِيضِ وَ لا تَقْرَبُوهُنَّ حَتّى يَطْهُرْن» نوشته، روشن‌تر می‌شود.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35336/1/142 ر.ک: همان، ص142]</ref> | از جمله اساتید قرطبی، امام [[قرطبی، احمد بن عمر|احمد بن عمر قرطبی]] (578-656ق)، شیخ احمد بن محمد قرطبی (562-643ق) و عبدالوهاب بن ظاهر بن رواج (554-648ق) را می‌توان نام برد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35336/1/98 ر.ک: متن کتاب، ص98-116]</ref> برخی از آثار علمی قرطبی از قرار ذیل هستند؛ الجامع لأحكام القرآن و المبين لما تضمنه من السنة و آي الفرقان، التذكار في أفضل الأذكار (القرآن الكريم)، التذكرة بأحوال الموتى و أمور الآخرة، قمع الحرص بالزهد و القناعة ورد ذل السؤال بالكسب و الصناعة و... که مفتاح سنویسی بلعم تا هفده مورد از آثار وی را برمی‌شمارد و توضیح مختصری از هرکدام در این کتاب می‌دهد. مثلاً درباره «المقتبس في شرح موطأ مالک بن أنس» می‌نویسد: با وجود سعی و تلاش من در راستای دستیابی به این کتاب، در هیچ جا اشاره‌ای به این اثر و روش نویسنده‌اش در آن ندیدم به‌جز آنچه خود قرطبی در تفسیرش «[[الجامع لأحكام القرآن]]...» به آن پرداخته است. ظاهراً این کتاب در فقه اسلامی و بر مذهب مالکی نوشته شده و این امر با نگاه به آنچه قرطبی در آن در تفسیر آیه شریفه 222 بقره: «وَ يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْمَحِيضِ قُلْ هُوَ أَذىً فَاعْتَزِلُوا النِّساءَ فِي الْمَحِيضِ وَ لا تَقْرَبُوهُنَّ حَتّى يَطْهُرْن» نوشته، روشن‌تر می‌شود.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35336/1/142 ر.ک: همان، ص142]</ref> | ||
نویسنده در باب سوم، به معرفی تفسیر قرطبی و مصادر آن از کتب تفسیر، قرائات، حدیث، علوم حدیث، فقه، نحو و لغت، کتب عقایدی، تصوف و اخلاق و سیره و تاریخ و تراجم و... می‌پردازد. از جمله منابع تفسیری [[الجامع لأحكام القرآن|تفسیر قرطبی]]، [[المحرر الوجيز في تفسير الكتاب العزيز]] [[ابن عطیه، عبدالحق بن غالب|ابن عطیه غرناطی]]، [[جامع البيان في تفسير القرآن (تفسير الطبري)|جامع البيان في تأویل القرآن]] [[طبری، محمد بن جریر|طبری]]، [[الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل و عيون الأقاويل في وجوه التأويل|الكشاف عن حقائق التنزيل]] [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشری]]، النكت من التفسير محمد بن محمد حسن جوینی شافعی و... است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35336/1/197 ر.ک: همان، ص197]</ref> او سایر منابع تفسیر قرطبی را هم به‌تفصیل و به شکل مجزا در هر علمی، نام می‌برد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35336/1/197 ر.ک: همان، ص197-203]</ref> | نویسنده در باب سوم، به معرفی تفسیر قرطبی و مصادر آن از کتب تفسیر، قرائات، حدیث، علوم حدیث، فقه، نحو و لغت، کتب عقایدی، تصوف و اخلاق و سیره و تاریخ و تراجم و... می‌پردازد. از جمله منابع تفسیری [[الجامع لأحكام القرآن|تفسیر قرطبی]]، [[المحرر الوجيز في تفسير الكتاب العزيز]] [[ابن عطیه، عبدالحق بن غالب|ابن عطیه غرناطی]]، [[جامع البيان في تفسير القرآن (تفسير الطبري)|جامع البيان في تأویل القرآن]] [[طبری، محمد بن جریر|طبری]]، [[الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل و عيون الأقاويل في وجوه التأويل|الكشاف عن حقائق التنزيل]] [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشری]]، النكت من التفسير محمد بن محمد حسن جوینی شافعی و... است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35336/1/197 ر.ک: همان، ص197]</ref> او سایر منابع تفسیر قرطبی را هم به‌تفصیل و به شکل مجزا در هر علمی، نام می‌برد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35336/1/197 ر.ک: همان، ص197-203]</ref> | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references/> | <references /> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||