تفسير الصافي: تفاوت میان نسخه‌ها

| عنوان‌های دیگر =الصافی فی تفسیر القرآن

| کتابخانۀ دیجیتال نور =01342

'''تفسير الصافي'''،  یکى از آثار پرارج [[فیض کاشانی، محمد بن شاه‌مرتضی|ملا محسن فیض کاشانى]] است که بیشتر با جنبه روایى و نقلى نگاشته شده است و به علت اختصار و جامعیت، در اعصار مختلف مورد توجه و عنایت قرار گرفته است. مرحوم فیض در تفسیر خود سعى کرده است، تفسیرى پیراسته از اندیشه‌هاى گوناگون عرضه کند.

هرگاه از معصوم(ع) به‌صورت «عنه عليه‌السلام» یاد می‌کنیم، مرجع ضمیر امامی است که قبلا از وی یاد کرده‌ایم.

# ج۱، تفسیر صافى، ص۱۳۷، آیه ۶۰ سوره بقره، «لا تعثوا»: «قيل هو من العثو بمعنى الاعتداء و يقرب منه العيث غير أنه يغلب على ما يدرك بالحس»؛جزء ۱، تفسیر بیضاوى، ص۸۳: «لا تعتدوا حال إفسادكم... و يقرب منه العيث غير أنه يغلب في ما يدرك حسا».

# ج۱، صافى، ص۱۷۸، آیه ۱۰۶ سوره بقره، «ما ننسخ من آية»: «و قرأ بعضهم بضم النون و كسر السين»؛ جزء ۱، بیضاوى، ص۹۹: «و قرأ ابن عامر «ما ننسخ» من أنسخ (یعنى ننسخ بضم النون و كسر السين).

# ج۱، صافى، ص۱۷۹، آیه ۱۰۹ سوره بقره، «من عند أنفسهم»: «قيل أي تمنوا ذلك من عند أنفسهم و تشهيهم لا من عند تدينهم و ميلهم إلى الحق أو حسدا بالغا منبعثا من أصل أنفسهم»؛ جزء ۱، بیضاوى، ص۱۰۰: ««من عند أنفسهم» أي تمنوا ذلك من عند أنفسهم و تشهيهم، لا من قبل التدين و الميل مع الحق، أو بحسدا أي حسدا بالغا منبعثا من أصل نفوسهم».

# ج۱، صافى، ص۱۸۴، آیه ۱۱۶ سوره بقره، «و قالوا اتخذ اللّه ولدا»، پاورقى: «قيل إن السبب في هذه الضلالة أن أرباب الشرائع المتقدمة... فاعتقدوا ذلك تقليدا»؛ جزء 1، بیضاوى، ص103، آیه ۱۱۷ سوره بقره: «و اعلم أن السبب في هذه الضلالة، أن أرباب الشرائع المتقدمة... فاعتقدوا ذلك تقليدا».

# ج۱، صافى، ص84، آیه 5 سوره حمد، «إياك نعبد: «أقول: إنما انتقل العبد من الغيبة إلى الخطاب... كأن العلم صار له عيانا و الخبر شهودا و الغيبة حضورا»؛ جزء ۱، بیضاوى، ص۲۹: «و الانتقال من الغيبة إلى الشهود... فكأن المعلوم صار عيانا و المعقول صار مشاهدا و الغيبة حضورا».

# ج۱، صافى، ص84، سوره حمد: «قيل المستتر في نعبد و نستعين للقارى و من معه من الحفظة و حاضري صلاة الجماعة أو له و لسائر الموحدين أدرج عبادته في تضاعيف عبادتهم و خلط حاجته بحاجتهم لعلها تقبل ببركتها و تجاب إليها و لهذا شرعت الجماعة و قدّم إياك للتعظيم له و الاهتمام به و للدلالة على الحصر»؛ جزء 1، بیضاوى، ص۲۹: «و الضمير المستكن في الفعلين للقارى و من معه من الحفظة و حاضري صلاة الجماعة، أو له و لسائر الموحدين. أدرج عبادته في تضاعيف عبادتهم و خلط حاجته بحاجتهم لعلها تقبل ببركتها و يجاب إليها و لهذا شرعت الجماعة و قدّم المفعول للتعظيم و الاهتمام به و الدلالة على الحصر».

# ج1، صافى، ص۲۴۷، آیه ۲۱۷ سوره بقره، «يسألونك عن الشهر الحرام قتال فيه»: «بعث النبي(ص) عبدالرحمن بن جحش، ابن عمته على سرية في جمادي الآخرة قبل قتال بدر بشهرين، ليترصد عيرا لقريش فيهم عمرو بن عبداللّه الحضرمي... حتى تنزل توبتنا و رد رسول‌اللّه(ص) العیر و الأسارى، فنزلت»؛ جزء 1، بیضاوى، ص۱۳۶: «روي أنه (علیه‌الصلاة‌و‌السلام) بعث عبدالله بن جحش، ابن عمته على سرية في جمادي الآخرة، قبل بدر بشهرين، ليترصد عيرا لقريش فيها عمرو بن عبداللّه الحضرمي و... حتى تنزل توبتنا و رد رسول‌اللّه(ص) العير و الأسارى».

 

# [[تفسير القمي|تفسیر قمى]]: ۲۴۰۰ مورد؛

# [[التفسير (عیاشی)|تفسیر عیاشى]]: ۱۳۰۰ مورد؛

# [[مجمع البيان في تفسير القرآن|تفسیر مجمع البيان]]: ۱۴۵۰ مورد؛

# [[الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد|ارشاد مفید]]: ۸ مورد؛

# [[الاعتقادات (ط. کنگره شیخ مفید)|اعتقادات]] [[ابن بابویه، محمد بن علی|صدوق]]: ۸ مورد؛

# [[كمال‌الدين و تمام النعمة (انتشارات اسلامیه)|اکمال‌الدین]] (که البته کمال‌الدین درست است): ۱۱۰ مورد؛

# [[الاحتجاج (نشر اسوه)|احتجاج]]: ۱۶۰ مورد؛

# [[الأمالي (طوسی)|امالى]] طوسى: ۴۵ مورد؛

# [[بصائر الدرجات في فضائل آل محمد(ص)|بصائر الدرجات]]: ۴۵ مورد؛

# [[تهذيب الأحكام|تهذیب طوسى]]: ۱۱۰ مورد؛

# [[التوحيد|توحید]] [[ابن بابویه، محمد بن علی|صدوق]]: ۱۵۰ مورد؛

# [[التفسير المنسوب إلى الإمام أبي‌محمد الحسن بن علي العسكري عليهم‌السلام|تفسیر امام حسن عسکرى(ع)]]: تقریبا اغلب تفسیر؛

# [[من‌ لا‌يحضره‌ الفقيه|فقیه]] صدوق: ۲۰۰ مورد؛

# [[الكافي (ط. الاسلاميه)|کافى]]: ۱۳۵۰ مورد؛

# [[جوامع الجامع]]: ۱۴۵ مورد؛

# [[خصال شيخ صدوق|خصال]]: ۱۴۵ مورد؛

# [[علل الشرایع|علل الشرائع]]: ۱۸۰ مورد؛

# [[عيون أخبار الرضا|عيون أخبار الرضا(ع)]]: ۱۶۰ مورد؛

# [[مجالس العلماء|مجالس]]: ۹۰ مورد؛

# [[مصباح الشريعة]]: ۴۰ مورد؛

# [[الخرائج و الجرائح]]: ۱۵ مورد؛

# [[معاني الأخبار]]: ۱۳۵ مورد؛

# [[نهج‌البلاغة (با تحقیق قیس بهجت عطار)|نهج ‌البلاغة]]: ۵۵ مورد؛

# [[ثواب الأعمال و عقاب الأعمال|ثواب الأعمال]]: ۲۲۰ مورد؛

# [[عوالي اللئالي]]: ۱۵ مورد؛

# [[قرب الإسناد]]: ۳۰ مورد؛

# [[المناقب|مناقب ابن شهرآشوب]]: ۴۵ مورد؛

# [[روضة الواعظين (با مقدمه خرسان)|روضة الواعظين]]: ۲۳ مورد؛

# [[المحاسن|محاسن برقى]]: مواردی اندک؛

# [[صحیفه سجادیه]]: مواردی اندک؛

# [[تفسير القرآن الكريم (ابوحمزه ثمالی)|تفسیر ابوحمزه ثمالى]]: مواردی اندک؛

# [[تحف العقول عن آل الرسول صلى‌الله‌عليهم|تحف العقول]]: مواردی اندک؛

# [[النهاية في مجرد الفقه و الفتاوي|نهایه]] [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسى]]: مواردی اندک؛

# [[التبيان في تفسير القرآن|تفسیر تبیان]]: مواردی اندک؛

# [[عدة الأصول]]: مواردی اندک؛

# [[مختصر البصائر]]: مواردی اندک؛

# [[مصباح المتهجد]]: مواردی اندک؛

# [[الإقبال بالأعمال الحسنة فيما يعمل مرة في السنة|اقبال]]: مواردی اندک؛

# [[طب الأئمة(ع)]]: مواردی اندک.

از منابع اهل سنت، علاوه بر استفاده از روایات [[أنوار التنزيل و أسرار التأويل (تفسير البيضاوي)|تفسیر بیضاوى]]، از کتب ذیل نقل نموده است:

[[شواهد التنزيل|شواهد التنزیل]]، تفسیر نعمانى، تفسیر سعد السعود، الجامع الصغیر، تفسیر بحر المحیط، [[الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل و عيون الأقاويل في وجوه التأويل|تفسیر کشاف]]، در المنثور، تفسیر کلبى، [[الكشف و البيان المعروف تفسير الثعلبي|تفسیر ثعلبى]].

این تفسیر همچون هر تفسیر وزین و مطرح دیگر، ستایش و نکوهش‌هایی را باعث شده است؛ از جمله، [[ذهبی، محمدحسین|دکتر محمدحسین ذهبى]] در «التفسير و المفسرون» ج۲، در بررسى تفاسیر شیعه، ۴۰ صفحه از کتاب خود را به معرفى و نقد تفسیر صافى اختصاص داده است.  

# [[روان جاوید در تفسیر قرآن مجید|ترجمه تفسیر صافى، با عنوان تفسیر «روان جاوید»]] در ۵ جلد، اثر [[ثقفی تهرانی، محمد|میرزا محمد ثقفى]]؛

# ترجمه تفسیر صافى توسط آقایان سبحانى و [[ساعدی خراسانی، محمدباقر|محمدباقر ساعدى خراسانى]].

# التفسير و المفسرون في ثوبه القشيب، ج2، [[معرفت، محمدهادی|آیت‌اللّه معرفت]]، از انتشارات دانشگاه علوم اسلامى رضوى، چاپ اول، ۱۳۷۷ش؛

# دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهى، به کوشش [[خرمشاهی، بهاءالدین|بهاءالدین خرمشاهى]]، ج۱، انتشارات دوستان، تهران ۱۳۷۷ش؛

# الذريعة إلى تصانيف الشيعة، ج4 و 15، [[آقابزرگ تهرانی|شیخ آغابزرگ طهرانى]]، دارالأضواء، بیروت؛

# روضات الجنات، ج6، [[خوانساری، سید محمدباقر بن زین‌العابدین|میرزا محمدباقر موسوى خوانسارى]]، انتشارات اسماعیلیان قم؛

# طبقات المفسرين، ج3 و 5، آقاى [[عقیقی بخشایشی، عبدالرحیم|عقیقى بخشایشى]]، نشر نوید اسلام، قم چاپ اول، ۱۳۷۳ش؛

# المفسرون حياتهم و منهجهم، [[ایازی، سید محمدعلی|سید محمدعلى ایازى]]، مؤسسه چاپ و نشر وزارت ارشاد اسلامى، تهران، ۱۳۷۳ش؛

# آشنایى با تفاسیر قرآن مجید و مفسران آن، [[استادی، رضا|آیت‌اللّه رضا استادى]]، چاپ مؤسسه در راه حق، ۱۳۷۷ش.