۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
|-class='articleCode' | |-class='articleCode' | ||
|کد اتوماسیون | |کد اتوماسیون | ||
|data-type='automationCode'| | |data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE1385AUTOMATIONCODE | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
'''البحر المديد في تفسير القرآن المجيد'''، به زبان عربى، تأليف احمد بن محمد بن عجيبه (م 1224ق)، از جمله تفاسير اشارى است كه با مشى صوفيه نگارش يافته و با تحقيق و تعليقات احمد عبدالله قرشى رسلان منتشر شده است. نويسنده خود از علماى صوفيه و اهل سلوك بوده است كه اين تفسير را در پنج سال به رشته تحرير درآورده است <ref>مقدمه محقق، ص 5</ref>. | |||
== ساختار == | == ساختار == | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
علما در جواز اين‌گونه تفسير اختلاف نظر دارند؛ دسته‌اى آن را جايز شمرده و عده‌اى با آن مخالفت كرده‌اند. به نظر دسته اوّل اين تفسير با عقل و شرع مخالفتى ندارد، بلكه تلاشى است عقلى به‌منظور تعمق در آيات قرآن كه براى رشد قوه ايمان و صفاى باطن به انسان كمك مى‌كند. البته براى جواز آن شرايطى ذكر شده است، مانند: | علما در جواز اين‌گونه تفسير اختلاف نظر دارند؛ دسته‌اى آن را جايز شمرده و عده‌اى با آن مخالفت كرده‌اند. به نظر دسته اوّل اين تفسير با عقل و شرع مخالفتى ندارد، بلكه تلاشى است عقلى به‌منظور تعمق در آيات قرآن كه براى رشد قوه ايمان و صفاى باطن به انسان كمك مى‌كند. البته براى جواز آن شرايطى ذكر شده است، مانند: | ||
#تفسير، منافى نظم و سياق آيات قرآن نباشد؛ | |||
#شاهد شرعى، اين تفسير را تأييد كند؛ | |||
#شاهدى شرعى، معارض تفسير نباشد؛ | |||
#ادعا نشود كه تنها همين معناى باطنى مراد آيه است، نه ظاهر آن <ref>مقدمه محمد ابويزيد، ص 18</ref>. | |||
ذهبى، تفسير اشارى را نوعى تفسير صوفيانه مى‌داند و در تفاوت آن با تفسير صوفيانه‌ى نظرى مى‌گويد: تفاوت تفسير صوفى اشارى و تفسير صوفى نظرى از دو نظر است: | ذهبى، تفسير اشارى را نوعى تفسير صوفيانه مى‌داند و در تفاوت آن با تفسير صوفيانه‌ى نظرى مى‌گويد: تفاوت تفسير صوفى اشارى و تفسير صوفى نظرى از دو نظر است: | ||
#تفسير صوفى نظرى بر مقدماتى علمى استوار است كه ابتدا در ذهن صوفى نقش بسته است و تفسير قرآن بر آنها بنا مى‌شود؛ درحالى‌كه تفسير اشارى مقدمات علمى ندارد، بلكه بر نوعى رياضت روحى استوار است. | |||
#در تفسير صوفى نظرى، مفسر اعتقاد دارد كه هرچه آيه مى‌گويد، همان معنايى است كه او فهميده و آيه بيشتر از اين چيزى در خود ندارد، اما تفسير اشارى چنين نيست و مفسر آنچه را كه خود فهميده، همه مراد آيه نمى‌داند، بلكه اعتقاد دارد در آيه، معناى ظاهرى نيز هست كه پيش از هر چيز، آن معنا مراد است <ref>ويكى علوم اسلامى</ref>. | |||
محقق كتاب از جمله مهم‌ترين ويژگى‌هاى اين تفسير را بيان آداب سلوك و مقامات معنوى و عرفانى مانند: اخلاص، صدق، صبر، ورع، زهد، رضا، توكل، شكر و الهام و كرامات مى‌داند كه ابن‌عجيبه از ميان اين اشارات، شيوه تربيتى تصوف اسلامى را ارائه كرده است <ref>قرشى رسلان، ص 5</ref>. | محقق كتاب از جمله مهم‌ترين ويژگى‌هاى اين تفسير را بيان آداب سلوك و مقامات معنوى و عرفانى مانند: اخلاص، صدق، صبر، ورع، زهد، رضا، توكل، شكر و الهام و كرامات مى‌داند كه ابن‌عجيبه از ميان اين اشارات، شيوه تربيتى تصوف اسلامى را ارائه كرده است <ref>قرشى رسلان، ص 5</ref>. | ||
| خط ۸۳: | خط ۷۹: | ||
محقق، راه و روشى را كه در تحقيق اين كتاب در پيش گرفته است، بدين‌گونه شرح داده است: | محقق، راه و روشى را كه در تحقيق اين كتاب در پيش گرفته است، بدين‌گونه شرح داده است: | ||
#از اشاره به فرق‌هاى ساير نسخ مانند افتادگى و تصحيف چشم‌پوشى كرده است تا كتاب با ذكر پاورقى‌هايى كه ضرورتى ندارند سنگين نشود و حجم كتاب زياد نشود، اما به فرق‌هاى اساسى كه اندك نيز هست اشاره كرده است. | |||
#با كمك اصول و مصادرى كه مؤلف در تفسير خويش به كار گرفته، متن كتاب را مورد تدبر قرار داده و هركجا نقل به معنا صورت گرفته يا اختلافى در عبارات رخ داده، در پاورقى خاطرنشان كرده است. | |||
#در هركجا كه قرائت در آن بر غير قرائت حفص آمده است، در پاورقى قرائت حفص را ثبت كرده است. | |||
#آيات قرآنى را با ارجاع به سور مربوطه و ذكر شماره، استخراج كرده است. همچنين نص آياتى را كه مفسر در ضمن تفسير به آنها اشاره كرده، همراه با آدرس در پاورقى ثبت نموده است. | |||
#احاديث نبوى را با ارجاع به مصادرش استخراج كرده است؛ اگر حديث مورد نظر در «صحيحين» يا يكى از آنها بوده، به همان اكتفا كرده و در غير اين صورت تا آنجا كه مى‌توانسته در تخريج آن كوشيده و در مواردى كه مفسر، حديث را نقل به معنا نموده، متن اصلى حديث را ذكر كرده است. | |||
#الفاظ و اسامى و غير آن كه احتمال اشتباه در آنها وجود دارد با شكل ضبط شده است. | |||
#برخى الفاظ با رجوع به معاجم لغت مشهور شرح شده است. | |||
#بعضى مسائلى كه نيازمند به تعليق است با اختصار پاورقى زده شده است. | |||
#در بالاى هر صفحه اسم سوره و شماره آيه و جزء، براى استفاده آسان‌تر و استفاده كامل خواننده از وقت ذكر شده است <ref>مقدمه قرشى رسلان، ص 41</ref>. | |||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||