كتاب الضعفاء الصغير و يليه كتاب الضعفاء و المتروكين: تفاوت میان نسخه‌ها

'''كتاب الضعفاء الصغير و يليه كتاب الضعفاء و المتروكين'''، مجموعه‌ای است از دو کتاب رجالی درباره راویان ضعیف از محمد بن اسماعیل بخاری (متوفی 256ق) و احمد بن علی بن شعیب نسایی (متوفی 303ق) که با تحقیق محمد ابراهیم زائد، به چاپ رسیده است.

در مقدمه نخست، به مزایای این چاپ از کتاب اشاره گردیده<ref>ر.ک: مقدمه ناشر، ص5-6</ref> و در مقدمه دوم، شرح حال مختصری از محمد بن اسماعیل بخاری و توضیح کوتاهی پیرامون کتاب وی ارائه گردیده<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص7-‌14</ref> و سپس، به منابع مورد استفاده محقق، اشاره شده است<ref>ر.ک: همان، ص14</ref>.

بخش نخست، به «كتاب الضعفاء الصغير»، تألیف محمد بن اسماعیل بخاری اختصاص دارد. ویژگی‌های محتوایی این کتاب را می‌توان در امور زیر، بررسی نمود:

# الفاظی که بخاری در جرح به‌کار برده، غالباً متعادل است، ولی در جرح متداول نیست؛

# نسایی، اسامی راویان را در ابواب الفبایی تنظیم کرده است. باب اول، یعنی باب «الف» نیز باب‌بندی شده است؛ به‌گونه‌ای که افراد هم‌نام، ذیل همان نام آورده شده‌اند؛ برای نمونه در باب الف، باب‌های «اسماعیل» و «اسامه» وجود دارد که صاحبان این اسامی، ذیل باب مربوط ذکر شده‌اند.

نسا‌یی، نزد عالمان اهل سنت فردی ثقه، ثابت، حافظ و فقیه است و از پیشوایان و عالمان برجسته حدیث زمان خود بشمار می‌‌رود. همچنین ذهبی او را حافظ‌تر از مسلم بن حجاج می‌داند. شایان ذکر است که نسایی را از جمله متشددین در جرح راویان دانسته‌اند، اما او خود می‌گوید: راویان نزد من، متروک نمی‌شوند، مگر زمانی که همه رجالیان بر ترک آن راوی هم‌داستان باشند<ref>ر.ک: همان</ref>.

«كتاب الضعفاءِ و المتروكين» نسایی، پس از «كتاب الضعفاءِ الصغير» بخاری نوشته شده است؛ ازاین‌رو، روش بخاری در چینش و ارائه اطلاعات در این کتاب نیز دیده می‌شود. با این تفاوت که مطالب شرح‌حال‌ها در این دو کتاب، مشترک نیست و در واقع دو کتاب، مکمل یکدیگر بشمار می‌روند<ref>ر.ک: همان، ص162</ref>.