ابن راهویه، اسحاق بن ابراهیم: تفاوت میان نسخه‌ها

بیهقی وی را از اصحاب شافعی و به تعبیر ابونعیم یار و مصاحب و دوست شافعی شمرده است. شیخ طوسی او را از اصحاب امام علی بن موسی ‌الرضا(ع) دانسته است. ابن‌بابویه نوشته است که هنگام عبور امام(ع) از نیشابور، جمعی از دانشمندان و محدثان نیشابور به نزد امام آمدند و از او خواستند که از احادیثی که از پدر خود شنیده است برای آن‌ها نقل کند و امام حدیث مشهور سلسلة الذهب را برای آن‌ها نقل کرد که اسحاق بن راهویه نیز یکی از آن محدثان بود. خطیب و مزی اسامی شیوخ و کسانی را که ابن راهویه از آن‌ها حدیث شنیده و روایت کرده است، مشروحاً آورده‌اند. وی پس از مسافرت‌های خود به شهرهای مهم علمی اسلامی آن روزگار، سرانجام به خراسان بازگشت و در نیشابور ساکن شد. در همین دوره بود که صیت علم و دانش وی نزد خراسانیان منتشر شد. نسائی او را ثقه و امین دانسته است.

ابن راهویه از حافظه‌ای قوی برخوردار بوده و از قول خود وی آورده‌اند که 70 هزار حدیث حفظ داشته است. وی همچون احمد بن حنبل متمایل به معانی حدیث و پیرو سلف بود و طبعاً با اصحاب رأی مخالف بود. ابن قتیبه برخی از سخنان او را در این‌باره نقل کرده است. از جمله آراء او که مخالف دیگر مذاهب فقهی است، این است که اگر کافری را که هنوز به اسلام اقرار نکرده است، در حال خواندن نماز ببینند حکم به ایمان او می‌شود. ابونعیم چند حدیث از احادیث غریب او را نقل کرده و بلقینی نوشته است که گروهی از پیروان او را اسحاقیه می‌نامیدند. ابن خلکان می‌گوید که چون آوازه شهرت وی در مصر بلند شد، کتب او را منسوخ دانسته، جمع‌آوری کردند.

ابن راهویه شاگردان بسیاری تربیت کرد و عدّه زیادی از وی حدیث شنیده و روایت کرده‌اند که اسامی آنان را ابن عساکر و مزی مشروحاً آورده‌اند، اما مشاهیر و کسانی که از وی حدیث شنیده و در کتب خود نقل کرده‌اند، عبارتند از: احمد بن حنبل در مسند، بخاری در صحیح، مسلم بن حجاج قشیری در صحیح و نسائی در سنن.

خطیب نقل کرده است که ابوداوود (خفاف) گوید: ابن راهویه 5 ماه پیش از مرگ تغییر حال داد؛ در این ایام از او روایاتی شنیدم که آن‌ها را ترک کردم.

ابن قیسرانی نوشته است که وی در نیشابور درگذشت و گور وی در آنجا مشهور و زیارتگاه شد.

ابن ندیم، کتاب‌های السنن في الفقه و مسند و تفسیر را به وی نسبت داده است. کتاب مسند وی 6 جلد بوده است، اما تنها اثری که اکنون از او موجود است، جلد چهارم کتاب مسند اوست که آغاز آن «ما يروی عن أبي‌قلابة و زرارة» و پایان آن «ما يروی عن عكرمة عن ابن عباس عن النبي(ص)» است. نسخه‌های خطی آن در خدیویه و دارالکتب قاهره و ظاهریه دمشق موجود است<ref>ر.ک: رفیعی، علی، ج3، ص540-541</ref>.