۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
روزنامه خاطرات ناصرالدین شاه در سفر سوم فرنگستان: تفاوت میان نسخه‌ها
روزنامه خاطرات ناصرالدین شاه در سفر سوم فرنگستان (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱ اوت ۲۰۲۰، ساعت ۲۳:۴۸
، ۱ اوت ۲۰۲۰بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'ناصرالدین قاجار، شاه ایران' به 'ناصرالدین شاه قاجار') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
}} | }} | ||
'''روزنامه خاطرات ناصرالدين شاه در سفر سوم فرنگستان'''، كتاب سوم از مجموعه خاطرات ناصرالدين-شاه در سفر سوم خود به فرنگستان مى‌باشد. در اين كتاب آن چه در حال صحّت و بيمارى و وقايعى كه روزانه بر وى گذشته است را، ذكر كرده است. | '''روزنامه خاطرات ناصرالدين شاه در سفر سوم فرنگستان'''، كتاب سوم از مجموعه خاطرات [[ناصرالدین شاه قاجار|ناصرالدين-شاه]] در سفر سوم خود به فرنگستان مى‌باشد. در اين كتاب آن چه در حال صحّت و بيمارى و وقايعى كه روزانه بر وى گذشته است را، ذكر كرده است. | ||
== ساختار== | == ساختار== | ||
ناصرالدين شاه يادداشت‌هاى سفرش را به سه قسمت تقسيم كرده و هر يك را «كتاب» ناميده است، كتاب اول، كتاب ثانى، كتاب ثالث. كتابى كه اكنون در دست خواننده گرامى قرار دارد، كتاب اول است. كتاب به ترتيب با خلاصه‌اى از مندرجات، فهرست موضوعى اسناد، پيش‌گفتار و مقدمه كوشش‌گران آغاز مى‌شود. شرح سفر ناصرالدين شاه از تاريخ 13 رجب آغاز مى‌شود و به يكشنبه بيست و سوم شوال 1306 (از طهران تا شهر آنورس) پايان مى‌يابد. در انتهاى اثر نيز بخشى با عنوان ضمائم آمده است. | [[ناصرالدین شاه قاجار|ناصرالدين شاه]] يادداشت‌هاى سفرش را به سه قسمت تقسيم كرده و هر يك را «كتاب» ناميده است، كتاب اول، كتاب ثانى، كتاب ثالث. كتابى كه اكنون در دست خواننده گرامى قرار دارد، كتاب اول است. كتاب به ترتيب با خلاصه‌اى از مندرجات، فهرست موضوعى اسناد، پيش‌گفتار و مقدمه كوشش‌گران آغاز مى‌شود. شرح سفر [[ناصرالدین شاه قاجار|ناصرالدين شاه]] از تاريخ 13 رجب آغاز مى‌شود و به يكشنبه بيست و سوم شوال 1306 (از طهران تا شهر آنورس) پايان مى‌يابد. در انتهاى اثر نيز بخشى با عنوان ضمائم آمده است. | ||
== گزارش محتوا== | == گزارش محتوا== | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
سفرنامه مشتمل بر اطلاعات جغرافياى تاريخى و جمعيت‌شناسى است؛ به عنوان مثال درباره ابهر آمده است: «اين ده ابهر چند محله است كه اسامى آن‌ها و جمعيت آن‌ها از اين قرار است: محله خلج‌آباد و نسقچى چهارصد و پنجاه خانوار، محله علما و سادات پنجاه خانوار و...». يا در شرح چاپارخانه‌هايى كه تا رسيدن به قفقاز از آن‌ها عبور كرده و فواصلشان از هم مى‌خوانيم: «چند چاپارخانه كه تا ولاد قفقاز عوض شد، از اين قرار است: اول كدا ار چهارده ورس و نيم، دويى كوبى و...». | سفرنامه مشتمل بر اطلاعات جغرافياى تاريخى و جمعيت‌شناسى است؛ به عنوان مثال درباره ابهر آمده است: «اين ده ابهر چند محله است كه اسامى آن‌ها و جمعيت آن‌ها از اين قرار است: محله خلج‌آباد و نسقچى چهارصد و پنجاه خانوار، محله علما و سادات پنجاه خانوار و...». يا در شرح چاپارخانه‌هايى كه تا رسيدن به قفقاز از آن‌ها عبور كرده و فواصلشان از هم مى‌خوانيم: «چند چاپارخانه كه تا ولاد قفقاز عوض شد، از اين قرار است: اول كدا ار چهارده ورس و نيم، دويى كوبى و...». | ||
شگفت اين كه، در ضيافت‌هايى كه به افتخار ناصرالدين شاه در كشورهاى اروپا برگزار مى‌شد، در معرفى بزرگان مدعو، احساس و استنباط خود را چه خوب و چه بد بر زبان آورده است: «اين زن، زن پير بدگل متعفّنى است؛ امّا جواهرهاى قيمتى، مرواريدهاى بزرگ عالى...». در نگارش بعضى عبارات ركيك و دور از ادب كه البته شمارش نسبتاً اندك است، چنان بى‌پرواست كه به ناچار از آوردن آن در كتاب خوددارى و به جاى آنان نقطه گذاشته شده است. گو اين كه در آن روزگار، استعمال اين گونه عبارات، به اندازه‌ى امروز مشمئز كننده نبوده است؛ زيرا رساله‌ها و كتاب‌هاى مشتمل بر لطيفه‌گويى و طنزسرايى و حكايت خنده‌دارى كه از آن زمان‌ها باقى مانده، نشان مى‌دهد كاربرد عباراتى كه امروز بى‌ادبانه تلقى مى‌شود، در گذشته رايج كوچه و بازار و مايه‌ى تفريح خاطرها بوده است. | شگفت اين كه، در ضيافت‌هايى كه به افتخار [[ناصرالدین شاه قاجار|ناصرالدين شاه]] در كشورهاى اروپا برگزار مى‌شد، در معرفى بزرگان مدعو، احساس و استنباط خود را چه خوب و چه بد بر زبان آورده است: «اين زن، زن پير بدگل متعفّنى است؛ امّا جواهرهاى قيمتى، مرواريدهاى بزرگ عالى...». در نگارش بعضى عبارات ركيك و دور از ادب كه البته شمارش نسبتاً اندك است، چنان بى‌پرواست كه به ناچار از آوردن آن در كتاب خوددارى و به جاى آنان نقطه گذاشته شده است. گو اين كه در آن روزگار، استعمال اين گونه عبارات، به اندازه‌ى امروز مشمئز كننده نبوده است؛ زيرا رساله‌ها و كتاب‌هاى مشتمل بر لطيفه‌گويى و طنزسرايى و حكايت خنده‌دارى كه از آن زمان‌ها باقى مانده، نشان مى‌دهد كاربرد عباراتى كه امروز بى‌ادبانه تلقى مى‌شود، در گذشته رايج كوچه و بازار و مايه‌ى تفريح خاطرها بوده است. | ||
تأسف اين جا است كه تمام يادداشت‌ها، بيان يك سلسله رويدادهاى عادّى و معمولى است؛ همواره سخن از خوبى يا بدى هوا، آمدن يا نيامدن باران، برف و بوران، باد و طوفان، خوبى و بدى راه، جلوه‌گرى گل‌ها در حاشيه‌ى جاده‌ها و بيابان‌ها و باغ‌ها، جست‌وخيز در كوه‌ها و تپّه‌ها در تعقيب رنگ و پلنگ و ببر و كفتار و ميش و قوچ و خرگوش و مانند اين‌ها با توصيف مضحكه‌آميز دولتمردان و همراهان در شكارگاه است. يادداشت‌هاى او در گشت و گذار در كشورهاى اروپايى نيز بيان شكوه و جلال كاخ‌ها، كارخانه‌ها، شگفتى‌هاى صنعت و وضعيّت سر و گردن بانوان زيباى فرنگ چه در مراسم استقبال و چه در ضيافت‌ها و مهمانى‌هاى بسيار باشكوه مى‌باشد. امّا در سراسر اين يادداشت‌ها، سخنى از مسائل مملكت‌دارى و معضلات و مشكلاتى كه گريبان‌گير او و كشورش بوده است، نيست. بى‌ترديد، چه در سفر و چه در حضر، همواره با مشكلاتى سهمگين مواجه بوده است؛ امّا كوچك‌ترين اشاره‌اى به آن‌ها نكرده؛ در حالى كه در همين سفر سوم، مذاكرات مهمّى صورت گرفته و تعهداتى شده است كه نتايج آن بعد از اين سفر آشكار شده، مانند واقعه‌ى رژى و اعطاى امتياز لاتارى و غيره. | تأسف اين جا است كه تمام يادداشت‌ها، بيان يك سلسله رويدادهاى عادّى و معمولى است؛ همواره سخن از خوبى يا بدى هوا، آمدن يا نيامدن باران، برف و بوران، باد و طوفان، خوبى و بدى راه، جلوه‌گرى گل‌ها در حاشيه‌ى جاده‌ها و بيابان‌ها و باغ‌ها، جست‌وخيز در كوه‌ها و تپّه‌ها در تعقيب رنگ و پلنگ و ببر و كفتار و ميش و قوچ و خرگوش و مانند اين‌ها با توصيف مضحكه‌آميز دولتمردان و همراهان در شكارگاه است. يادداشت‌هاى او در گشت و گذار در كشورهاى اروپايى نيز بيان شكوه و جلال كاخ‌ها، كارخانه‌ها، شگفتى‌هاى صنعت و وضعيّت سر و گردن بانوان زيباى فرنگ چه در مراسم استقبال و چه در ضيافت‌ها و مهمانى‌هاى بسيار باشكوه مى‌باشد. امّا در سراسر اين يادداشت‌ها، سخنى از مسائل مملكت‌دارى و معضلات و مشكلاتى كه گريبان‌گير او و كشورش بوده است، نيست. بى‌ترديد، چه در سفر و چه در حضر، همواره با مشكلاتى سهمگين مواجه بوده است؛ امّا كوچك‌ترين اشاره‌اى به آن‌ها نكرده؛ در حالى كه در همين سفر سوم، مذاكرات مهمّى صورت گرفته و تعهداتى شده است كه نتايج آن بعد از اين سفر آشكار شده، مانند واقعه‌ى رژى و اعطاى امتياز لاتارى و غيره. | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
== وضعيت كتاب== | == وضعيت كتاب== | ||
در ابتداى اثر، فهرست مندرجات آمده است. در بخش پايانى كتاب نيز فهرست اشياء خريدارى شده، شرح نامدارانى كه همراه شاه بوده‌اند يا به مناسبت ذكر از آنان شده است، نمونه | در ابتداى اثر، فهرست مندرجات آمده است. در بخش پايانى كتاب نيز فهرست اشياء خريدارى شده، شرح نامدارانى كه همراه شاه بوده‌اند يا به مناسبت ذكر از آنان شده است، نمونه دستخطها و اسناد و فهرست اعلام آمده است. | ||
== منابع مقاله == | == منابع مقاله == | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
2- معرفى كتاب، مجله گنجينه اسناد، زمستان 1373، شماره 16، ص 117 تا 118 | 2- معرفى كتاب، مجله گنجينه اسناد، زمستان 1373، شماره 16، ص 117 تا 118 | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده: تاریخ]] | [[رده: تاریخ]] | ||
[[رده: تاریخ ایران]] | [[رده: تاریخ ایران]] | ||