۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
رسائل فلسفی فارابی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'ع‌ب' به 'ع‌ب'
جز (جایگزینی متن - 'م‌ن' به 'م‌ن') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - 'ع‌ب' به 'ع‌ب') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
رساله سوم، کتابی است که [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|شـیخ‌الرئیـس]] را بـا مقاصد آثار [[ارسطو]] آشنا ساخت. این اثر همچنین ابن رشـد را در نگارش تلخیص مابعدالطبیعه یاری کرد. انگیزه [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] از نگارش أغراض مابعدالطبيعة، مشکلاتی بود که معاصران وی در فـهم فـلسفه داشتند و به‌درستی میان موضوع، مسائل و روش و اهداف فلسفه و علومی چون کـلام و تـصوف تمایز نمی‌گذاشتند. [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] ضمن ابراز نارضایتی از شروح ترجمه‌شده به زبان عربی که یا ناقص بـوده‌اند یـا نـاکافی، هدف خود را زمینه‌سازی برای آشنایی خواننده با مقصود علم کلی و کـتاب ارسـطو (مـتافیزیک) معرفی می‌کند<ref>ر.ک: همان</ref>. به نظر می‌رسد مقصود اصلی [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] از نگارش این رساله، تعریف و تبیین حد و مرز موضوع فلسفه بوده که به گفته او برای برخی معاصران او دشوار می‌نموده است.<ref>ر.ک: مقدمه مترجم، ص8</ref>. وی با توضیح تقسیم علوم به جزئی و کلی آغاز می‌کند و ضمن ارائه مـثالهایی از عـلوم جـزئی که تنها در مورد برخی موجودات یا حیثیاتی از موجودات بحث می‌کنند، وجه اشتراک آنها را در ایـن مـی‌داند که هیچیک از این علوم چیزی را که دربرگیرنده همه موجودات باشد موضوع بـحث خـود قـرار نداده‌اند. به اعتقاد وی این تنها در فلسفه کلی است که تحقق می‌پذیرد. [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] در ادامه رسـاله بـحث از «عدم» و «کثرت» را در علم کلی استطرادی و تبعی می‌داند. وی در این رساله همچنین به معرفی اجـمالی عـناوین مـطرح در هریک از فصول مقالات مابعدالطبیعه می‌پردازد. مترجم در ترجمه این اثر نیز کوشیده که مـستندات فـارابی را از آثار [[ارسطو]] استخراج نماید<ref>ر.ک: کمپانی زارع، مهدی، ص68-67</ref>. | رساله سوم، کتابی است که [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|شـیخ‌الرئیـس]] را بـا مقاصد آثار [[ارسطو]] آشنا ساخت. این اثر همچنین ابن رشـد را در نگارش تلخیص مابعدالطبیعه یاری کرد. انگیزه [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] از نگارش أغراض مابعدالطبيعة، مشکلاتی بود که معاصران وی در فـهم فـلسفه داشتند و به‌درستی میان موضوع، مسائل و روش و اهداف فلسفه و علومی چون کـلام و تـصوف تمایز نمی‌گذاشتند. [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] ضمن ابراز نارضایتی از شروح ترجمه‌شده به زبان عربی که یا ناقص بـوده‌اند یـا نـاکافی، هدف خود را زمینه‌سازی برای آشنایی خواننده با مقصود علم کلی و کـتاب ارسـطو (مـتافیزیک) معرفی می‌کند<ref>ر.ک: همان</ref>. به نظر می‌رسد مقصود اصلی [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] از نگارش این رساله، تعریف و تبیین حد و مرز موضوع فلسفه بوده که به گفته او برای برخی معاصران او دشوار می‌نموده است.<ref>ر.ک: مقدمه مترجم، ص8</ref>. وی با توضیح تقسیم علوم به جزئی و کلی آغاز می‌کند و ضمن ارائه مـثالهایی از عـلوم جـزئی که تنها در مورد برخی موجودات یا حیثیاتی از موجودات بحث می‌کنند، وجه اشتراک آنها را در ایـن مـی‌داند که هیچیک از این علوم چیزی را که دربرگیرنده همه موجودات باشد موضوع بـحث خـود قـرار نداده‌اند. به اعتقاد وی این تنها در فلسفه کلی است که تحقق می‌پذیرد. [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] در ادامه رسـاله بـحث از «عدم» و «کثرت» را در علم کلی استطرادی و تبعی می‌داند. وی در این رساله همچنین به معرفی اجـمالی عـناوین مـطرح در هریک از فصول مقالات مابعدالطبیعه می‌پردازد. مترجم در ترجمه این اثر نیز کوشیده که مـستندات فـارابی را از آثار [[ارسطو]] استخراج نماید<ref>ر.ک: کمپانی زارع، مهدی، ص68-67</ref>. | ||
رساله بعدی «الجمع بين رأيي الحكيمين» ( | رساله بعدی «الجمع بين رأيي الحكيمين» (جمع‌بندی اندیشه‌های دو حکیم) می‌باشد. در ایـن رسـاله مـیزان اطلاع [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] از ترجمه‌های عربی برخی کتب فلسفی یونانی - به‌ویژه آثار افلاطون و [[ارسطو]] - روشن می‌شود. در ایـن اثـر انـتصاب اثولوجیا - که تلخیصی از انشادهای فلوطین است - مفروض گرفته شده و افلاطون با ارسـطوی نـوافلاطونی مورد مقایسه قرار می‌گیرد. موضوعاتی که در زمان [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] محل اختلاف میان دو حکیم یونانی دانسته مـی‌شد و وی کوشید تا اختلافات را بر اساس ائولوجیا توجیه نماید، عبارت است از حدوث و قدم عـالم؛ اثـبات مبدع اول و وجود سبب‌ها از او؛ مسئله نفس و عقل؛ کـیفر اعـمال و بـسیاری از امور مدنی، اخلاقی و منطقی. | ||
البته بیش از مـحورهای پیـشگفته از ناحیه [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]]، میان آرای آن دو حکیم داوری شده که مترجم نیز کوشیده هر مسئله را با عنوانی روشـنگر مـتمایز سازد و این در سهولت یافتن مـسائل اخـتلافی مددرسـاننده اسـت<ref>ر.ک: همان، ص68</ref>. | البته بیش از مـحورهای پیـشگفته از ناحیه [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]]، میان آرای آن دو حکیم داوری شده که مترجم نیز کوشیده هر مسئله را با عنوانی روشـنگر مـتمایز سازد و این در سهولت یافتن مـسائل اخـتلافی مددرسـاننده اسـت<ref>ر.ک: همان، ص68</ref>. | ||
رسـاله پنجم، شرح رساله زینون کبیر یونانی مـی‌باشد. در ایـن رساله، [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] یافته‌های خود را یکی از نوافلاطونیان تلخیص، شرح و | رسـاله پنجم، شرح رساله زینون کبیر یونانی مـی‌باشد. در ایـن رساله، [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] یافته‌های خود را یکی از نوافلاطونیان تلخیص، شرح و جمع‌بندی نموده است. فـارابی وی را زنـون -شاگرد [[ارسطو]] و فلوطین - می‌نامد، ولی با تـوجه به اختلاف زمانی‌ای کـه مـیان [[ارسطو]] و فلوطین وجود دارد، اساساً شـاگردی ایـن دو باهم برای یک فرد امکان ندارد. نحوه بیان مطالب دستکم برای خـواننده روشـن می‌سازد که این رساله عـیناً شـرحی از رسـاله زینون نیست و آنـچه فـارابی مورد بررسی قرار داده، تـقریر خـود از آن است. به‌هرحال مباحث در این رساله در شش عنوان اصلی وجود مبدأ نخست، صفات وی، نسبت اشـیا بـا او، نبوت، دین و شریعت و معاد تدوین و شـرح شـده است.<ref>ر.ک: همان؛ مقدمه مترجم، ص17</ref>. | ||
رسـاله شـشم، «الدعـاوي القلبية» (باورهای قلبی) نـام دارد و اثری است از حیث ساختار جالب توجه و در میان فیلسوفان اسلامی کسی چون صدرالمتألهین شیرازی در رسـاله وجـیزه شواهد الربوبیه - کتاب مفصل الشواهد الربـوبية - از حـیث روش از آن تـبعیت نـموده اسـت. در این رساله قـضایای فـلسفی (129 قضیه) بدون ذکر استدلالهای مربوط به آن فهرست‌وار در ذیل عناوین کلی‌تری بیان می‌شود. عناوینی که به اجـتهاد مـترجم تـمام این قضایا را در ذیل خود جا می‌دهند، عـبارت اسـت از بـداهت مـفاهیم فـلسفی؛ تـقسیم موجود به ممکن و واجب؛ وحدت واجب الوجود و معانی آن؛ عوالم وجود و ترتیب صدور عقول از حق؛ پیدایش افلاک، اجرام آسمانی و حرکت آنها؛ اجسام، عناصر و مرکبات؛ مبادی حرکت در اجسام؛ بـرخی احکام اجسام عالم کون و فساد؛ نفس نباتی و حیوانی؛ نفس انسانی، قوا و احکام آن؛ نفی مثل؛ خیر و شر؛ نبوات و منامات و سعادت انسان. | رسـاله شـشم، «الدعـاوي القلبية» (باورهای قلبی) نـام دارد و اثری است از حیث ساختار جالب توجه و در میان فیلسوفان اسلامی کسی چون صدرالمتألهین شیرازی در رسـاله وجـیزه شواهد الربوبیه - کتاب مفصل الشواهد الربـوبية - از حـیث روش از آن تـبعیت نـموده اسـت. در این رساله قـضایای فـلسفی (129 قضیه) بدون ذکر استدلالهای مربوط به آن فهرست‌وار در ذیل عناوین کلی‌تری بیان می‌شود. عناوینی که به اجـتهاد مـترجم تـمام این قضایا را در ذیل خود جا می‌دهند، عـبارت اسـت از بـداهت مـفاهیم فـلسفی؛ تـقسیم موجود به ممکن و واجب؛ وحدت واجب الوجود و معانی آن؛ عوالم وجود و ترتیب صدور عقول از حق؛ پیدایش افلاک، اجرام آسمانی و حرکت آنها؛ اجسام، عناصر و مرکبات؛ مبادی حرکت در اجسام؛ بـرخی احکام اجسام عالم کون و فساد؛ نفس نباتی و حیوانی؛ نفس انسانی، قوا و احکام آن؛ نفی مثل؛ خیر و شر؛ نبوات و منامات و سعادت انسان. | ||