تهذيب الآثار و تفصيل الثابت عن رسول‌الله(ص) من الأخبار: تفاوت میان نسخه‌ها

'''تهذيب الآثار و تفصيل الثابت عن رسول‌الله(ص) من الأخبار'''، اثر ابوجعفر محمد بن جریر بن یزید طبری (متوفی 310ق/923م)، مفسر و تاریخ‌نگار بلندآوازه ایرانی است. در این اثر، بخشی از کتاب «تهذيب الآثار»، با نام «مسند علي بن أبي‌طالب(ع)» ارائه شده و با تحقیق و استخراج احادیث به قلم محمود محمد شاکر، به چاپ رسیده است.

در مقدمه، ابتدا به تعریف کتاب و بیان اقوال علما و بزرگان پیرامون آن پرداخته شده<ref>ر.ک: مقدمه اول، ص6</ref> و سپس ضمن تشریح روش طبری در کتاب<ref>ر.ک: همان، ص10</ref>، به بررسی تاریخ نگارش<ref>ر.ک: همان، ص11</ref> و توصیف نسخ خطی آن پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص20</ref>.

در این کتاب که در نوع خود بی‌نظیر است، هر حدیث مسندی، همراه شده با انبوهی از روایات مرسل، موقوف، مقطوع و منقطع و طبری از رهگذر این کتاب، درستی آن حدیث را اثبات و کاستی‌هایش را تدارک کرده و طرق آن را، بیان نموده و سپس پیامدهای فقهی و اخلاقی آن را روشن ساخته و اختلاف دانشمندان و دلایل هریک را گزارش کرده و واژه‌های نامأنوس آن را شرح داده است. به نظر می‌رسد اگر این کتاب به پایان می‌رسید، به دانشنامه بزرگی در موضوع خود بدل می‌گشت<ref>ر.ک: همان</ref>.

طبری در این کتاب، اخبار و روایات متعارض را بیان نموده و سپس بین آنها را جمع کرده و یا یکی از آنها را بر مبنای مورد قبول خویش، برگزیده است<ref>ر.ک: جناتی، محمدابراهیم، ص77</ref>.

از جمله روایات مذکور در کتاب، می‌توان به حدیثی به نقل از حمید بن عبدالرحمن از حضرت علی(ع) اشاره نمود که فرمودند: «أَحْبِبْ حَبِيبَك هَوْناً مَا عَسَى أَنْ يعْصِيك يوْماً مَا وَ أَبْغِضْ بَغِيضَك هَوْناً مَا عَسَى أَنْ يكونَ حَبِيبَك يوْماً مَا» (دوست بدار دوست خود را نه به مقدار افراطى؛ زیرا ممکن است یک زمان آغاز مخالفت با تو بکند و با کینه‌توز خود دشمن باش نه به افراط‍‌ و زیاده‌روى؛ زیرا ممکن است یک روز دوست تو بشود)<ref>ر.ک: متن کتاب، ص283</ref>.

در روایت دیگری، ثویر بن ابى‌فاخته از پدرش نقل کرده که گفت: على(ع) فرمود: «أَهْدَى كسْرَى لِلنَّبِي(ص) فَقَبِلَ مِنْهُ وَ أَهْدَى قَيصَرُ لِلنَّبِي(ص) فَقَبِلَ مِنْهُ وَ أَهْدَتْ لَهُ اَلْمُلُوك فَقَبِلَ مِنْهُمْ» (خسرو (پادشاه ایران) براى رسول خدا(ص) هدیه فرستاد و آن حضرت پذیرفت و نیز قیصر روم براى رسول خدا(ص) پیشکشى فرستاد و ایشان نیز قبول فرمود و پادشاهان به آن حضرت هدیه ‌دادند و ایشان از آنان ‌پذیرفت)<ref>ر.ک: همان، ص207</ref>.

درباره سرنوشت «تهذيب الآثار»، باید دانست که بخش‌هایی از آن، در برخی از کتابخانه‌های استانبول یافت شده است. گفتنی است که در برخی نوشته‌ها، از مسند فاطمه(س)، تألیف محمد بن جریر طبری نام برده‌اند که احتمال می‌رود، مسند فاطمه(س)، پاره‌ای از همین «تهذيب الآثار» باشد، نه یک اثر مستقل و علی‌حده. همچنین بعید به نظر نمی‌رسد که مسند فاطمه(س)، از همنام وی، یعنی «ابن جریر امامی» باشد<ref>ر.ک: طباطبایی، سید کاظم، ص140-‌141</ref>.

فهارس فنی کتاب، در انتهای آن جای گرفته است که به‌ترتیب، عبارتند از: فهارس اسانید و روات آنها (که شامل پنج طبقه می‌باشد: صحابه و روات از آنها، روات از صحابه و کسی که از آنها روایت کرده، روات بین طبقه دوم و چهارم، شیوخ شیوخ طبری و کسانی که از او روایت کرده‌اند و شیوخ طبری و کسانی که از او روایت کرده‌اند) و فهرست استشهادات قرآنی؛ قوافی اشعار و رجزها؛ اسامی شعرا؛ اعلام به غیر از رجال اسناد؛ قبایل، طوایف و نحل؛ غزوات و ایام؛ لغت و فوائد و فهرست مطالب کتاب.

<references/>

== وابسته‌ها ==