پرش به محتوا

خلاصة التجارب: تفاوت میان نسخه‌ها

۲٬۲۱۳ بایت اضافه‌شده ،  ‏۳۱ ژانویهٔ ۲۰۲۱
جز (جایگزینی متن - '<references />' به '<references/>')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
خط ۴۰: خط ۴۰:


== گزارش محتوا ==
== گزارش محتوا ==
خلاصه التجارب یکی از نمونه‌های جالب متون پزشکی به زبان فارسی، در اندازه حدودی 350 هزار کلمه و در 28 باب تألیف شده است. البته تعداد باب‌های این اثر از 22 تا 27 باب نیز برشمرده شده است. علت این خطا احتمالاً ناقص بودن دستنویس‌هایی بوده که مورد گزارش نسخه‌شناسان قرار گرفته است. اما به دفعات تعداد باب‌های این کتاب 28 عنوان ذکر شده است. خلاصه التجارب به‌ویژه از دید تجربیات پزشکی آن قابل توجه است. این کتاب را از نظر اهمیت اصول و فنون پزشکی از ذخیره خوارزمشاهی سید اسماعیل جرجانی پایین‌تر، اما از دید اصول تجربی حاکم بر آن، از ذخیره خوارزمشاهی بالاتر دانسته است. این تجربیات، و روی هم رفته گزارش‌هایی که بهاءالدوله در جاهای مختلف خلاصه التجارب از مداوا و دستورات طبی خود یا دیگران داده از جمله نکات مهم این کتاب به شمار می‌رود و عبدالحسین حائری، چند نمونه از این گزارش‌ها را جمع آوری نموده است. در لابلای خلاصه التجارب نتیجه‌گیری‌ها و ژرف‌اندیشی‌های بهاءالدوله نیز آمده است. از جمله این موضوع که کسانی که یک بار در زندگی آبله می‌گیرند، به ندرت، مجددا به این مرض مبتلا می‌شوند<ref>ولایتی، علی‌اکبر، ص19-20</ref>.
موضوع باب‌هاى كتاب، به ترتيب چنين است:
موضوع باب‌هاى كتاب، به ترتيب چنين است:


اطلاعاتى كلى درباره بهداشت (حفظ الصحة) و رفع بيمارى‌ها؛
اطلاعاتى كلى درباره بهداشت (حفظ الصحة) و رفع بيمارى‌ها؛ بيان چگونگى بهداشت و بهداشت كودكان و پيران؛ بيان تدبير تندرستى و آنچه كه بدن به آن نياز دارد تا فرد تندرست بماند؛ اقسام بيمارى‌ها، انواع تب‌ها و معالجه آنها؛ بيمارى‌هاى حصبه، آبله، جذام و سرماخوردگى و غيره؛ سموم و كوفتگى؛ امراض دِماغى؛ حالت‌هاى چشم و بيمارى‌هاى آن؛ گوش و تركيب قوه شنوايى و مرض‌هاى آن؛ بينى؛ دهان؛ حلق؛ دل (قلب)؛ مرى؛ معده؛ جگر و مراره؛ سپرز؛ روده‌ها؛ مقعد؛ گُرده (كليه)؛ مثانه؛ آلات تناسلى؛ احوال توالد و تناسل و پستان؛ پشت و مفصل و پاها و بيمارى‌هاى هريك از آنها؛ سموم و ادويه زيان‌آور؛ حيوانات سمى؛ قرابادين (داروهاى تركيبى)؛ اصطلاحات داروسازى و اوزان ويژه آن.
 
بيان چگونگى بهداشت و بهداشت كودكان و پيران؛
 
بيان تدبير تندرستى و آنچه كه بدن به آن نياز دارد تا فرد تندرست بماند؛
 
اقسام بيمارى‌ها، انواع تب‌ها و معالجه آنها؛
 
بيمارى‌هاى حصبه، آبله، جذام و سرماخوردگى و غيره؛
 
سموم و كوفتگى؛
 
امراض دِماغى؛
 
حالت‌هاى چشم و بيمارى‌هاى آن؛
 
گوش و تركيب قوه شنوايى و مرض‌هاى آن؛
 
بينى؛
 
دهان؛
 
حلق؛
 
دل (قلب)؛
 
مرى؛
 
معده؛
 
جگر و مراره؛
 
سپرز؛
 
روده‌ها؛
 
مقعد؛
 
گُرده (كليه)؛
 
مثانه؛
 
آلات تناسلى؛
 
احوال توالد و تناسل و پستان؛
 
پشت و مفصل و پاها و بيمارى‌هاى هريك از آنها؛
 
سموم و ادويه زيان‌آور؛
 
حيوانات سمى؛
 
قرابادين (داروهاى تركيبى)؛
 
اصطلاحات داروسازى و اوزان ويژه آن.


در هر مورد از اين باب‌ها، نویسنده وظايف الاعضاى دستگاه‌هاى بدن، سبب بيمارى‌ها، نشانه‌ها و درمان‌هاى آنها و خصوصاً تجربه‌هاى شخصى خود را آورده است.
در هر مورد از اين باب‌ها، نویسنده وظايف الاعضاى دستگاه‌هاى بدن، سبب بيمارى‌ها، نشانه‌ها و درمان‌هاى آنها و خصوصاً تجربه‌هاى شخصى خود را آورده است.
خط ۱۲۲: خط ۷۰:


==پانويس ==
==پانويس ==
<references/>
<references />
 
== منابع مقاله ==
مقدمه و متن کتاب
 
تاریخ دام‌پزشکی و پزشکی ایران


طب در دوره صفویه


ولایتی، علی‌اکبر، خلاصة التجارب، تألیف بهاءالدوله رازی، تحقیق محمدرضا شمس اردکانی و دیگران، دانشگاه علوم پزشکی تهران، اول، 1387ش.
[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:کتاب‌شناسی]]
۶۱٬۱۸۹

ویرایش