۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
سید حیدر آملی و تفسیر محیط اعظم: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
}} | }} | ||
'''سید حیدر آملی و تفسیر محیط اعظم''' اثر [[صلواتي، عبد الله|عبدالله صلواتی]]، کتابی است در معرفی [[آملی، سید حیدر|سید حیدر آملی]] و کتاب تفسیر وی، تحت عنوان «[[تفسير المحيط الأعظم و البحر الخضم في تأويل | '''سید حیدر آملی و تفسیر محیط اعظم''' اثر [[صلواتي، عبد الله|عبدالله صلواتی]]، کتابی است در معرفی [[آملی، سید حیدر|سید حیدر آملی]] و کتاب تفسیر وی، تحت عنوان «[[تفسير المحيط الأعظم و البحر الخضم في تأويل كتاب‌الله العزيز المحكم|المحيط الأعظم والبحر الخضم في تأويل كتاب الله العزيز المحكم]]». | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
[[آملی، سید حیدر|علامه سید حیدر آملی]] از علمای شیعه سده هشتم هجری است. این حکیم فرزانه، آثار بسیاری از خود برجای گذاشته است که «تفسیر محیط اعظم» از جمله آنهاست که در اثر حاضر، به معرفی وی و کتاب تفسیر او پرداخته شده است. | [[آملی، سید حیدر|علامه سید حیدر آملی]] از علمای شیعه سده هشتم هجری است. این حکیم فرزانه، آثار بسیاری از خود برجای گذاشته است که «تفسیر محیط اعظم» از جمله آنهاست که در اثر حاضر، به معرفی وی و کتاب تفسیر او پرداخته شده است. | ||
مؤلف در مقدمه، به بیان این موضوع پرداخته است که «[[تفسير المحيط الأعظم و البحر الخضم في تأويل | مؤلف در مقدمه، به بیان این موضوع پرداخته است که «[[تفسير المحيط الأعظم و البحر الخضم في تأويل كتاب‌الله العزيز المحكم|تفسیر محیط اعظم]]»، اثری کاملا شیعی بوده و سخنان گهربار ائمه(ع) در آن مشهود است. این اثر با نگاهی وحدت‌گرا سعی در جمع بین تفسیر و تأویل دارد. مؤلف معتقد است که نگرش سید حیدر در این تفسیر، نگرشی وحدت‌انگارانه و محبوبی است؛ وحدت‌انگارانه ازآن‌رو که نه از ظهور واحد در مظاهر غفلت می‌کند و نه از حضور کثرت در واحد؛ محبوبی از آن جهت که معارف و تفسیر ایشان، از عنایت الهی است، نه محصول تلاش او؛ بنابراین به نتایج به‌‌نحو پیشینی و یقینی آگاهی دارد، اما در گام بعدی بر آن برهان اقامه می‌کند. | ||
همچنین مؤلف در مقدمه این اثر آورده است: «[[آملی، سید حیدر|سید حیدر]]، حقایق را به سه سطح شریعتی، طریقتی و حقیقتی معرفی می‌کند. در نگاه اول، آموزه‌های شرعی و برگرفته از معانی ظاهری آن مطرحند و در نگاه دوم، مفاهیم در ارتباط با مقامات سیر و سلوکی و باطنی ملاحظه می‌شوند و جوهره نگاه سوم، رهیافت توحید صمدی است که بر پایه آن، همه مفاهیم دینی، حتی واژه‌های شرعی چون غسل، وضو و... معنای جدیدی می‌یابند و در منزلگاه قدسی و باطنی آرام می‌گیرد». | همچنین مؤلف در مقدمه این اثر آورده است: «[[آملی، سید حیدر|سید حیدر]]، حقایق را به سه سطح شریعتی، طریقتی و حقیقتی معرفی می‌کند. در نگاه اول، آموزه‌های شرعی و برگرفته از معانی ظاهری آن مطرحند و در نگاه دوم، مفاهیم در ارتباط با مقامات سیر و سلوکی و باطنی ملاحظه می‌شوند و جوهره نگاه سوم، رهیافت توحید صمدی است که بر پایه آن، همه مفاهیم دینی، حتی واژه‌های شرعی چون غسل، وضو و... معنای جدیدی می‌یابند و در منزلگاه قدسی و باطنی آرام می‌گیرد». | ||
| خط ۷۶: | خط ۷۶: | ||
در فصل چهارم، منابع، مبانی و رهیافت تفسیری سید آملی مطرح شده است. در این فصل، پس از ذکر معنای لغوی و اصطلاحی تفسیر و تفاوت آن با تأویل و اهمیت تفسیر و نقش ائمه(ع) در آن، به «تفسير المحيط الأعظم»، ویژگی‌ها، منابع تفسیری، مبانی و رهیافت تفسیری از جمله ولایت، نگرش جامع و توحید صمدی حق اشاره شده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | در فصل چهارم، منابع، مبانی و رهیافت تفسیری سید آملی مطرح شده است. در این فصل، پس از ذکر معنای لغوی و اصطلاحی تفسیر و تفاوت آن با تأویل و اهمیت تفسیر و نقش ائمه(ع) در آن، به «تفسير المحيط الأعظم»، ویژگی‌ها، منابع تفسیری، مبانی و رهیافت تفسیری از جمله ولایت، نگرش جامع و توحید صمدی حق اشاره شده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
از جمله منابع سید آملی در نگارش این تفسیر، عبارتند از: «[[مجمع البيان في تفسير القرآن|تفسیر مجمع البیان]]»، «[[الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل و عيون الأقاويل في وجوه التأويل|کشاف زمخشری]]»، «تأویل نجم‌الدین | از جمله منابع سید آملی در نگارش این تفسیر، عبارتند از: «[[مجمع البيان في تفسير القرآن|تفسیر مجمع البیان]]»، «[[الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل و عيون الأقاويل في وجوه التأويل|کشاف زمخشری]]»، «تأویل [[نجم رازی، عبدالله بن محمد|نجم‌الدین رازی]]»، «تأویل عبدالرزاق قاسانی»<ref>ر.ک: متن کتاب، ص67-69</ref>. | ||
شایان ذکر است که خود [[آملی، سید حیدر|سید حیدر]] انگیزه تألیف تفسیر را چنین بیان می‌کند: «پس از تألیف چند کتاب و رساله به زبان فارسی و عربی که به چهل عدد می‌رسد، حق تعالی مرا به تأویل قرآن کریم امر و فرمان داد و من بعد از آن تفسیری عرفانی در هفت جلد بزرگ نوشتم و آن را به محیط اعظم و طور اشم در تأویل کتاب اللّه عزیز محکم نامیدم و همچنین این تفسیر در نهایت حسن و کمال تدوین شد و در غایت فصاحت و بلاغت به توفیق ربانی ظهور کرد؛ به‌طور‌ی‌که قبل از من احدی همچون من کتابی مانند این ننگاشته است»<ref>ر.ک: قاسمی، سارا، ص50</ref>. | شایان ذکر است که خود [[آملی، سید حیدر|سید حیدر]] انگیزه تألیف تفسیر را چنین بیان می‌کند: «پس از تألیف چند کتاب و رساله به زبان فارسی و عربی که به چهل عدد می‌رسد، حق تعالی مرا به تأویل قرآن کریم امر و فرمان داد و من بعد از آن تفسیری عرفانی در هفت جلد بزرگ نوشتم و آن را به محیط اعظم و طور اشم در تأویل کتاب اللّه عزیز محکم نامیدم و همچنین این تفسیر در نهایت حسن و کمال تدوین شد و در غایت فصاحت و بلاغت به توفیق ربانی ظهور کرد؛ به‌طور‌ی‌که قبل از من احدی همچون من کتابی مانند این ننگاشته است»<ref>ر.ک: قاسمی، سارا، ص50</ref>. | ||
سید حیدر تفسیر محیط اعظم را با یکی از مهم‌ترین اثر ابن عربی، یعنی «فتوحات مکیه» مقایسه می‌کند و البته هر دو را از فیوضات حق تعالی می‌داند. او سعی دارد | [[آملی، سید حیدر|سید حیدر]] [[تفسير المحيط الأعظم و البحر الخضم في تأويل كتاب‌الله العزيز المحكم|تفسیر محیط اعظم]] را با یکی از مهم‌ترین اثر ابن عربی، یعنی «فتوحات مکیه» مقایسه می‌کند و البته هر دو را از فیوضات حق تعالی می‌داند. او سعی دارد «[[تفسير المحيط الأعظم و البحر الخضم في تأويل كتاب‌الله العزيز المحكم|المحيط الأعظم]]» را کتابی جامع تأویل و تفسیر ارائه دهد؛ تأویلی که مطابق ارباب توحید و اهل حقیقت باشد و از سوی دیگر از قاعده اهل‌بیت(ع)، به‌حسب ظاهر خارج نباشد<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
فصل پنجم با عنوان تفسیر، به سه بحث نگاه انتقادی و جامع‌نگر، تفسیر موضوعی پیشینی و تفسیر تربیتی اختصاص دارد. سید آملی در جلد سوم و چهارم تفسیر «المحيط» و در کتاب «أسرار الشريعة و أطوار الحقيقة و أنوار الحقيقة»، به‌تفصیل، مفاهیم قرآنی را در سه وجه و محور یادشده، مورد بررسی قرار داده است<ref>ر.ک: همان؛ متن کتاب، ص93</ref>. | فصل پنجم با عنوان تفسیر، به سه بحث نگاه انتقادی و جامع‌نگر، تفسیر موضوعی پیشینی و تفسیر تربیتی اختصاص دارد. [[آملی، سید حیدر|سید آملی]] در جلد سوم و چهارم تفسیر «المحيط» و در کتاب «أسرار الشريعة و أطوار الحقيقة و أنوار الحقيقة»، به‌تفصیل، مفاهیم قرآنی را در سه وجه و محور یادشده، مورد بررسی قرار داده است<ref>ر.ک: همان؛ متن کتاب، ص93</ref>. | ||
در پایان لازم به ذکر است که این اثر بر اساس ادعای مؤلف مبنی بر گریز از مطالب پیچیده عرفانی و ارائه مختصری از دریای ژرف کتاب | در پایان لازم به ذکر است که این اثر بر اساس ادعای مؤلف مبنی بر گریز از مطالب پیچیده عرفانی و ارائه مختصری از دریای ژرف کتاب «[[تفسير المحيط الأعظم و البحر الخضم في تأويل كتاب‌الله العزيز المحكم|المحيط الأعظم]]» نگاشته شده است. با مراجعه به کتاب نیز با اثری مواجه می‌شویم با زبانی روان و گویا که تمام اهداف مؤلف را در بر دارد. تنها نکته قابل توجه بیان نقل قول از سید حیدر و آثار وی است. بدین تقریر که بیان نقل قول مستقیم حتی‌الامکان برای توجه به نکته خاصی در بیان شخص است و در غیر این صورت بهتر است از نقل قول غیر مستقیم استفاده شود. از طرفی بیان پی‌درپی نقل قول نیز صحیح نیست و بهتر است که بعد از بررسی محتوایی هریک، به دیگری اشاره کرد. البته این امر تنها در یک جای کتاب آمده است<ref>قاسمی، سارا، ص50</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||