از آستارا تا استارباد: تفاوت میان نسخه‌ها

'''از آستارا تا استارباد'''، تألیف منوچهر ستوده (متوفی 1395ش) مجموعه‌ای ده‌جلدی در مطالعه آثار و بناهای تاریخی شهرها و روستاهای حوزه دریای خزر است.

آستارا تا استارباد حاصل بیش از چهار دهه پژوهش میدانی دکتر ستوده در ده جلد است. پنج جلد اول آن شامل گزارش، عکس و نقشه‌هایی است از بقایای تمدن‌ها و فرهنگ کهن گیلان، مازندران و گرگان. پنج‌ جلد بعدی اسناد استنساخ شده‌ای است مربوط به زندگی اجتماعی در مازندران و گرگان از دوران صفویه تا اوایل دوران پهلوی که با همکاری مسیح ذبیحی تنظیم شده است. به نوشته دکتر ستوده بازدیدهای اولیه از جلگه خزر در امداد دامنه‌های شمالی رشته‌کوه البرز از سال 1327ش آغاز می‌شود و تا سال 1366ش ادامه می‌یابد<ref>‏ثقفی، یاسمین، ص366</ref>‏.

شیوه کار ستوده در تدوین تاریخ محلی استفاده از منابع و مآخذ تاریخی، تحقیقات میدانی‌ و ‌‌تصویربرداری‌ از آثار و ابنیه تاریخی است، او خود را محصور در کنج کتابخانه‌ها نکرده‌ بلکه‌ سعی‌ کرده به مطالعه عینی و بیرونی‌ آثار و ابنیه باقی‌مانده از گزند روزگار بپردازد، خودش درباره‌ این روش‌ می‌گوید: «کوشیدم در کارهایم قلم را با قدم توأم کنم یعنی‌ به‌جای نشستن پشت‌ میز‌ و مقابله نسخه‌ها با یکدیگر، به راه افتادم و به‌ دیدن مناطق رفتم». به‌اصطلاح خودش «قلم با قدم همعنان کردن» روشی بود که بر مبنای آن‌ توانست مجموعه عظیم «از آستارا تا‌ استارباد» را جمع‌آوری کند، البته انتخاب این روش‌ مشکلاتی را برای او ایجاد کرده است وی‌ می‌گوید: «در این سفرها، همواره توفیق رفیق راه نبود، همین‌قدر بگویم که برخوردها و سوءظن‌ها و محبت‌های‌ افراد‌ در ذهن نگارنده اثری‌ محو نشدنی برجای گذاشته است؛ یکی پیش‌ می‌افتاد و به دورترین نقطه راهنماییم می‌کرد. یکی مرا تعزیه‌خوان می‌دانست. دیگری گنج‌گیر می‌خواند. چهارمی می‌گفت که برای خرید زیرخاکی‌ آمده‌ است. پنجمی مرا مأمور اداره‌ اوقاف می‌دید و از کمی زائر و نذر ‌ ‌و نیاز می‌نالید. «هرکسی از ظن خود شد یار من» دو سه بار کار از گفت‌وگو به مجادله‌ و مخاصمه‌ کشید، به ژاندارمری محل پناه بردم و از معرفی‌نامه و سفارش‌نامه‌هایی که انجمن داده بود استفاده کردم. گاه در جوش کار گرفتار بارندگی می‌شدم و از کار باز می‌ماندم، یک‌بار‌ پس‌ از‌ باران‌ خوردن فراوان، خود را‌ به‌ ماشین‌ رساندم سیلاب داخل اطاق و موتور آن شده‌ بود و همین امر مرا دو سه روز معطل و سرگردان کرد». وی همچنین می‌گوید: «تشنگی‌ها‌ کشیدیم‌ و گرسنگی‌ها‌ خوردیم و چندین بار آب گل‌آلود را نوش جان‌ کردیم‌ تا این مجموعه فراهم آمد». انگیزه او از این کار عشق او به تاریخ و مراقبت از آثار با نوشتن‌ مطالبی‌‌ درباره‌ آنها بود»<ref>ر.ک: بی‌نام، ص22-21</ref>‏.

مجلد هفتم این مجموعه شامل اسناد تاریخی گرگان است‌ که به‌ کوشش زنده‌یاد مسیح ذبیحی و دکتر ستوده جمع‌آوری شده و شامل اسناد‌ و مبایعه و بیع شرط، مصالحه‌ نامچه‌ و هبه‌نامه، استشهاد نامچه، قرار نامچه، اذن‌ نامچه، وصایت نامچه و تقسیم نامچه، قباله مناکحه، نامه‌های رسمی و دوستانه فرمان، حکم، تعلیقه وقفنامه و... است<ref>ر.ک: همان</ref>‏.

<references/>