مقامات ژنده‌پیل: تفاوت میان نسخه‌ها

«تألیف کتاب مقامات را غزنوى در همان زمان زندگى شیخ احمد و آغاز آشنایى خود با او شروع کرد و گاهى به سبب بی‌اعتقادى مردم چندان دلسرد می‌‏شد که می‌خواست دست از آن بدارد، ولى احمد او را به ادامه آن تشویق مى‏نمود و شخصا از علت توبه و دوران انزوا و نخستین حوادث زندگانی‌اش براى او حکایت می‌کرد. پس از وفات شیخ در 536 هجرى، یادداشت‏هاى محمد غزنوى گویا چندین ده سال پراکنده و ناتمام ماند و کار تألیف به‌کندى بسیار پیش مى‏رفت»<ref>ر.ک: همان، صفحه هفتادوچهار</ref>.

مؤلف مقامات خواجه سدیدالدین محمد بن موسى بن یعقوب غزنوى، از امامان غزنه بوده و مکتبى و شاگردانى داشته است. تولد وى باید در اوائل سده ششم هجرى بوده باشد. وى شرح نخستین برخورد خویش را با ژنده‌‏پیل در مقدمه کتاب مقامات آورده است. او با گروهى از یارانش براى‏ زیارت حج به مکه مى‏رفت؛ چون به جام رسیدند، غزنوى با خود اندیشید که بروم و شیخ احمد را که این‏قدر آوازه او در همه‌سوى پیچیده است، دیدن کنم. چون داخل خانقاه شد، یکى از پسران احمد وعظ مى‌گفت. در این مجلس، غزنوى کراماتى مشاهده کرد و وجود شیخ چندان در او نفوذ کرد که از سفر مکه دست کشید، مقیم خانقاه شد و شاگردى احمد را برگزید. پس از آن هفت بار به غزنه رفت، ولى هر بار به نزد شیخ بازگشت؛ چون در هیچ‌جا آرام نمى‏یافت. اطلاعات ما از حیات محمد غزنوى بسیار اندک است. از روایات کتاب مقامات برمى‏آید که وى یک ‏بار سخت مریض شد و به دعاى شیخ شفا یافت (حکایت 32). وقتى قصد رفتن به غزنه را داشت، ولى شیخ به او رخصت نداد. محمد غزنوى دچار چشم دردى سخت شد که دو سال ادامه یافت و سرانجام به دعاى احمد بهبود یافت (حکایت 35)<ref>ر.ک: همان، صفحه هفتادوسه - هفتادوچهار؛ متن کتاب، ص1-3</ref>.

در مقده چاپ دوم کتاب آمده است: «چاپ اول این کتاب که در 1340ش، منتشر گردید، مورد قبول ادیبان و دوستداران ادبیات فارسى و کتب متصوفه واقع گردید و هم در ایران و هم در خارج از ایران چندین مقاله و تقریظ درباره آن نوشته شد. استاد سعید نفیسى در شماره 8 سال ششم مجله راهنماى کتاب و آقاى محمد پروین گنابادى در شماره یکم سال ششم همان مجله، در باب آن بحث کردند و مخصوصا دانشمند اخیرالذکر، انتقاداتى نسبت به آن وارد ساخت. در اروپا نخست خاورشناس ایتالیایى استاد بوزانى در مجله دانشکده زبان‌هاى شرقى ناپل و سپس پرفسور آربرى شهیر در مجله مدرسه السنه شرقى لندن «2» راجع به آن مقالاتى منتشر کردند. انجمن کتاب ایران نیز آن را یکى از کتب برگزیده سال شناخت و بر ارج و اعتبار آن افزود. اینک که پس از چهار سال، چاپ دوم آن کتاب را آماده نموده‏ام، سخت شرمنده‏ام که کارى آن‏چنان ناقص و نارس از آن همه مهر و عنایت برخوردار گردید. طبع مذکور، هم در متن نقایص و اشتباهاتى داشت که چون اساس کار مبتنى بر یک نسخه بود، اصلاح آن در آن هنگام بدون تصرف غیر مجاز بنده امکان نداشت و هم از جهت طرز کار و کیفیت ضبط تصحیحات، عارى از عیب و زلّت نبود. حال در این چاپ کوشیده‏ام که کتاب را از آن عیوب مبرّا کنم و امیدوارم که اثرى که این بار به دست خوانندگان مى‏رسد تا حد مقدور درست باشد و دین مرا نسبت به همه علاقه‏مندان ادب‏دوست ایران و خاصه در برابر مراحم استادان گران‌قدرى که مراحمشان یاد گردید، ادا کند»<ref>ر.ک: مقدمه چاپ دوم کتاب، صفحات نوزده و بیست</ref>.