۶۱٬۱۸۹
ویرایش
مجموع كتب و رسائل الإمام القاسم بن إبراهيم الرسي: تفاوت میان نسخه‌ها
مجموع كتب و رسائل الإمام القاسم بن إبراهيم الرسي (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۸ ژانویهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۰۷:۲۳
، ۲۸ ژانویهٔ ۲۰۲۱←ساختار
بدون خلاصۀ ویرایش |
(←ساختار) |
||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
'''مجموع كتب و رسائل للامام القاسم ابن ابراهيم الرسى''' مجموعه‌اى است از كتاب‌ها و رسائل و جوابيه‌هاى امام قاسم ابن ابراهيم كه در موضوعات مختلف معارف اسلامى بنابر عقايد زيديه، نگارش يافته است.در برخى از اين آثار وى به نقد آراء و عقايد گروه‌هاى غير دينى همچون فيلسوفان، ملحدان و زنديقان پرداخته و در برخى ديگر به نقد ديدگاه مسيحيت در مورد عيسی عليه‌السلام پرداخته و در پاره‌اى ديگر عقايد فرق مختلف اسلامى همچون مشبهۀ مجسّمه، قدريّه مجبّره، رافضه و غلات را به نقد نشسته است.برخى ديگر از كتب و رسائل اين مجموعه به بيان اصول اعتقادى زيديه اختصاص يافته و از توحيد، عدل، نبوت، جهاد و غيره سخن مى‌گويد. | '''مجموع كتب و رسائل للامام القاسم ابن ابراهيم الرسى''' مجموعه‌اى است از كتاب‌ها و رسائل و جوابيه‌هاى امام قاسم ابن ابراهيم كه در موضوعات مختلف معارف اسلامى بنابر عقايد زيديه، نگارش يافته است.در برخى از اين آثار وى به نقد آراء و عقايد گروه‌هاى غير دينى همچون فيلسوفان، ملحدان و زنديقان پرداخته و در برخى ديگر به نقد ديدگاه مسيحيت در مورد عيسی عليه‌السلام پرداخته و در پاره‌اى ديگر عقايد فرق مختلف اسلامى همچون مشبهۀ مجسّمه، قدريّه مجبّره، رافضه و غلات را به نقد نشسته است.برخى ديگر از كتب و رسائل اين مجموعه به بيان اصول اعتقادى زيديه اختصاص يافته و از توحيد، عدل، نبوت، جهاد و غيره سخن مى‌گويد. | ||
==ساختار== | ===ساختار=== | ||
كتاب حاضر مشتمل بر مقدمه‌اى مفصل به قلم پژوهشگر و كتب و رسائل متعددى است كه در بخش معرفى كتاب از آنها نام برده شد.در اين مقدمه محقق به معرفى قاسم بن ابراهيم الرسي و آثار وى پرداخته و موقعيت علمى و دينى وى را يادآور شده است.در ادامه به بيان روش تحقيق خود پرداخته و نسخ خطى مورد استفاده در تهيه اين مجموعه را معرفى نموده است. | كتاب حاضر مشتمل بر مقدمه‌اى مفصل به قلم پژوهشگر و كتب و رسائل متعددى است كه در بخش معرفى كتاب از آنها نام برده شد.در اين مقدمه محقق به معرفى قاسم بن ابراهيم الرسي و آثار وى پرداخته و موقعيت علمى و دينى وى را يادآور شده است.در ادامه به بيان روش تحقيق خود پرداخته و نسخ خطى مورد استفاده در تهيه اين مجموعه را معرفى نموده است. | ||
==گزارش محتوا== | |||
در اين‌جا به معرفى كوتاهى از تك‌تك كتب و رسائل موجود در اين مجموعه مى‌پردازيم: | در اين‌جا به معرفى كوتاهى از تك‌تك كتب و رسائل موجود در اين مجموعه مى‌پردازيم: | ||
===الدليل الكبير=== | |||
رساله‌ايست كه در پاسخ زنادقه و ملحدان كه از دليل بر وجود خدا سؤال مى‌كنند نگاشته شده است.در اين رساله وسائل و راه‌هاى شناخت خدا به تفصيل بيان گشته و دلالت آيات آفرينش بر وجود خداوند يادآورى شده است. | رساله‌ايست كه در پاسخ زنادقه و ملحدان كه از دليل بر وجود خدا سؤال مى‌كنند نگاشته شده است.در اين رساله وسائل و راه‌هاى شناخت خدا به تفصيل بيان گشته و دلالت آيات آفرينش بر وجود خداوند يادآورى شده است. | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۴: | ||
در اين رساله همچنين ايمان به قول و عمل و اعتقاد تفسير گشته و معرفت خداوند به عنوان اولين واجب معرفى گرديده است. | در اين رساله همچنين ايمان به قول و عمل و اعتقاد تفسير گشته و معرفت خداوند به عنوان اولين واجب معرفى گرديده است. | ||
===الدليل الصغير=== | |||
رساله‌اى است در پاسخ به اين سؤال كه دليل و برهان بر عليه كسانى كه در ظاهر خود را نسبت به خداوند عارف وانمود مى‌كنند ولى در واقع نسبت‌به شناخت خداوند جاهل‌اند، چيست؟در اين رساله سؤال اينست كه دليل بر صدق ادعاى شناخت خدا از طرف افراد چيست و نشانۀ يقين موقنان چه مى‌باشد؟ | رساله‌اى است در پاسخ به اين سؤال كه دليل و برهان بر عليه كسانى كه در ظاهر خود را نسبت به خداوند عارف وانمود مى‌كنند ولى در واقع نسبت‌به شناخت خداوند جاهل‌اند، چيست؟در اين رساله سؤال اينست كه دليل بر صدق ادعاى شناخت خدا از طرف افراد چيست و نشانۀ يقين موقنان چه مى‌باشد؟ | ||
===مناظرة مع ملحد=== | |||
حاصل مناظره‌اى است كه قاسم بن ابراهيم با يكى از ملحدان زمان خويش هنگامى كه در مصر به صورت مخفيانه زندگى مى‌كرده داشته است. | حاصل مناظره‌اى است كه قاسم بن ابراهيم با يكى از ملحدان زمان خويش هنگامى كه در مصر به صورت مخفيانه زندگى مى‌كرده داشته است. | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۴: | ||
وى در اين مناظره به سؤالات ملحد پاسخ گفته و سرانجام فرد ملحد اسلام را اختيار مى‌كند. | وى در اين مناظره به سؤالات ملحد پاسخ گفته و سرانجام فرد ملحد اسلام را اختيار مى‌كند. | ||
===الرد على الزنديق ابن المقنع=== | |||
در اين رساله قاسم بن ابراهيم به ردّ نظريات مانى و عقايد مانويه پرداخته و پس از آن نظريات ابن المقنع را پيرو نظريات انحرافى مانى معرفى كرده و به ردّ آنها مى‌پردازد. | در اين رساله قاسم بن ابراهيم به ردّ نظريات مانى و عقايد مانويه پرداخته و پس از آن نظريات ابن المقنع را پيرو نظريات انحرافى مانى معرفى كرده و به ردّ آنها مى‌پردازد. | ||
===الرد على النصارى=== | |||
در اين رساله نویسنده به ردّ عقيده مسيحيان دربارۀ عيسى كه وى را پسر خدا مى‌دانند مى‌پردازد و در اين‌باره برهانى عقلى مبتنى بر لزوم مشابهت فرع با اصل اقامه كرده و به آيات قرآنى به جنبۀ بشرى عيسی عليه‌السلام احتجاج مى‌نمايد.از آن پس به بيان عقيده تثليت و اختلاف نصارى در اين موضوع مى‌پردازد. | در اين رساله نویسنده به ردّ عقيده مسيحيان دربارۀ عيسى كه وى را پسر خدا مى‌دانند مى‌پردازد و در اين‌باره برهانى عقلى مبتنى بر لزوم مشابهت فرع با اصل اقامه كرده و به آيات قرآنى به جنبۀ بشرى عيسی عليه‌السلام احتجاج مى‌نمايد.از آن پس به بيان عقيده تثليت و اختلاف نصارى در اين موضوع مى‌پردازد. | ||
===كتاب المسترشد=== | |||
در اين رساله نویسنده به ردّ عقايد مشبهه و مجسّمه دربارۀ مكان‌مند بودن خداوند پرداخته است.مشبهه در اثبات مدعاى خويش به نصوص قرآنى استناد مى‌كنند و نویسنده در مقابل نصوص ديگرى از قرآن ارائه مى‌كند و معتقد است «اليه يصعد الكلمة الطيب» معانى متعددى دارد كه وافى به مقصود مشبهه نمى‌باشد. | در اين رساله نویسنده به ردّ عقايد مشبهه و مجسّمه دربارۀ مكان‌مند بودن خداوند پرداخته است.مشبهه در اثبات مدعاى خويش به نصوص قرآنى استناد مى‌كنند و نویسنده در مقابل نصوص ديگرى از قرآن ارائه مى‌كند و معتقد است «اليه يصعد الكلمة الطيب» معانى متعددى دارد كه وافى به مقصود مشبهه نمى‌باشد. | ||
===الرد على المجبرة=== | |||
به ردّ عقايد قدريه مجبره اختصاص يافته و در آن به آيات قرآنى استشهاد مى‌شود.پس از آن نویسنده به ايراد سؤالاتى در قبال مجبره پرداخته و از آنها پاسخ مى‌طلبد. | به ردّ عقايد قدريه مجبره اختصاص يافته و در آن به آيات قرآنى استشهاد مى‌شود.پس از آن نویسنده به ايراد سؤالاتى در قبال مجبره پرداخته و از آنها پاسخ مى‌طلبد. | ||
| خط ۷۲: | خط ۷۴: | ||
در اين دو رساله نویسنده به نقد ديدگاه شيعه اثناعشرى در مورد موضوع امامت و وصايت پرداخته و عقيدۀ شيعه در مورد مهدویت و رجعت را نقد مى‌كند. | در اين دو رساله نویسنده به نقد ديدگاه شيعه اثناعشرى در مورد موضوع امامت و وصايت پرداخته و عقيدۀ شيعه در مورد مهدویت و رجعت را نقد مى‌كند. | ||
===العدل و التوحيد=== | |||
رساله‌ايست كه به موضوع توحيد و عدل اختصاص يافته و در آن اسباب و علل تشبيه خداوند به مخلوقات بيان شده و موضوع رؤيت خداوند مورد بررسى واقع گرديده است.در اين رساله به شبهات مشبهه پاسخ داده شده و از خطر مرجئه تحذير شده است. | رساله‌ايست كه به موضوع توحيد و عدل اختصاص يافته و در آن اسباب و علل تشبيه خداوند به مخلوقات بيان شده و موضوع رؤيت خداوند مورد بررسى واقع گرديده است.در اين رساله به شبهات مشبهه پاسخ داده شده و از خطر مرجئه تحذير شده است. | ||
| خط ۷۸: | خط ۸۰: | ||
«اصول العدل و التوحيد»،«جواب مسألة رجلين من اهل طبرستان» و «فصول فى التوحيد» عنوان كتب و رسائلى است كه به موضوع توحيد اختصاص يافته و در رساله «تفسير العرش و الكرسى» ويژگى‌هاى عرش و كرسى و معناى هريك بيان گشته است. | «اصول العدل و التوحيد»،«جواب مسألة رجلين من اهل طبرستان» و «فصول فى التوحيد» عنوان كتب و رسائلى است كه به موضوع توحيد اختصاص يافته و در رساله «تفسير العرش و الكرسى» ويژگى‌هاى عرش و كرسى و معناى هريك بيان گشته است. | ||
===المديح القرآن الكبير=== | |||
به بيان ويژگى‌هاى قرآن كريم و فضايل آن اختصاص يافته و ادعاى وجود تناقض و اختلاف در آن به شدّت ردّ شده است.در اين رساله با استناد به آيات قرآنى، قرآن به عنوان موعظه و نور، حكم نهايى و رحمت و شفاء معرفى گرديده و محافظت قرآن از ضايع و تباه گشتن يادآورى شده است. | به بيان ويژگى‌هاى قرآن كريم و فضايل آن اختصاص يافته و ادعاى وجود تناقض و اختلاف در آن به شدّت ردّ شده است.در اين رساله با استناد به آيات قرآنى، قرآن به عنوان موعظه و نور، حكم نهايى و رحمت و شفاء معرفى گرديده و محافظت قرآن از ضايع و تباه گشتن يادآورى شده است. | ||
===المديح القرآن الصغير=== | |||
به بيان توصيه نویسنده نسبت به قرآن كريم اختصاص يافته و سياست انحرافى حكّام جبّار به عنوان عامل تحريف قرآن از حقيقت خويش معرفى گرديده است. | به بيان توصيه نویسنده نسبت به قرآن كريم اختصاص يافته و سياست انحرافى حكّام جبّار به عنوان عامل تحريف قرآن از حقيقت خويش معرفى گرديده است. | ||
===الناسخ و المنسوخ=== | |||
رساله‌ايست كه به موضوع ناسخ و منسوخ در قرآن كريم مى‌پردازد. | رساله‌ايست كه به موضوع ناسخ و منسوخ در قرآن كريم مى‌پردازد. | ||
| خط ۹۲: | خط ۹۴: | ||
نویسنده شناخت ناسخ و منسوخ قرآن را باعث نجات فرد از هلاكت و جهالت دانسته، پس از آن به بيان معناى نسخ و اقسام آن مى‌پردازد.در اين رساله همچنين به موضوع محكم و متشابه در قرآن كريم پرداخته شده است. | نویسنده شناخت ناسخ و منسوخ قرآن را باعث نجات فرد از هلاكت و جهالت دانسته، پس از آن به بيان معناى نسخ و اقسام آن مى‌پردازد.در اين رساله همچنين به موضوع محكم و متشابه در قرآن كريم پرداخته شده است. | ||
===تفسير القرآن=== | |||
کتابى است كه در آن به تفسير سوره‌هاى حمد، ناس، فلق، اخلاص، مسد، نصر، كافرون، كوثر، ماعون، قريش، فيل همزه و برخى سور ديگر پرداخته شده است. | کتابى است كه در آن به تفسير سوره‌هاى حمد، ناس، فلق، اخلاص، مسد، نصر، كافرون، كوثر، ماعون، قريش، فيل همزه و برخى سور ديگر پرداخته شده است. | ||
===تثبيت الإمامة=== | |||
در اين رساله نویسنده به سؤالى كه دربارۀ امامت و وجوب آن از وى شده پاسخ مى‌گويد.نویسنده در اين رساله در تثبيت انديشۀ امامت به آيات‌فراوانى از قرآن مجيد استناد مى‌كند كه خود نشان از فهم عميق وى نسبت به قرآن كريم دارد. | در اين رساله نویسنده به سؤالى كه دربارۀ امامت و وجوب آن از وى شده پاسخ مى‌گويد.نویسنده در اين رساله در تثبيت انديشۀ امامت به آيات‌فراوانى از قرآن مجيد استناد مى‌كند كه خود نشان از فهم عميق وى نسبت به قرآن كريم دارد. | ||
| خط ۱۰۴: | خط ۱۰۶: | ||
دو رسالۀ «الامامة» و «امامة على بن ابى‌طالب» نيز به موضوع امامت بلافصل علی عليه‌السلام اختصاص يافته و نویسنده معتقد است بر همگان فرمانبردارى از علی عليه‌السلام و مقدم داشتن وى بر ساير خلفاء لازم و واجب است چراكه علی عليه‌السلام داراى خصايص و ويژگى‌هايى است كه ديگران فاقد آنها هستند. | دو رسالۀ «الامامة» و «امامة على بن ابى‌طالب» نيز به موضوع امامت بلافصل علی عليه‌السلام اختصاص يافته و نویسنده معتقد است بر همگان فرمانبردارى از علی عليه‌السلام و مقدم داشتن وى بر ساير خلفاء لازم و واجب است چراكه علی عليه‌السلام داراى خصايص و ويژگى‌هايى است كه ديگران فاقد آنها هستند. | ||
===القتل و القتال=== | |||
به موضوع وجوب نبرد عليه كفار و مشركين اختصاص يافته و در اين‌باره به آيات قرآنى فراوانى استناد شده است.همچنين گروه‌هاى سه‌گانه‌اى كه قتال با آنها بر نبى مكرم اسلام صلى‌اللّه‌عليه‌وآله فرض و واجب گرديده، معرفى شده است. | به موضوع وجوب نبرد عليه كفار و مشركين اختصاص يافته و در اين‌باره به آيات قرآنى فراوانى استناد شده است.همچنين گروه‌هاى سه‌گانه‌اى كه قتال با آنها بر نبى مكرم اسلام صلى‌اللّه‌عليه‌وآله فرض و واجب گرديده، معرفى شده است. | ||
===الهجرة للظالمين=== | |||
رساله‌اى است كه به اصلى از اصول اعتقادى زيديه يعنى لزوم هجرت از ديارى كه ظالمان بر آن حكومت مى‌كنند، اختصاص يافته است.وى افراد را از دوستى با دشمنان خدا برحذر مى‌دارد و هجرت را شرط ايمان معرفى مى‌كند. | رساله‌اى است كه به اصلى از اصول اعتقادى زيديه يعنى لزوم هجرت از ديارى كه ظالمان بر آن حكومت مى‌كنند، اختصاص يافته است.وى افراد را از دوستى با دشمنان خدا برحذر مى‌دارد و هجرت را شرط ايمان معرفى مى‌كند. | ||
===المكنون=== | |||
مجموعۀ وصاياى قاسم بن ابراهيم به فرزندش مى‌باشد و در آن از موضوعاتى چون توحيد، صفات عالم ربانى، فضائل اعمال، ويژگى‌هاى شخص حكيم، مراقبت از نفس و برخى امور اخلاقى سخن به ميان آمده است. | مجموعۀ وصاياى قاسم بن ابراهيم به فرزندش مى‌باشد و در آن از موضوعاتى چون توحيد، صفات عالم ربانى، فضائل اعمال، ويژگى‌هاى شخص حكيم، مراقبت از نفس و برخى امور اخلاقى سخن به ميان آمده است. | ||
===سياسةالنفس=== | |||
نيز رساله‌ايست كه در آن برخى امور اخلاقى بيان گرديده و از فريب دنيا برحذر داشته شده است. | نيز رساله‌ايست كه در آن برخى امور اخلاقى بيان گرديده و از فريب دنيا برحذر داشته شده است. | ||
| خط ۱۲۲: | خط ۱۲۴: | ||
رسالۀ العالم و الوافد به گفتگوى ميان فردى كه بر يكى از علماء آل رسول -كه احتمالا همان قاسم بن ابراهيم است-وارد شده اختصاص يافته است. | رسالۀ العالم و الوافد به گفتگوى ميان فردى كه بر يكى از علماء آل رسول -كه احتمالا همان قاسم بن ابراهيم است-وارد شده اختصاص يافته است. | ||
===عظات بالغة=== | |||
حاوى پند و اندرزهايى چند است. | حاوى پند و اندرزهايى چند است. | ||
===الطهارة=== | |||
رساله‌اى است كه به بحث طهارت كه از موضوعات شرعى است اختصاص يافته است. | رساله‌اى است كه به بحث طهارت كه از موضوعات شرعى است اختصاص يافته است. | ||
===مسائل القاسم=== | |||
نيز مجموعه سؤالات شرعى و عقيدتى است كه محمد بن قاسم، فرزند امام قاسم بن ابراهيم از پدر خويش پرسيده و وى بدانها پاسخ گفته است. | نيز مجموعه سؤالات شرعى و عقيدتى است كه محمد بن قاسم، فرزند امام قاسم بن ابراهيم از پدر خويش پرسيده و وى بدانها پاسخ گفته است. | ||
===صلاة اليوم و الليلة=== | |||
به موضوع نماز و اوقات نمازهاى يوميه اختصاص يافته است. | به موضوع نماز و اوقات نمازهاى يوميه اختصاص يافته است. | ||
==نسخه‌شناسى== | ==نسخه‌شناسى== | ||