۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
القواعد الستة عشر: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(←ساختار) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
}} | }} | ||
'''القواعد الستة عشر'''، عنوان اثری است از | '''القواعد الستة عشر'''، عنوان اثری است از [[کاشف‌الغطاء، جعفر بن خضر|آیت‌الله شیخ جعفر کاشف‌الغطاء]] در قالب یک کتاب یک جلدی به زبان عربی با موضوع فقه و اصول امامی. این اثر به تحقیق [[کاشف‌الغطاء، عباس |عباس کاشف‌الغطا]]ء رسیده و در نجف اشرف توسط انتشارات مؤسسه کاشف‌الغطاء چاپ شده است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
این رساله از قواعد فقهی صحبت می‌کند و قواعد فقهی، احکامی کلی هستند که تحت هرکدام از آنها تطبیقاتی جزیی از ابواب مختلف از فقه یا از یک باب از ابواب آن مندرج می‌شود. این قواعد در کل ابواب فقه، بسیار است. | این رساله از قواعد فقهی صحبت می‌کند و قواعد فقهی، احکامی کلی هستند که تحت هرکدام از آنها تطبیقاتی جزیی از ابواب مختلف از فقه یا از یک باب از ابواب آن مندرج می‌شود. این قواعد در کل ابواب فقه، بسیار است. | ||
قواعد فقهی از اهم مصادر اجتهاد شمرده می‌شوند و چیزی از اهمیت قواعد اصولی کم ندارند؛ زیرا فقیه به هرکدام از این قواعد برای استخراج احکام شرعی، نیازمند است. فقها از قدیم، اهتمام بسیاری به قواعد اصولی داشتند و قواعد اصولی را تحت عنوان بحثی جداگانه و علمی مستقل تحت عنوان اصول فقه مطرح می‌کردند و تطور تدریجی این علم، آن را به اوج خودش رساند؛ درحالی‌که این تلاش را در راستای قواعد فقهی مشاهده نمی‌کنیم و آنچه شاهدیم این است که این قواعد فقهی در ضمن قواعد اصولی و به‌صورت استطرادی مطرح می‌شود یا به مناسبت‌های خاصی در فقه صحبتی از آنها به میان می‌آید<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص16</ref>. | قواعد فقهی از اهم مصادر اجتهاد شمرده می‌شوند و چیزی از اهمیت قواعد اصولی کم ندارند؛ زیرا فقیه به هرکدام از این قواعد برای استخراج احکام شرعی، نیازمند است. فقها از قدیم، اهتمام بسیاری به قواعد اصولی داشتند و قواعد اصولی را تحت عنوان بحثی جداگانه و علمی مستقل تحت عنوان اصول فقه مطرح می‌کردند و تطور تدریجی این علم، آن را به اوج خودش رساند؛ درحالی‌که این تلاش را در راستای قواعد فقهی مشاهده نمی‌کنیم و آنچه شاهدیم این است که این قواعد فقهی در ضمن قواعد اصولی و به‌صورت استطرادی مطرح می‌شود یا به مناسبت‌های خاصی در فقه صحبتی از آنها به میان می‌آید<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص16</ref>. | ||
اولین کسی که قواعد فقهی را تدوین کرد و در بحث مستقلی مطرح نمود، شهید اول، متوفی 768ق، بود و کتابش را | اولین کسی که قواعد فقهی را تدوین کرد و در بحث مستقلی مطرح نمود، [[شهید اول، محمد بن مکی|شهید اول]]، متوفی 768ق، بود و کتابش را «[[القواعد والفوائد]]» نام نهاد، ولی شهید در این کتاب، متمحض در قواعد فقهی نبوده و قواعد اصولی و لغوی و... را هم در ضمن آن مطرح کرده است؛ ازاین‌رو در نام کتاب، کلمه فوائد را بر القواعد بر اساس مکتب امامیه، عطف کرده است. البته فقهای اهل تسنن در تألیف در این موضوع، بر شهید اول، سبقت گرفته بودند و شاید علت این امر، انقطاع عصر نص از آنان بوده باشد. به‌هرحال پس از شهید، فقهای دیگر به تهذیب این کتاب پرداختند؛ مثلا [[فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله|فاضل مقداد سیوری]] که از بارزترین شاگردان [[شهید اول، محمد بن مکی|شهید اول]] بود، کتاب «نضد القواعد الفقهية» را نوشت<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
گویا پس از شهید، کسی در این مجال، تألیفی نداشته تا برسیم به عصر کاشف‌الغطاء. کاشف‌الغطاء کتاب حاضر، یعنی «القواعد الستة عشر» را نگاشت. وجه امتیاز این اثر از اثر شهید این است که صرفا بر قواعد فقهی و تطبیق این قواعد بر فروعاتشان، تمرکز کرده و قواعد لغوی و اصولی را در خودش نیاورده است. ازاین‌رو این کتاب در ترتیب تاریخی نگارش، دومین کتابی است که در این ارتباط نوشته شده، بلکه از جهت ویژگی‌ای که برایش ذکر شد (اقتصار بر قواعد فقهی)، می‌توان آن را اولین کتاب در نوع خودش بشمار آورد<ref>ر.ک: همان، ص17</ref>. | گویا پس از شهید، کسی در این مجال، تألیفی نداشته تا برسیم به عصر کاشف‌الغطاء. کاشف‌الغطاء کتاب حاضر، یعنی «القواعد الستة عشر» را نگاشت. وجه امتیاز این اثر از اثر شهید این است که صرفا بر قواعد فقهی و تطبیق این قواعد بر فروعاتشان، تمرکز کرده و قواعد لغوی و اصولی را در خودش نیاورده است. ازاین‌رو این کتاب در ترتیب تاریخی نگارش، دومین کتابی است که در این ارتباط نوشته شده، بلکه از جهت ویژگی‌ای که برایش ذکر شد (اقتصار بر قواعد فقهی)، می‌توان آن را اولین کتاب در نوع خودش بشمار آورد<ref>ر.ک: همان، ص17</ref>. | ||
| خط ۷۰: | خط ۷۱: | ||
فهارس فنی کتاب شامل فهرست‌های آیات قرآنی، احادیث، مصادر تحقیق و فهرست مطالب، به‌ترتیب در آخر آن ذکر شده است. | فهارس فنی کتاب شامل فهرست‌های آیات قرآنی، احادیث، مصادر تحقیق و فهرست مطالب، به‌ترتیب در آخر آن ذکر شده است. | ||
صفحات 21 تا 24 کتاب، به‌ترتیب حاوی رونوشت تصاویر صفحات اول و آخر نسخه خطی و اول و آخر نسخه چاپ سنگی از کتاب است. | صفحات 21 تا 24 کتاب، به‌ترتیب حاوی رونوشت تصاویر صفحات اول و آخر نسخه خطی و اول و آخر نسخه چاپ سنگی از کتاب است. | ||
تاریخ تصنیف این کتاب به‌درستی معلوم نیست، ولی ظاهرا، به دلیل حرفی که در مقدمه کتاب ذکر شده و مقدمه هم از طرف شیخ به کتاب افزوده شده، وی این اثر را در زمان تألیف رساله «الحق المبين» - که در اصفهان در پاسخ به درخواست فرزندش شیخ علی بن جعفر در ماه مبارک رمضان، نگاشته بود - نوشته است. مؤید این مطلب، این است که حفید شیخ جعفر، شیخ موسی کاشف‌الغطاء گفته که این کتاب را ملحق به کتاب | |||
این رساله، به تحریر حفید شیخ | تاریخ تصنیف این کتاب به‌درستی معلوم نیست، ولی ظاهرا، به دلیل حرفی که در مقدمه کتاب ذکر شده و مقدمه هم از طرف شیخ به کتاب افزوده شده، وی این اثر را در زمان تألیف رساله «الحق المبين» - که در اصفهان در پاسخ به درخواست فرزندش شیخ علی بن جعفر در ماه مبارک رمضان، نگاشته بود - نوشته است. مؤید این مطلب، این است که حفید شیخ جعفر، شیخ [[کاشف‌الغطاء، موسی|موسی کاشف‌الغطاء]] گفته که این کتاب را ملحق به کتاب «[[الحق المبين في تصويب المجتهدين]]» یافته است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص17</ref>. | ||
این رساله، به تحریر حفید [[کاشف‌الغطاء، جعفر بن خضر|شیخ جعفر]]، [[کاشف‌الغطاء، موسی|شیخ موسی]]، در سال 1316ق،. نگارش یافته و منتشر شده و پس از آن از جانب حاج شیخ [[احمد شیرازی]] در ماه ربیع‌الاول سال 1319ق، مجموعا با کتاب «[[الحق المبين في تصويب المجتهدين وتخطئة الأخباريين]]»، به‌صورت چاپ سنگی منتشر شده است<ref>ر.ک: همان، ص19</ref>. | |||
از جمله کارهای محقق اثر روی آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: | از جمله کارهای محقق اثر روی آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: | ||