تاريخ الإسلام السياسي و الديني و الثقافي و الاجتماعي: تفاوت میان نسخه‌ها

نویسنده، درباره جلد اول، می‌نویسد: چاپ اول این کتاب، در ماه اکتبر 1935، در پنج باب منتشر شد؛ این پنج باب، درباره تاریخ عرب قبل از اسلام، بعثت نبوی، خلفای راشدین، دولت اموی و فرهنگ و تمدن عربی در زمان خلفای راشدین و امویان بحث می‌کند. چاپ‌های متوالی از این اثر انجام شد تا به چاپ ششم در اکتبر 1961م، رسید. در آن زمان تصمیم گرفتم در چاپ هفتم، مراجعه جدیدی به آن کنم؛ ازاین‌رو، دوباره به تنظیم آن پرداختم و ماده جدیدی به آن افزودم و به منابع دیگر عربی و فرنگی مراجعه کردم که خواننده آنها را در حاشیه و در ثبت فهارس مصادر می‌تواند مشاهده کند<ref>ر.ک: مقدمه چاپ هفتم، ج1، صفحه جیم</ref>.

تغییرات نویسنده در چاپ هفتم باعث شده که این اثر در 9 فصل ارائه شود. فصل اول، حاوی تاریخ عرب قبل از اسلام است. نویسنده در فصل دوم، درباره بعثت پیامبر اسلام(ص) صحبت کرده که شامل تولد و دعوت و هجرت به مدینه و اقامه شعائر اسلام و جهاد و غزوات و سرایای آن حضرت است. فصل سوم، شامل مباحث تأثیر اسلام بر عرب و حاوی ادعای عمومیت رسالت محمد مصطفی(ص) و مناقشه در آرای مستشرقین در موضوع رسالت است. همچنین شامل مباحث اثر دعوت اسلامی بر دین و اجتماع و ادبیات و سیاست است. در چهارمین فصل، ترجمه‌ای از خلفای راشدین ارائه شده و نویسنده، مهم‌ترین وقایعی را که در زمان آنان رخ داده، در این بخش ارائه کرده است. همچنین به بحث از فتوحات اسلامی و عوامل و نتایجش پرداخته است. در فصل پنجم، از قیام دولت اموی بحث شده و ترجمه خلفای آن ارائه گردیده و در آن مهم‌ترین حوادثی که در آن زمان واقع شده، مانند امتداد نفوذ اسلامی به شهرهای ماوراءالنهر و چین و سند و مغرب و اندلس، بیان شده است. نویسنده، در فصل ششم، از حرکات سیاسی و دینی و جهات مختلفشان و آثار سیاسی و دینی و ادبی و اجتماعی و...، مانند فتنه‌ای که به قتل عثمان و ظهور خوارج و حزب زبیری و مرجئه و معتزله و... انجامید، صحبت کرده است. او فصل هفتم، را به نظم سیاسی و اداری و مالی و جنگی و قضایی حکومت، اختصاص داده است و بیان کرده که چگونه حکومت اسلامی در آن دوران، اداره می‌شد. در هشتمین فصل، اشاره‌ای به حالت فرهنگی و فنی و هنری شده و از انواع علوم نقلی، مانند علم قرائات و تفسیر و حدیث و نحو و ادبیات و علوم عقلی، مانند کیمیا و طب در آن صحبت شده است. نویسنده سپس از سیره‌ها و مغازی و تاریخ فنون، به‌خصوص معماری در این فصل کتاب، بحث کرده است. وی متعرض تأسیس شهرهایی مانند بصره و فسطاط و دمشق و قیروان و... شده. همچنین از مساجد مهمی مانند حرم نبوی شریف و مسجد عتیق و مسجد دمشق و مسجد قیروان صحبت کرده است. او در نهمین فصل، درباره حالت و وضعیت اجتماعی صحبت کرده است. وی درباره طبقات مردم و مجالس غنا و طرب و قصور خلفا و امرا و نوع غذاها و لباس‌ها و زنان و انواع تسلیت، صحبت کرده است<ref>ر.ک: همان، ج1، صفحات جیم و دال</ref>.