۶۱٬۱۸۹
ویرایش
جز (جایگزینی متن - '<references />' به '<references/>') |
جز (جایگزینی متن - ' <ref>' به '<ref>') |
||
خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب با مقدمه مصحح آغاز و مطالب آن شامل مقدمه، وصیتنامه، دانشنامه و مجموعهای از سرودههای [[هیدجی، محمد|حکیم هیدجی]] است که در قالبهای مثنوی، غزل، قصیده، ترکیببند، ترجیعبند، قطعه و... سروده شده است <ref>ر.ک: قائمپناه، یدالله، ص45</ref>. | کتاب با مقدمه مصحح آغاز و مطالب آن شامل مقدمه، وصیتنامه، دانشنامه و مجموعهای از سرودههای [[هیدجی، محمد|حکیم هیدجی]] است که در قالبهای مثنوی، غزل، قصیده، ترکیببند، ترجیعبند، قطعه و... سروده شده است<ref>ر.ک: قائمپناه، یدالله، ص45</ref>. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در مقدمه مصحح، ضمن شرح حال نویسنده، به بیان سبک و آثار وی پرداخته شده و متن وصیتنامه وی، ذکر گردیده است<ref>ر.ک: مقدمه، ص2-16</ref>. | در مقدمه مصحح، ضمن شرح حال نویسنده، به بیان سبک و آثار وی پرداخته شده و متن وصیتنامه وی، ذکر گردیده است<ref>ر.ک: مقدمه، ص2-16</ref>. | ||
«دانشنامه» به سبک و سیاق شاهنامه فردوسی سروده شده است؛ چه، اینکه قالب آن مثنوی و وزنش «فعولن فعولن فعولن فعول»، یعنی «بحر متقارب» است، اما محتوای آن حماسی نیست، بلکه بیشتر تاریخی و اخلاقی است. حکیم در دانشنامه به ستایش خداوند و ذکر گوشههایی از تاریخ اسلام اشارت داشته است. برای نمونه از جریان اسامه، غدیر، داستان هابیل و قابیل، اتفاقات کربلا و یاریگری حضرت علی به پیرزنی که حضرتش را نمیشناخته، سخن گفته است و گاهی همچون مولوی با ذکر داستان و حکایت به بیان مسائل اخلاقی پرداخته و گاهی هم نکات فلسفی را به نظم کشیده است. حکیم در بیان مطالب دانشنامه اغلب از زبان فارسی و گاهی هم از ترکی بهره جسته و با استفاده از تلمیح و تضمین، به غنای ادبی و اندیشگی آن افزوده است <ref>ر.ک: قائمپناه، یدالله، ص45</ref>. | «دانشنامه» به سبک و سیاق شاهنامه فردوسی سروده شده است؛ چه، اینکه قالب آن مثنوی و وزنش «فعولن فعولن فعولن فعول»، یعنی «بحر متقارب» است، اما محتوای آن حماسی نیست، بلکه بیشتر تاریخی و اخلاقی است. حکیم در دانشنامه به ستایش خداوند و ذکر گوشههایی از تاریخ اسلام اشارت داشته است. برای نمونه از جریان اسامه، غدیر، داستان هابیل و قابیل، اتفاقات کربلا و یاریگری حضرت علی به پیرزنی که حضرتش را نمیشناخته، سخن گفته است و گاهی همچون مولوی با ذکر داستان و حکایت به بیان مسائل اخلاقی پرداخته و گاهی هم نکات فلسفی را به نظم کشیده است. حکیم در بیان مطالب دانشنامه اغلب از زبان فارسی و گاهی هم از ترکی بهره جسته و با استفاده از تلمیح و تضمین، به غنای ادبی و اندیشگی آن افزوده است<ref>ر.ک: قائمپناه، یدالله، ص45</ref>. | ||
در این راستا میتوان به استفاده حکیم از کلام الهی، احادیث و روایتهای اسلامی، اشعار شاعران بزرگ و... اشاره کرد که برای ایضاح مطلب در ارتباط با هریک از موضوعات فوق، به ذکر چند مثال اکتفا میشود: | در این راستا میتوان به استفاده حکیم از کلام الهی، احادیث و روایتهای اسلامی، اشعار شاعران بزرگ و... اشاره کرد که برای ایضاح مطلب در ارتباط با هریک از موضوعات فوق، به ذکر چند مثال اکتفا میشود: | ||
خط ۱۳۷: | خط ۱۳۷: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
اقتباسی است از حدیث منزلت که طبق این حدیث پیامبر اسلام(ص) خطاب به [[امام على(ع)|علی(ع)]] فرمودند: «يا علي أنت مني بمنزلة هارون من موسی إلا أنه لا نبي بعدي» (ای علی تو برای من چون هارون برای موسایی، جز اینکه پیامبری در تو نیست) <ref>ر.ک: همان</ref>. | اقتباسی است از حدیث منزلت که طبق این حدیث پیامبر اسلام(ص) خطاب به [[امام على(ع)|علی(ع)]] فرمودند: «يا علي أنت مني بمنزلة هارون من موسی إلا أنه لا نبي بعدي» (ای علی تو برای من چون هارون برای موسایی، جز اینکه پیامبری در تو نیست)<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
قسمت دوم دیوان هیدجی، دربرگیرنده غزلیات، مخمسات، ترجیعبند، ترکیببند و چند قطعه و مثنوی است. این اشعار به زبان فارسی و ترکی سروده شدهاند، ولی در کل اشعار این قسمت بیشتر به زبان ترکی است. شعرهای هیدجی در این بخش برخلاف سرودههای دانشنامه که اغلب خالی از صور خیال و آرایههای ادبی شعری بوده، اکثر مشحون از آرایههای ادبی و صور خیالند. محتوای آنها در بسیاری از موارد کاملا عرفانی است و حکایت از آن دارند که هیدجی در سرودن غزل بیشتر به [[حافظ، شمسالدین محمد|حافظ]] و دیدگاه عرفانیاش التفات داشته است. حکیم در چکامههای این بخش از سرودههای عربی هم بیشتر بهره گرفته و خود هم سرودهای از شیخ اشراق را تضمین کرده که به دو زبان ترکی و عربی است و حکایت از توانمندی شاعر دارد<ref>ر.ک: همان، ص47</ref>. | قسمت دوم دیوان هیدجی، دربرگیرنده غزلیات، مخمسات، ترجیعبند، ترکیببند و چند قطعه و مثنوی است. این اشعار به زبان فارسی و ترکی سروده شدهاند، ولی در کل اشعار این قسمت بیشتر به زبان ترکی است. شعرهای هیدجی در این بخش برخلاف سرودههای دانشنامه که اغلب خالی از صور خیال و آرایههای ادبی شعری بوده، اکثر مشحون از آرایههای ادبی و صور خیالند. محتوای آنها در بسیاری از موارد کاملا عرفانی است و حکایت از آن دارند که هیدجی در سرودن غزل بیشتر به [[حافظ، شمسالدین محمد|حافظ]] و دیدگاه عرفانیاش التفات داشته است. حکیم در چکامههای این بخش از سرودههای عربی هم بیشتر بهره گرفته و خود هم سرودهای از شیخ اشراق را تضمین کرده که به دو زبان ترکی و عربی است و حکایت از توانمندی شاعر دارد<ref>ر.ک: همان، ص47</ref>. |
ویرایش