۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
حركة الإصلاح الشيعي: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'امین، محسن' به 'امین، سید محسن'
جز (جایگزینی متن - '==وابسته‌ها== ' به '==وابسته‌ها== {{وابسته‌ها}} ') |
جز (جایگزینی متن - 'امین، محسن' به 'امین، سید محسن') |
||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
نویسنده در مقدمه کتاب پیشینه حرکت اصلاحی را مورد مطالعه قرار داده و معتقد است که «هنری لاووست» عهده‌دار ثبت و تحلیل تحولات جنبش اصلاح در میان اهل سنت و در میان شیعیان عرب‌زبان نیز «ورنراند» آغازگر این حرکت بوده است. ورنراند شاگردانش را نیز به این حوزه مطالعاتی سوق داد. پیش از او اهتمام به جریانات و جنبش‌های اصلاح شیعی -یا به تعبیر خاورشناسان انگلیسی یا آلمانی زبان جنبش عصری‌سازی- بسیار اندک بود. البته پیش از پرداختن به آن باید به این نکته اشاره کرد که بحث و بررسی‌ها در تاریخ معاصر، پیرامون جنبش اصلاحی در میان اهل سنت به جهان عرب منحصر شده بود، چنانکه پژوهش پیرامون حرکت اصلاحی شیعه نیز تنها به ایران محدود می‌شد و در واقع مطالعه و پژوهش درباره شیعیان عرب‌زبان قربانی تقسیم کار پژوهشگران در حوزه فعالیت‌های علمی شد و پژوهش‌های مستقلی درباره شیعیان عرب‌زبان انجام نگرفت، مگر آنچه اخیراً در نوشته‌های «بیار ژان لویزار» و اسحاق نقاش درباره شیعیان عراق، انعکاس یافته است.<ref>ر.ک: مطبعه‌چی اصفهانی، سید مصطفی، ص38؛ مقدمه، ص12-11</ref>. | نویسنده در مقدمه کتاب پیشینه حرکت اصلاحی را مورد مطالعه قرار داده و معتقد است که «هنری لاووست» عهده‌دار ثبت و تحلیل تحولات جنبش اصلاح در میان اهل سنت و در میان شیعیان عرب‌زبان نیز «ورنراند» آغازگر این حرکت بوده است. ورنراند شاگردانش را نیز به این حوزه مطالعاتی سوق داد. پیش از او اهتمام به جریانات و جنبش‌های اصلاح شیعی -یا به تعبیر خاورشناسان انگلیسی یا آلمانی زبان جنبش عصری‌سازی- بسیار اندک بود. البته پیش از پرداختن به آن باید به این نکته اشاره کرد که بحث و بررسی‌ها در تاریخ معاصر، پیرامون جنبش اصلاحی در میان اهل سنت به جهان عرب منحصر شده بود، چنانکه پژوهش پیرامون حرکت اصلاحی شیعه نیز تنها به ایران محدود می‌شد و در واقع مطالعه و پژوهش درباره شیعیان عرب‌زبان قربانی تقسیم کار پژوهشگران در حوزه فعالیت‌های علمی شد و پژوهش‌های مستقلی درباره شیعیان عرب‌زبان انجام نگرفت، مگر آنچه اخیراً در نوشته‌های «بیار ژان لویزار» و اسحاق نقاش درباره شیعیان عراق، انعکاس یافته است.<ref>ر.ک: مطبعه‌چی اصفهانی، سید مصطفی، ص38؛ مقدمه، ص12-11</ref>. | ||
وی سپس محدوده پژوهش حاضر را «اصلاح بزرگان دینی شیعه جبل عامل از اواخر دولت عثمانی تا روی کار آمدن دولت لبنان مستقل» دانسته و در انتخاب این منطقه جغرافیایی چنین استدلال می‌کند که این قلمرو جغرافیایی، سرزمینی عالم پرور و مهد علمای شیعه امامیه به شمار می‌آید سپس تأکید می‌کند که «گرچه این پژوهش از جهت قلمرو جغرافیایی به منطقه جبل عامل محدود می‌شود، سکونت و فعالیت پنجاه ساله [[امین، محسن|سید محسن امین]] (مجتهد بزرگ اصلاح‌طلب جبل عاملی) در منطقه شیعه‌نشین دمشق، موجب شد تا بارها کار پژوهش و تحقیق را در دمشق دنبال کنیم»<ref>ر.ک: مطبعه‌چی اصفهانی، سید مصطفی، ص40؛ مقدمه، ص13</ref>. | وی سپس محدوده پژوهش حاضر را «اصلاح بزرگان دینی شیعه جبل عامل از اواخر دولت عثمانی تا روی کار آمدن دولت لبنان مستقل» دانسته و در انتخاب این منطقه جغرافیایی چنین استدلال می‌کند که این قلمرو جغرافیایی، سرزمینی عالم پرور و مهد علمای شیعه امامیه به شمار می‌آید سپس تأکید می‌کند که «گرچه این پژوهش از جهت قلمرو جغرافیایی به منطقه جبل عامل محدود می‌شود، سکونت و فعالیت پنجاه ساله [[امین، سید محسن|سید محسن امین]] (مجتهد بزرگ اصلاح‌طلب جبل عاملی) در منطقه شیعه‌نشین دمشق، موجب شد تا بارها کار پژوهش و تحقیق را در دمشق دنبال کنیم»<ref>ر.ک: مطبعه‌چی اصفهانی، سید مصطفی، ص40؛ مقدمه، ص13</ref>. | ||
در فصل نخست کتاب ویژگی‌های تاریخی و جغرافیایی منطقه جبل عامل یا به تعبیر گویاتر «جبل العلماء» برشمرده شده و چگونگی راه یافتن تشیع به این سرزمین تشریح شده و به سلسله عالمان بزرگ و خاندان‌های علم پرور و دانش‌دوست که ضامن استمرار سنت و سلوک شیعی در این ناحیه بوده‌اند، اشاره شده است.<ref>ر.ک: مطبعه‌چی اصفهانی، سید مصطفی، ص36</ref>. | در فصل نخست کتاب ویژگی‌های تاریخی و جغرافیایی منطقه جبل عامل یا به تعبیر گویاتر «جبل العلماء» برشمرده شده و چگونگی راه یافتن تشیع به این سرزمین تشریح شده و به سلسله عالمان بزرگ و خاندان‌های علم پرور و دانش‌دوست که ضامن استمرار سنت و سلوک شیعی در این ناحیه بوده‌اند، اشاره شده است.<ref>ر.ک: مطبعه‌چی اصفهانی، سید مصطفی، ص36</ref>. | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
در چهارمین فصل کتاب، به چگونگی نفوذ و راه یافتن اندیشه‌های اصلاح‌طلبی به این منطقه پرداخته است. برخی از موضوعات این فصل چنین است: مبانی نظری اصلاح‌طلبی و سیر تطور آن در جهان اهل سنت و زمینه‌ها و بسترهای آن در میان شیعیان؛ چگونگی تعامل عالمان شیعی با این جنبش در جبل عامل و نجف؛ تأثیر علمای ایرانی و همچنین مشروطیت بر تحولات علمی اجتماعی شامات<ref>ر.ک: مطبعه‌چی اصفهانی، سید مصطفی، ص37</ref>. | در چهارمین فصل کتاب، به چگونگی نفوذ و راه یافتن اندیشه‌های اصلاح‌طلبی به این منطقه پرداخته است. برخی از موضوعات این فصل چنین است: مبانی نظری اصلاح‌طلبی و سیر تطور آن در جهان اهل سنت و زمینه‌ها و بسترهای آن در میان شیعیان؛ چگونگی تعامل عالمان شیعی با این جنبش در جبل عامل و نجف؛ تأثیر علمای ایرانی و همچنین مشروطیت بر تحولات علمی اجتماعی شامات<ref>ر.ک: مطبعه‌چی اصفهانی، سید مصطفی، ص37</ref>. | ||
فصل پنجم در چهار بخش فراهم آمده است. اصلاح و اصلاح‌طلبی در عرصه تعلیم و تربیت نوباوگان شیعه و اقدامات مرحوم [[امین، محسن|سید محسن امین]] در زمینه تأسیس مدارس جدید در دمشق و اصلاح مدارس در صور توسط مرحوم [[شرف‌الدین، سید عبدالحسین|سید عبدالحسین شرف‌الدین]] و مرحوم حبیب آل ابراهیم در بعلبک و اقدامات انجمن علمای جبل عامل در زمینه‌های تعلیم و تربیت مطالب بخش اول را تشکیل می‌دهد. روابط و مناسبات تعلیمی و تربیتی علمای دین و جامعه شیعی جبل عامل و سازوکارها و عوامل مختلفی که در این باب دخیل بودند بخش بعدی را تشکیل می‌دهد. اصلاحات و اندیشه‌های اصلاح‌طلبانه در حوزه زبان و ادبیات عرب، کارآمد و امروزی کردن آن در پاسخ‌گویی به تحولات عصر موضوع بخش سوم و اصلاح و اصلاح‌طلبی در نجف و اندیشه‌های مرحوم سید محسن امین و مرحوم محسن شراره در این زمینه و چالش‌ها و دشواری‌های اندیشه اصلاحی در حوزه علمیه نجف، پایان‌بخش مطالب فصل پنجم است.<ref>همان</ref>. | فصل پنجم در چهار بخش فراهم آمده است. اصلاح و اصلاح‌طلبی در عرصه تعلیم و تربیت نوباوگان شیعه و اقدامات مرحوم [[امین، سید محسن|سید محسن امین]] در زمینه تأسیس مدارس جدید در دمشق و اصلاح مدارس در صور توسط مرحوم [[شرف‌الدین، سید عبدالحسین|سید عبدالحسین شرف‌الدین]] و مرحوم حبیب آل ابراهیم در بعلبک و اقدامات انجمن علمای جبل عامل در زمینه‌های تعلیم و تربیت مطالب بخش اول را تشکیل می‌دهد. روابط و مناسبات تعلیمی و تربیتی علمای دین و جامعه شیعی جبل عامل و سازوکارها و عوامل مختلفی که در این باب دخیل بودند بخش بعدی را تشکیل می‌دهد. اصلاحات و اندیشه‌های اصلاح‌طلبانه در حوزه زبان و ادبیات عرب، کارآمد و امروزی کردن آن در پاسخ‌گویی به تحولات عصر موضوع بخش سوم و اصلاح و اصلاح‌طلبی در نجف و اندیشه‌های مرحوم سید محسن امین و مرحوم محسن شراره در این زمینه و چالش‌ها و دشواری‌های اندیشه اصلاحی در حوزه علمیه نجف، پایان‌بخش مطالب فصل پنجم است.<ref>همان</ref>. | ||
فصل ششم بحث مفصلی است در زمینه آیین و شعائر عاشورا و تأثیر جنبش اصلاح‌طلبی در آن. نویسنده ابتدا دیدگاه عالمان دین خطه جبل عامل را درباره مسائل «بدعت، تصوف و نقل و دفن اموات در عتبات مقدسه» تشریح می‌کند و سپس به مسئله اصلاح شعارهای عاشورا در اندیشه شیعی آن زمان در شامات، عراق و ایران می‌پردازد. طلیعه‌داران اصلاح در این زمینه‌ها مانند [[امین، سید حسن|سید محسن امین]]، [[موسی شراره]] و برخی علمای دین در عراق و ایران و عکس‌العمل روحانیت و مرجعیت شیعه در قبال طرح مسئله اصلاحات و چالش‌ها و دشواری‌های راه و همچنین تأثیر و تأثر تشیع عربی از فارسی (ایرانی) در زمینه آیین‌ها، مناسک و شعائر عاشورا از جمله مهم‌ترین مطالبی است که در این فصل بررسی شده است<ref>همان</ref>. | فصل ششم بحث مفصلی است در زمینه آیین و شعائر عاشورا و تأثیر جنبش اصلاح‌طلبی در آن. نویسنده ابتدا دیدگاه عالمان دین خطه جبل عامل را درباره مسائل «بدعت، تصوف و نقل و دفن اموات در عتبات مقدسه» تشریح می‌کند و سپس به مسئله اصلاح شعارهای عاشورا در اندیشه شیعی آن زمان در شامات، عراق و ایران می‌پردازد. طلیعه‌داران اصلاح در این زمینه‌ها مانند [[امین، سید حسن|سید محسن امین]]، [[موسی شراره]] و برخی علمای دین در عراق و ایران و عکس‌العمل روحانیت و مرجعیت شیعه در قبال طرح مسئله اصلاحات و چالش‌ها و دشواری‌های راه و همچنین تأثیر و تأثر تشیع عربی از فارسی (ایرانی) در زمینه آیین‌ها، مناسک و شعائر عاشورا از جمله مهم‌ترین مطالبی است که در این فصل بررسی شده است<ref>همان</ref>. | ||