۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
سند الأصول: بحوث في أصول القانون ومباني الدلالة (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲ ژوئن ۲۰۲۱، ساعت ۱۱:۴۵
، ۲ ژوئن ۲۰۲۱بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
'''سند الأصول: بحوث في أصول القانون ومباني الدلالة؛ تقريراً لأبحاث آيةالله الشيخ محمّد السند'''، تقریرات درس اصول | '''سند الأصول: بحوث في أصول القانون ومباني الدلالة؛ تقريراً لأبحاث آيةالله الشيخ محمّد السند'''، تقریرات درس اصول [[سند، محمد|آیتالله محمد سند]] است، به قلم [[حكیم، جعفر|جعفر حکیم]] ([[جعفر السيد عبدالصاحب الحكيم]]). البته آنطور که [[مصطفی اسکندری]] در مقدمه کتاب در جلد اول متذکر میشود، بنا بوده [[جعفر حکیم]] این کار را انجام دهد که تا جایی انجام داده و بعد نیمهکاره مانده و کار از طرف شیخ [[سند، محمد|محمد سند]]، به وی (اسکندری) محوّل شده است؛ او چهار سال برای تکمیل این کار وقت صرف کرده است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
تقریرکننده درس استاد، مصطفی | تقریرکننده درس استاد، [[مصطفی اسکندری]]، با قلمی موزون، مقدمه زیبایی را بر کتاب نوشته که لذت زیبایی آن را خواننده آشنا به زبان عربی درک میکند و ما فقط محتوای آن را در حد نیاز این مقاله، ارائه میکنیم: | ||
چندی پیش، من با دوست عزیزم سیّد جعفر در حلقه شاگردان درس اصول استاد در قم شرکت میکردم؛ آرزویم این بود که «بدایع افکار» او را با چیزی بیان کنم که «کفایت» و «نهایت» در آن باشد. | چندی پیش، من با دوست عزیزم سیّد جعفر در حلقه شاگردان درس اصول استاد در قم شرکت میکردم؛ آرزویم این بود که «بدایع افکار» او را با چیزی بیان کنم که «کفایت» و «نهایت» در آن باشد. | ||
ازآنجاکه شریک ما در این زمینه پیشگام بود، این آرزو برای او محقق شد و من یکی از کسانی بودم که به او اصرار کردم تا بهترین تقریر را در درس استادمان بنویسد...، اما راه پیش روی او توسط برخی موانع مسدود شد و نتوانست این کار را تکمیل کند. تااینکه این موضوع به من سپرده شد و این بدان جهت بود که به لطف خدا، استاد و همشاگردیام، حسن ظنّ شدیدی به من در انجام این کار، داشتند. | ازآنجاکه شریک ما در این زمینه پیشگام بود، این آرزو برای او محقق شد و من یکی از کسانی بودم که به او اصرار کردم تا بهترین تقریر را در درس استادمان بنویسد...، اما راه پیش روی او توسط برخی موانع مسدود شد و نتوانست این کار را تکمیل کند. تااینکه این موضوع به من سپرده شد و این بدان جهت بود که به لطف خدا، استاد و همشاگردیام، حسن ظنّ شدیدی به من در انجام این کار، داشتند. | ||
ابتدا فکر میکردم که این کار بهسرعت انجام خواهد شد، اما وقتی دقیق و کامل نگاه کردم، دیدم که باید بیشتر و بیشتر در این سخنان تعمق شود، لذا با تمام وجودم به آن مشغول شدم. | ابتدا فکر میکردم که این کار بهسرعت انجام خواهد شد، اما وقتی دقیق و کامل نگاه کردم، دیدم که باید بیشتر و بیشتر در این سخنان تعمق شود، لذا با تمام وجودم به آن مشغول شدم. | ||
بنابراین آنچه را که استاد مجمل بیان کرده بود بسط دادم، از مشکلاتش رمزگشایی کردم و آنچه را که در نظر داشت، تحریر کردم. این کار، هفت سال طول کشید. من کار را نشان استاد میدادم و از دقتنظراتش استفاده میکردم و آنها را اعمال مینمودم؛ چه، به قول معروف «فأنّ أهل مكة أدری بشعابها»<ref>ر.ک: مقدمه مصطفی اسکندری، ج1، ص7-8</ref>. | بنابراین آنچه را که استاد مجمل بیان کرده بود بسط دادم، از مشکلاتش رمزگشایی کردم و آنچه را که در نظر داشت، تحریر کردم. این کار، هفت سال طول کشید. من کار را نشان استاد میدادم و از دقتنظراتش استفاده میکردم و آنها را اعمال مینمودم؛ چه، به قول معروف «فأنّ أهل مكة أدری بشعابها»<ref>ر.ک: مقدمه مصطفی اسکندری، ج1، ص7-8</ref>. | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۴: | ||
جلد دوم، حاوی بیان مباحث مربوط به ظن در مباحث اصولی است. از رؤوس مطالب این جلد میتوان موارد زیر را نام برد: بحث اعتبار و شیوه صحیح در ترتیب مباحث اصولی، شیوه پیشنهادی در بحث از اعتبار، عرضه ادله امضاء که عبارت باشد: از ادراک عقلی و دلیل انسداد و عرف و صغری بودن این مباحث برای اعتبارات شرعی و صغرویتشان برای کبرای شرعی، ایکال امر به عقلا و حجیت این مباحث از باب اطمینان، ردع شرعی بر این امور یا عدم آن، سریان امضا در عمود زمان، بحث تعبد به ظن که شامل مباحث ذیل است: معانی اقتضای حجیت، امکان تعبد به ظن، جمع میان حکم ظاهری و واقعی و شک در حجیت. همچنین مبحث ظهورات که علاوه بر مقدمهای که در بحث آن ارائه شده، در آن در 6 مقام بهترتیب مباحث ذیل مطرح گردیده است: بحث در حجیت ظهور، تحدید دایره حجیت ظهور نزد محقق قمی، حجیت ظواهر کتاب، بحث در تواتر قرائات قرآنی و عدم آن، اصول لفظیه و حجیت قول لغوی. پس از مبحث ظهورات، مبحث اجماع در کتاب مطرح شده و اجماع محصّل و منقول به خبر واحد تبیین گردیده است. پس از مباحث اجماع، نوبت به مباحث شهرت میرسد؛ ابتدا اقسام شهرت بیان شده، سپس ادله حجیت شهرت ارائه و قوت و ضعف آنها بیان گردیده و پس از آن از جابریت و کاسریّت شهرت بحث شده است. مبحث بعدی کتاب، بحث پردامنه خبر واحد است؛ در این بخش، ابتدا نقاط مقدماتی بحث مطرح شده و ادله مانعین از تمسک به خبر واحد، بیان و ارائه گردیده، سپس ادله مثبتین در قالب این ادله ارائه شده: | جلد دوم، حاوی بیان مباحث مربوط به ظن در مباحث اصولی است. از رؤوس مطالب این جلد میتوان موارد زیر را نام برد: بحث اعتبار و شیوه صحیح در ترتیب مباحث اصولی، شیوه پیشنهادی در بحث از اعتبار، عرضه ادله امضاء که عبارت باشد: از ادراک عقلی و دلیل انسداد و عرف و صغری بودن این مباحث برای اعتبارات شرعی و صغرویتشان برای کبرای شرعی، ایکال امر به عقلا و حجیت این مباحث از باب اطمینان، ردع شرعی بر این امور یا عدم آن، سریان امضا در عمود زمان، بحث تعبد به ظن که شامل مباحث ذیل است: معانی اقتضای حجیت، امکان تعبد به ظن، جمع میان حکم ظاهری و واقعی و شک در حجیت. همچنین مبحث ظهورات که علاوه بر مقدمهای که در بحث آن ارائه شده، در آن در 6 مقام بهترتیب مباحث ذیل مطرح گردیده است: بحث در حجیت ظهور، تحدید دایره حجیت ظهور نزد محقق قمی، حجیت ظواهر کتاب، بحث در تواتر قرائات قرآنی و عدم آن، اصول لفظیه و حجیت قول لغوی. پس از مبحث ظهورات، مبحث اجماع در کتاب مطرح شده و اجماع محصّل و منقول به خبر واحد تبیین گردیده است. پس از مباحث اجماع، نوبت به مباحث شهرت میرسد؛ ابتدا اقسام شهرت بیان شده، سپس ادله حجیت شهرت ارائه و قوت و ضعف آنها بیان گردیده و پس از آن از جابریت و کاسریّت شهرت بحث شده است. مبحث بعدی کتاب، بحث پردامنه خبر واحد است؛ در این بخش، ابتدا نقاط مقدماتی بحث مطرح شده و ادله مانعین از تمسک به خبر واحد، بیان و ارائه گردیده، سپس ادله مثبتین در قالب این ادله ارائه شده: | ||
دلیل اول: آیات قرآنی شامل آیه نبأ، آیه نفر، آیه کتمان، آیه ذکر و آیه اذن با مباحث طولانی و مفصلی که به آن اختصاص داده شده است؛ | دلیل اول: آیات قرآنی شامل آیه نبأ، آیه نفر، آیه کتمان، آیه ذکر و آیه اذن با مباحث طولانی و مفصلی که به آن اختصاص داده شده است؛ | ||
دلیل دوم: سنت؛ | دلیل دوم: سنت؛ | ||
دلیل سوم: اجماع؛ | دلیل سوم: اجماع؛ | ||
دلیل چهارم: سیره؛ | دلیل چهارم: سیره؛ | ||
دلیل پنجم: عقل. | دلیل پنجم: عقل. | ||
سپس به 8 مطلب درباره مباحث خبر واحد، تنبیه داده شده است. تنبیه اول درباره حجیت خبر ثقه یا موثوقبه است. تنبیه دوم درباره حجیت خبر یا عدم حجیت آن در اعتقادیات است. تنبیه سوم درباره کیفیت تخریج حسن و قوی است. چهارمین تنبیه بحث حجیت و عدم حجیت خبر واحد در موضوعات را در خود جای داده است. تنبیه پنجم درباره جبران ضعف خبر ضعیف با شهرت عملی و فتوایی و کسر خبر صحیح با آنهاست. ششمین تنبیه در حل شبهه دسیسه و جعل در اخبار امامیه ارائه شده است. تنبیه هفتم در بیان ضرورت شناخت اصطلاحات علم حدیث است و هشتمین تنبیه درباره این موضوع است که آیا ادله حجیت خبر، شامل جانب علمی نیز میشود یا نه؟ آخرین مبحث کتاب درباره حجیت ظن مطلق است که بحث از دلیل انسداد و تنبیهات مربوط به آن و در نهایت، نظر مصنف درباره دلیل انسداد، ضمن مباحث این بخش، ارائه میشود<ref>ر.ک: همان، ج2، ص532-550</ref>. | سپس به 8 مطلب درباره مباحث خبر واحد، تنبیه داده شده است. تنبیه اول درباره حجیت خبر ثقه یا موثوقبه است. تنبیه دوم درباره حجیت خبر یا عدم حجیت آن در اعتقادیات است. تنبیه سوم درباره کیفیت تخریج حسن و قوی است. چهارمین تنبیه بحث حجیت و عدم حجیت خبر واحد در موضوعات را در خود جای داده است. تنبیه پنجم درباره جبران ضعف خبر ضعیف با شهرت عملی و فتوایی و کسر خبر صحیح با آنهاست. ششمین تنبیه در حل شبهه دسیسه و جعل در اخبار امامیه ارائه شده است. تنبیه هفتم در بیان ضرورت شناخت اصطلاحات علم حدیث است و هشتمین تنبیه درباره این موضوع است که آیا ادله حجیت خبر، شامل جانب علمی نیز میشود یا نه؟ آخرین مبحث کتاب درباره حجیت ظن مطلق است که بحث از دلیل انسداد و تنبیهات مربوط به آن و در نهایت، نظر مصنف درباره دلیل انسداد، ضمن مباحث این بخش، ارائه میشود<ref>ر.ک: همان، ج2، ص532-550</ref>. | ||