۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
فلاسفة الشيعة حياتهم و آراؤهم: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
}} | }} | ||
'''فلاسفة | '''فلاسفة الشیعة حیاتهم و آراؤهم'''، اثر شیخ [[نعمه، عبدالله|عبدالله نعمه]] است که در آن، گزارشى از زندگانى و اندیشه‌هاى جمعى از فیلسوفان شیعه (تعداد 62 تن) را بیان کرده است. | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
این کتاب از مقدمه علامه شیخ [[مغنیه، محمدجواد|محمدجواد مغنیه]] و مقدمه نویسنده و متن اصلى (شامل دو قسم: 1. تاریخ فلسفه و گرایش فلسفى در اسلام؛ 2. شرح حال فیلسوفان شیعه به ترتیب الفبایى) تشکیل شده است. | |||
نویسنده براى | نویسنده براى تولید اثر حاضر از منابع معتبر و متعددى استفاده کرده و اسامى تعداد 39 کتاب از آن مجموعه را با ذکر مشخصات کتاب‌شناختى ذکر کرده است<ref>ر.ک: متن كتاب، ص694-695</ref> | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
برخى از مطالب جالب | برخى از مطالب جالب این کتاب، عبارت است از: | ||
#در مقدمه [[مغنیه، محمدجواد|محمدجواد | #در مقدمه [[مغنیه، محمدجواد|محمدجواد مغنیه]] آمده است: دو کتاب تاریخ فقه جعفرى و فلاسفة الشیعة از چند جهت با یکدیگر وجه اشتراک دارند: | ||
#:الف)- موضوع | #:الف)- موضوع این دو کتاب مخصوص به شیعه است. | ||
#:ب)- موضوع | #:ب)- موضوع هریک از این دو کتاب تازگى دارد و هیچ‌کس پیش از علامه «[[سيد هاشم معروف|سید هاشم معروف]]» در موضوع تاریخ فقه جعفرى چیزى ننوشته و نیز کسى کتابى به فلاسفه شیعه اختصاص نداده است. | ||
#:ج)- | #:ج)- این دو کتاب درست به آن هدفى که جهت آن تألیف شده‌اند، رسیده‌اند. هدف و منظور کتاب اول را در مقدمه خود بر آن کتاب شرح داده‌ام؛ اما سرگذشت این کتاب به شرح ذیل خلاصه مى‌شود: هنگام مطالعه برخى از کتاب‌هاى جدید فلسفه و تاریخ، دچار تعجب مى‌شدم که چگونه مؤلفان و نویسندگان این نوع کتب، فلاسفه شیعه را به فراموشى سپرده و نامى از آنها نبرده‌اند... از جناب شیخ عبداللّه نعمه درخواست کردم که کتابى درباره فلاسفه شیعه تألیف کند. خدا مى‌داند و بس که چقدر از اینکه تقاضایم مورد قبول قرار گرفت و ایشان به کار تألیف پرداخت خوشحال شدم و هر وقت او را ملاقات مى‌کردم، مى‌پرسیدم کتاب به کجا رسیده و چند صفحه آن نوشته شده است؟ و به راه‌هاى گوناگون به شتاب در کار وادارش مى‌کردم. | ||
#: | #:اینک خدا را سپاسگزارم که وى از عهده این وظیفه سنگین برآمد و به بهترین وجه این کتاب را به پایان رساند. مؤلف در این راه به تحقیق و کنجکاوى و بررسى عمیق پرداخت و ده‌ها کتاب را از مد نظر گذراند و مشقت‌ها و زحمت‌هاى فراوان کشید - که خدا از آن آگاه‌تر است - تا این کتاب بى‌مانند را تهیه کرد و... در این کتاب که چهارمین اثر ایشان است، شرح حال قریب شصت تن یا بیشتر از فلاسفه شیعه آمده است و مؤلف با بیانى واضح جنبه‌هاى مختلف فلسفه و آراى آنها را شرح داده و با اعداد و ارقام، درجه نفوذ و پیشرفت علمى آنها را در این زمینه ثابت کرده‌اند. به‌طورى که خواننده کتاب پس از مطالعه آن یقین مى‌کند که فیلسوفان شیعه به حد اعلا در پیشرفت تمدن و فرهنگ اسلامى و انسانى شرکت داشته‌اند..<ref>ر.ک: فلاسفه شيعه، ص1-3؛ فلاسفة الشيعة، ص5-6</ref> | ||
#هادى بن مهدى، حاج [[سبزواری، هادی|ملا هادى سبزوارى]] (1212-1289 هجرى): | #هادى بن مهدى، حاج [[سبزواری، هادی|ملا هادى سبزوارى]] (1212-1289 هجرى): مشهورترین فیلسوفى که در قرن سیزدهم هجرى از شیعیان ظهور کرد و در بین متفکران مقام ارجمندى یافت و میراث فکرى و علمى اسلامى به او رسید و روح و جانش آمیخته به آن میراث شد و به تمام معنى عمر خود را در فلسفه گذرانید و اطراف و جوانب آن را تحقیق و حقایق آن را بررسى کرد و در سایه بلند آن زندگى کرد، فیلسوف و حکیم مشهور حاج [[سبزواری، هادی|ملا هادى سبزوارى]] است که در سال 1212 هجرى به دنیا آمد و در سال 1289 هجرى درگذشت..<ref>ر.ک: فلاسفه شيعه، ص251؛ فلاسفة الشيعة، ص622</ref> | ||
#هشام بن | #هشام بن حکم: ابومحمد هشام بن حکم (حدود 113 - حدود 200ق)، از مبرزترین متفکران و متکلمان در قرن دوم هجرى و مشهورترین شخصیت شیعى در عصر خود بود که روح علمى و فکرى در او تجسم یافته و آرا و نظریات او نماینده بسیارى از مبادى تشیع و تمایلات آنها به‌طور صریح بود و در علم کلام و آثار، از پایه‌هاى آن بشمار مى‌آید. از نزدیک ان [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] و از شاگردان برجسته و مبرز آن حضرت بود که معلومات خود را از امام گرفته و از جمله کسانى بود که از تربیت و تعلیم آن حضرت استفاده کرده بودند. هشام بن حکم از لحاظ عمق فکرى و قدرت بر جدل و تیزهوشى، بسیار مشهور است. | ||
#:شهرستانى در | #:شهرستانى در کتاب «[[الملل و النحل]]» خود درباره‌اش مى‌گوید: «هشام بن حکم در اصول داراى اندیشه‌اى عمیق بود و کسى است که هیچ‌وقت نمى‌توان از بحث‌هاى او با معتزله و ایرادهایى که بر آنان گرفته است، غافل ماند. این مرد به‌قدرى توانا بود که دشمن را مغلوب مى‌ساخت و بهانه‌اى هم به دست دشمن نمى‌داد»... یکى از دلایل شخصیت او، فرموده‌ى [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] درباره اوست که فرمود: «هشام بن حکم پرچم‌دار حق ما و راهبر گفتار ما و کسى است که راستى و حقانیت را تأیید مى‌کند و در قبال گفتارهاى باطل دشمنان ما از حق ما دفاع مى‌نماید. هرکس از او و از آثار او پیروى کند از ما پیروى کرده و هرکس با او مخالفت کند و سخنان او را منکر شود با ما دشمنى کرده و منکر ما شده است» و..<ref>ر.ک: فلاسفه شيعه، ص517-518؛ فلاسفة الشيعة، ص633-634</ref> | ||
#ابوالفتح | #ابوالفتح کراجکى: [[کراجکی، محمد بن علی|محمد بن على بن عثمان کراجکى طرابلسى]] (متوفای449ق)، از پیشوایان عصر خود در فقه و کلام و حکمت و طب و فلک و اقسام گوناگون ریاضیات بود... [[کراجکی، محمد بن علی|کراجکى]] در نزد بزرگان دوره خود درس خواند و از آنان کسب علم و معرفت کرد و... تألیفات او کتابخانه‌اى عظیم، شامل کلیه انواع علوم و فرهنگ‌ها بود. به‌راستى از آن‌همه تألیفات مفید که [[کراجکی، محمد بن علی|کراجکى]] از خود به یادگار گذاشته است انسان در تعجب و شگفتى مى‌افتد و این آثار دلالت دارند که این مرد دانشمند تا چه اندازه مى‌کوشید و چه فکر روشن و مفیدى داشت، این مؤلفات نشانه شخصیت و نبوغ او در آن دوره است و او رسالت علمى خود را به‌طور کامل و بدون زیاده‌روى یا کوتاهى انجام داد... شهرت کراچکى به کتاب «[[كنز الفوائد في حل مشكلات القواعد|کنز الفوائد]]» اوست که مسائل دقیقى از علم کلام را در بر دارد، از قبیل: اثبات خالق و پیغمبران، حدوث عالم و توحید، بطلان تسلسل و نقض بر معتزله و اشاعره و ملحدان و... | ||
#: | #:اینک قسمت‌هایى از کتاب او «[[كنز الفوائد في حل مشكلات القواعد|کنز الفوائد]]» را در موارد کلامى و فلسفى که نشان‌دهنده افکار و هدف‌هاى [[کراجکی، محمد بن علی|کراجکى]] است، نقل مى‌کنیم؛ کلام درباره اینکه حوادث را ابتدا و سرآغازى است: «... از امورى که دلالت دارد بر آنکه حوادث گذشته را ناچار سرآغازى بوده است، این است که در هر وقتى از اوقات زمان خود که باشیم در حقیقت میان آخر زمان گذشته و اول زمان آینده هستیم و به‌طور قطع آخر زمان گذشته را که یکى از دو طرف آن است مى‌دانیم و درعین‌حال علم قطعى داریم که حوادثى که مثلاًدر صد سال بعد رخ مى‌دهد سبب آن خواهد شد که بر تعداد حوادث گذشته بیفزاید و بر شماره آن اضافه کند؛ بنابراین معلوم مى‌شود که قبل از زیاد شدن، عدد حوادث گذشته کمتر بوده و پس از افزودن حوادث یک‌ساله بیشتر شده است و همین امر دلالت دارد که عدد گذشته داراى نهایت و دو طرف آن محصور است؛ زیرا اگر نهایت نداشت، عقول انسانى نمى‌توانست در آنها تصور کثرت کند و با این بیان صحت گفتار ما ظاهر مى‌شود که تعداد حوادث گذشته تا صد سال بعد بیشتر از آن خواهد بود که امروزه هست»<ref>ر.ک: فلاسفه شيعه، ص96-98؛ فلاسفة الشيعة، ص496-498</ref> | ||
#: | #:بیشتر کسانى که شرح حال [[فارابی، محمد بن محمد|فارابى]] را نوشته‌اند مؤکدا او را شیعه‌مذهب مى‌دانند. [[صدر، حسن|صدر]]، در کتاب خود «[[تأسيس الشيعة لعلوم الإسلام|تأسیس الشیعة]]» و [[خوانساری، محمدباقر بن زین‌العابدین|سید خونسارى]] در «[[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]]» به تشیع او تصریح کرده‌اند و آقاى [[رحيم‌زاده صفدى|رحیم‌زاده صفدى]] در کتاب خود «ابن سینا»، که توسط [[على بصرى]] به عربى ترجمه شده است، چنین آورده که [[فارابی، محمد بن محمد|ابونصر فارابى]]، شیعه بوده و ملازمت او را با سیف‌الدوله به این علت مى‌داند که هر دو شیعه‌مذهب بودند و نیز [[فارابی، محمد بن محمد|فارابى]] به سیف‌الدوله وصیت کرد که به روش شیعیان بر جنازه‌اش نماز بخواند و کفن و دفنش کند..<ref>ر.ک: فلاسفه شيعه، ص403 و مقايسه شود با فلاسفة الشيعة، ص576</ref> | ||
== | == وضعیت کتاب == | ||
براى کتاب حاضر، در پایان آن فقط فهرست منابع و فهرست تفصیلى مطالب و فهرست آثار چاپ‌شده و در دست چاپ نویسنده فراهم شده<ref>ر.ک: متن كتاب، ص694-701</ref>و متأسفانه فهارس فنى (آیات، روایات، اعلام، امکنه و...) آماده نشده است. | |||
کتاب مذکور، توسط [[سید جعفر غضبان]] به فارسى ترجمه شده و با ویرایش [[اتابکی، پرویز|پرویز اتابکى]] به نام «فلاسفه شیعه» منتشر گردیده است. | |||
==پانویس == | |||
<references /> | |||
== | |||
<references/> | |||
== منابع مقاله == | == منابع مقاله == | ||
#مقدمه و متن | #مقدمه و متن کتاب. | ||
#فلاسفه | #فلاسفه شیعه، شیخ عبدالله نعمه، ترجمه سید جعفر غضبان، ویرایش دکتر [[اتابکی، پرویز|پرویز اتابکى]]، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامى، تهران، چاپ اول 1367ش. | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||