۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
}} | }} | ||
'''عرف | '''عرف الطیب من أخبار مکة و مدینة الحبیب'''، تألیف [[عاقولی، محمد بن محمد|ابن عاقولى]] از فقهاى شافعى(متوفى 797ق) است. این اثر خلاصهاى از دو کتاب "[[أخبار مكة و ما جاء فيها من الآثار (ازرقی)|اخبار مکة]]" [[ارزقی، محمد بن عبدالله|أبى ولید ازرقى]] (متوفی250ق) و "[[جامع الأصول من احاديث الرسول صلیاللهعلیهوسلم|جامع الاصول]]" [[ابن اثیر، مبارک بن محمد|ابن أثیر جزرى]] (متوفی606ق) است و مؤلف چیزى بر آن نیفزوده است. | ||
== ساختار== | == ساختار== | ||
پس از مقدمهای از محقق | پس از مقدمهای از محقق که در آن خلاصهای از تاریخ نگاری مکه و شرح حال مؤلف ذکر شده مطالب کتاب با مقدمه مختصری از مؤلف در سه باب با همان ترتیب بخشهاى کتاب اخبار مکه تنظیم شده است. | ||
== گزارش محتوا== | == گزارش محتوا== | ||
در | در جریان تاریخ نگارى اسلامى، شیوه تاریخ نگارى شهرها و آبادىها از پیشنیه بسیار کهنى برخوردار است و در این میان تاریخ مکه و گزارش حوادث و چگونگى رویدادهاى آن، اهمیت و جایگاه بلندى را به خود اختصاص داده است. | ||
در دوران اسلامى | در دوران اسلامى نیز اخبار مکه و گزارشهاى مربوط به حوادث و جریانهاى گونه گون آن، براى مسلمانان از اهمیت ویژهاى برخوردار بوده است. اخبار، فضائل، جایگاه بلند، و جنبههاى تاریخى مکه در دوران نقل و نیز دوره تدوین براى مسلمانان به جهاتى گونه گون نقش تعیین کنندهاى داشته است. | ||
از | از این روى از جمله کهنترین آثار مدوّن فرهنگ اسلامى آثارى است که درباره مکه و مدینه نگاشته شده است. کتاب [[ارزقی، محمد بن عبدالله|ابوولید أزرقی]] با عنوان "[[أخبار مكة و ما جاء فيها من الآثار (ازرقی)|اخبار مکه]]" از اولین تألیفات در این زمینه است که به عنوان یک منبع مهم مورد استفاده محقق قرار مىگیرد. اکثر معلومات کتاب او از عبدالله بن عباس و شاگردانش مىباشد؛ چرا که نزد آنها معلومات فراوانی از مکه بوده است. [[ارزقی، محمد بن عبدالله|الأزرقی]] بر معرفت اخبار تاریخی و روایات مکه و تاریخ اسلامی آن و حوادثش بسیار مشتاق بوده است. سه چهارم از کتابش به ذکر قصههای جاهلی پیرامون حرم مکه و شعائر آن اختصاص یافته، اما باقی آن درباره اماکن مقدس دیگر مکه، اخبار رسول اکرم(ص) و معاصرین مکه ایشان و راههای مکه و اطراف آن مىباشد. | ||
محقق در مقدمهاش بر عرف | محقق در مقدمهاش بر عرف الطیب چنین آورده است که [[عاقولی، محمد بن محمد|ابن عاقولی]] در مقدمه آن را تلخیصی از کتابهای متعددی دانسته و نام چهار عنوان از آنها را آورده است؛ اما محقق با تحقیق خود به این نتیجه رسیده است که این کتاب تنها تلخیص دو کتاب مذکور است. | ||
مطالب ابواب به | مطالب ابواب به ترتیب عبارت است از: | ||
1- اطلاع از سرگذشت | 1- اطلاع از سرگذشت کعبه از مطالبی است که هر مسلمان مشتاق است که از آن اطلاع یابد. در ابتدا روایاتیدرباره کعبه و علت نامیده شدن آن به بیت المعمور آمده است. سپس به حج آدم و ابراهیم و انبیاء علیهمالسلام و بنای آن توسط فرزندان آدم و نیز قریش در زمان جاهلیت میپردازد. پیشینه پوشش کعبه در پیش و پس از اسلام و این که از آغاز اسلام هر سال پوشش آن را پائین آورده و بین حجاج تقسیم میکردند، از دیگر مطالب است. اندازه بیت الحرام از داخل و خارج و جزئیات آن نیز به دقت در تاریخ ثبت شده است. | ||
2- هدف از | 2- هدف از ایجاد خانه کعبه به جای آوردن مناسک و عبادات و اعمال حج بوده است و لذا از سوی تاریخ نگاران اسلامی مورد توجه ویژه قرار گرفته است. حدود حرم و تعظیم آن، فضیلت اقامه نماز در برابر کعبه و در مسجدالحرام و حدود عرفه و توقف در آن از مهمترین مباحث این باب است. بخش اعظمی را نیز مسافتها و به تعبیر کتاب "ذرعها" تشکیل داده است که به عنوان نمونه: فاصله مابین صفا و رکن اسود، مزدلفه، عرفه و ابواب آن و نیز اندازه طواف اطراف کعبه را مىتوان ذکر نمود. در پایان نیز از مکانهایی که نماز در آنها مستحب است؛ مانند: بیت حضرت خدیجه(س)، مسجد الجن، مسجد السرر، مسجد حراء و ثور نام برده شده است. | ||
3- اعمال در شهر | 3- اعمال در شهر مکه از فضیلت زیادی برخوردار است. این بخش با فضیلت طواف آغاز شده که مطابق روایات به هر قدمی حسنهای ثبت و سیئهای از نامه عمل انسان محو مىشود. طواف در شرایط و زمانهای خاص؛ مانند هنگام بارش باران و طلوع و غروب خورشید و در ماه رمضان نیز بر سایر اوقات فضیلت دارد. در ادامه اخبار فضیلت مکه، مسجدالحرام، مدینه، عتیق و ذوالحلیفه ذکر شده و با فضیلت حجاز کتاب به پایان آمده است. | ||
== | ==وضعیت== | ||
چاپ اول کتاب در سال 1989 میلادی در مصر صورت گرفته است. این نسخه مورد استفاده محقق واقع شده و غلطهای فراوان آن در پاورقی مورد اصلاح قرار گرفته است. در بعضی موارد مطالبی را که [[ارزقی، محمد بن عبدالله|الأزرقی]] ذکر کرده است، با ذکر "اضافة من عندنا" در پاورقی، به متن افزوده است. | |||
فهارس پایان کتاب: | |||
1- أعلام و | 1- أعلام و قبایل و طوایف. | ||
2- شهرها و | 2- شهرها و مکانها و مانند آن. | ||
3- اطلاعات عمومی. | 3- اطلاعات عمومی. | ||
4- مراجع | 4- مراجع تحقیق. | ||
== منابع | == منابع تحقیق== | ||
#مقدمه و متن | #مقدمه و متن کتاب. | ||
#[https://www.cgie.org.ir/fa/article/223546/%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%A7%D9%82%D9%88%D9%84%DB%8C علوی مقدم، مهیار ، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، جلد 4، ص173، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374] | #[https://www.cgie.org.ir/fa/article/223546/%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%A7%D9%82%D9%88%D9%84%DB%8C علوی مقدم، مهیار ، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، جلد 4، ص173، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374] | ||
== وابستهها == | |||
[[أخبار مكة و ما جاء فيها من الآثار (ازرقی)|''أخبار مکة و ما جاء فیها من الآثار'' (ازرقی)]] | |||
[[جامع الأصول من احاديث الرسول صلیاللهعلیهوسلم|جامع الأصول من احادیث الرسول صلیاللهعلیهوسلم]] | |||
[[رده:کتابشناسی]] | [[رده:کتابشناسی]] | ||