۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
الشریف الرضي محمد بن الحسین بن موسی الموسوي: تفاوت میان نسخه‌ها
الشریف الرضي محمد بن الحسین بن موسی الموسوي (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۰ ژانویهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۷:۰۱
، ۱۰ ژانویهٔ ۲۰۲۰جایگزینی متن - 'سيد' به 'سيد '
جز (جایگزینی متن - 'راهي' به 'راهی') |
جز (جایگزینی متن - 'سيد' به 'سيد ') |
||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =5099 | | کتابخانۀ دیجیتال نور =5099 | ||
| کتابخوان همراه نور =03477 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۶: | ||
}} | }} | ||
'''الشریف الرضي محمد بن الحسین بن موسی الموسوي'''، تألیف [[امینی، محمدهادی|محمدهادى امينى]] به زبان عربى درباره [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|محمد بن حسین بن موسى]]، معروف به [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین| | '''الشریف الرضي محمد بن الحسین بن موسی الموسوي'''، تألیف [[امینی، محمدهادی|محمدهادى امينى]] به زبان عربى درباره [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|محمد بن حسین بن موسى]]، معروف به [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] مؤلف [[نهج‌البلاغة (صبحی صالح)|نهج‌البلاغه]] است. اين اثر يكى از منابع جامع و كامل و پژوهشى درباره شخصيت [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] مى‌باشد كه در دسترس مى‌باشد و شخصيت مؤلف [[نهج‌البلاغة (صبحی صالح)|نهج‌البلاغه]] را از همه زوايا مورد بررسى قرار داده است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
مقدمه و متن كتاب در يازده بخش ساختار اين اثر را تشكيل مى‌دهند. اين بخش‌ها عبارتند از: الشريف الرضى، حيات شريف رضى، نفسيته الابيه الرفيعه، شيوخه و اساتذته، شعراء عصره، تلاميذه و الرواه عنه، تآليفه و مصنفاته، نهج‌البلاغه عند رجال الفكر و الادب، شروح نهج‌البلاغه، فهرست ديوان الشريف الرضى، مصادر البحث و الدراسه، فهرست كتاب. | مقدمه و متن كتاب در يازده بخش ساختار اين اثر را تشكيل مى‌دهند. اين بخش‌ها عبارتند از: الشريف الرضى، حيات شريف رضى، نفسيته الابيه الرفيعه، شيوخه و اساتذته، شعراء عصره، تلاميذه و الرواه عنه، تآليفه و مصنفاته، نهج‌البلاغه عند رجال الفكر و الادب، شروح نهج‌البلاغه، فهرست ديوان الشريف الرضى، مصادر البحث و الدراسه، فهرست كتاب. | ||
شيوه بيان مطالب كتاب، همانند كتب انساب و شخصيت شناسى مى‌باشد كه از ابتداى تولد و والدين، تحصيلات،... را در پيش گرفته و به تمام زواياى و مطالبى كه در شناخت شخصيت برجسته [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین| | شيوه بيان مطالب كتاب، همانند كتب انساب و شخصيت شناسى مى‌باشد كه از ابتداى تولد و والدين، تحصيلات،... را در پيش گرفته و به تمام زواياى و مطالبى كه در شناخت شخصيت برجسته [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] اهميت داشته، پرداخته است. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
مقدمه كتاب، درباره [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین| | مقدمه كتاب، درباره [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] و علماى زمان ايشان و اثر گرانبهاى ايشان كتاب نهج‌البلاغه است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/5099/1/9 الشریف الرضی،امینی،ص۹-۱۳]</ref> | ||
بخش اول كتاب، درباره [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین| | بخش اول كتاب، درباره [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] است كه در آن به ولادت، والده، والدته، فرزندان ايشان اشاره شده است. | ||
[[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|ابوالحسن، محمد بن حسین بن موسى موسوى بغدادى]]، معروف به [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین| | [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|ابوالحسن، محمد بن حسین بن موسى موسوى بغدادى]]، معروف به [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] در سال 359ه.ق در شهر بغداد به دنيا آمد. او از خانواده‌هاى شريف و اصيل و از نسل ائمه معصومين عليهم‌السلام است. نسب او از طرف پدر به امام موسى كاظم عليه‌السلام و از طرف مادر به امام زين‌العابدين عليه‌السلام مى‌رسد. | ||
پدرش ابواحمد حسین، ملقب به طاهر و ذوالمنقبتين است كه از شخصيت‌هاى برجسته و مورد توجه حكومت بوده است. او بزرگ سادات و مسئول رسيدگى به شكايات مردم و اميرحج بود. | پدرش ابواحمد حسین، ملقب به طاهر و ذوالمنقبتين است كه از شخصيت‌هاى برجسته و مورد توجه حكومت بوده است. او بزرگ سادات و مسئول رسيدگى به شكايات مردم و اميرحج بود. | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۴: | ||
مادرش فاطمه دختر ابومحمد، حسین بن احمد بن محمد ناصر كبير، زنى دانشمند و با تقوا بود و [[شيخ مفيد]] كتاب "أحكام النساء" را به درخواست ايشان به نگارش درآوردند. | مادرش فاطمه دختر ابومحمد، حسین بن احمد بن محمد ناصر كبير، زنى دانشمند و با تقوا بود و [[شيخ مفيد]] كتاب "أحكام النساء" را به درخواست ايشان به نگارش درآوردند. | ||
بخش دوم كتاب، درباره دوره حيات و زندگانى ايشان مى‌باشد. [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین| | بخش دوم كتاب، درباره دوره حيات و زندگانى ايشان مى‌باشد. [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] در نيمه دوم سده چهارم هجرى به دنيا آمد و تا سال 406 زيست. بنابراین، روزگار سيد را مى‌توان مقارن با دوره‌اى از خلافت عباسيان (447- 334ق) و فرمانروايى آل‌بويه بر عراق (447- 334ق)، و به لحاظ تاريخ ادبيات، معاصر با شاعرانى چون متنبى و ابوالعلاء معرّى دانست. | ||
بخش سوم كتاب، درباره بزرگى و مقام رفيع ايشان در عصر خويش مى‌باشد. [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین| | بخش سوم كتاب، درباره بزرگى و مقام رفيع ايشان در عصر خويش مى‌باشد. [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] داراى صفات برجسته و كمالات فاضله‌اى بوده است كه باعث عظمت و بزرگى سيد، حتى نزد پادشاهان مى‌شده است. از جمله صفات بارز او نپذيرفتن صله و هديه حتى از پدر خود وشهامت و جسارت اوست كه همگان آن را نقل كرده‌اند. | ||
او در سن جوانى و در حالى كه پدر و برادر بزرگتر او؛ يعنى [[علم‌الهدی، علی بن حسین| | او در سن جوانى و در حالى كه پدر و برادر بزرگتر او؛ يعنى [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] «رحمةالله‌عليه» زنده بودند، داراى مناصب اجتماعى مهمى بود. مثل نقابت و سرپرستى تمام خانواده‌هاى منسوب به ابوطالب كه خود منصبى رفيع و شايسته بود. نيز امارت و سرپرستى زائران خانه خدا كه از طرف پدر و خليفه وقت در سن 21 سالگى به او تنفيذ شد و همچنين نظارت ديوان مظالم. | ||
[[علامه امينى]] در [[موسوعة الغدير في الكتاب و السنة و الأدب|الغدير]] مى‌نويسد: «بهاءالدوله ديلمى در سال 388ق او را به «شريف اجل» و در سال 392ق به «ذوالمنقتبين» و در سال 398 به «رضى ذوالحسبين» ملقب نمود. | [[علامه امينى]] در [[موسوعة الغدير في الكتاب و السنة و الأدب|الغدير]] مى‌نويسد: «بهاءالدوله ديلمى در سال 388ق او را به «شريف اجل» و در سال 392ق به «ذوالمنقتبين» و در سال 398 به «رضى ذوالحسبين» ملقب نمود. | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۴: | ||
اين مناصب آن هم در سن جوانى و در زمان حيات پدر و برادر بزرگتر، نشان قدرت علمى و نفوذ سياسى و درايت و شجاعت اين عالم بزرگوار بود. | اين مناصب آن هم در سن جوانى و در زمان حيات پدر و برادر بزرگتر، نشان قدرت علمى و نفوذ سياسى و درايت و شجاعت اين عالم بزرگوار بود. | ||
بخش چهارم، درباره شيوخ و اساتيد [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین| | بخش چهارم، درباره شيوخ و اساتيد [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] مى‌باشد. | ||
== اساتيد ومشايخ == | == اساتيد ومشايخ == | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۱: | ||
# ابوعلى فارسی، مؤلف كتاب «ايضاح» كه او را در علوم عربیت يگانه زمان مى‌دانند. | # ابوعلى فارسی، مؤلف كتاب «ايضاح» كه او را در علوم عربیت يگانه زمان مى‌دانند. | ||
# [[شيخ مفيد]]: فقيه و متكلم بزرگ شيعه كه جايگاه او در فقه بين همه بزرگان زبان زد است. | # [[شيخ مفيد]]: فقيه و متكلم بزرگ شيعه كه جايگاه او در فقه بين همه بزرگان زبان زد است. | ||
# ابوالفتح ابن جنى، از دانشمدان مشهور علم نحو، جالب است كه [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین| | # ابوالفتح ابن جنى، از دانشمدان مشهور علم نحو، جالب است كه [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] در سن 22 سالگى قصيده‌اى در وصف ناصرالدوله با الفاظى زيبا و معانى بلند سر و دو استادش ابن جنى كتابى در شرح ابيات آن تصنيف كرد. | ||
# ابوعبدالله مرزبانى، او از دانشمندان و محدثان و شعراء و ادبا و مؤلفان مشهور است. | # ابوعبدالله مرزبانى، او از دانشمندان و محدثان و شعراء و ادبا و مؤلفان مشهور است. | ||
# هارون بن موسى تلعُكبرى، از فقهاء و محدثين و مشايخ بزرگ شيعه در اواسط قرن چهارم است. | # هارون بن موسى تلعُكبرى، از فقهاء و محدثين و مشايخ بزرگ شيعه در اواسط قرن چهارم است. | ||
# ابن بناته، يكى از پيشوايان علوم ادبى و داراى خطبه‌هایى است كه همه گفته‌اند، نظير نداشته است. | # ابن بناته، يكى از پيشوايان علوم ادبى و داراى خطبه‌هایى است كه همه گفته‌اند، نظير نداشته است. | ||
# على بن عيسى ربعى، او از دانشمندان علم نحو است. | # على بن عيسى ربعى، او از دانشمندان علم نحو است. | ||
# ابواسحاق ابراهیم بن احمد طبرى، فقيه مالكى، شيخ شيوخ و همان كسى است كه به كرامت اخلاق و افضال بر اهل علم موصوف بوده است. همان كه خانه‌اش را به | # ابواسحاق ابراهیم بن احمد طبرى، فقيه مالكى، شيخ شيوخ و همان كسى است كه به كرامت اخلاق و افضال بر اهل علم موصوف بوده است. همان كه خانه‌اش را به سيد بخشيد و گفت: حق منبر تو از پدرت بيشتر است و سيد به ناچار پذيرفت. | ||
بخش پنجم، شعراء عصر [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین| | بخش پنجم، شعراء عصر [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] و مقام ادبى ايشان مى‌باشد. | ||
در اين بخش اشخاصى؛ همانند ابن الحجاج البغدادى، أبواسحاق الصابى، أبوالعلاء المعرى، ابوسعيد ابن خلف، | در اين بخش اشخاصى؛ همانند ابن الحجاج البغدادى، أبواسحاق الصابى، أبوالعلاء المعرى، ابوسعيد ابن خلف، السيد المرتضى، ألصاحب بن عباد، عبدالمحسن الصورى، مهيار الديلمى مورد بحث قرار گرفته‌اند. | ||
بخش ششم كتاب، به شاگردان و كسانى كه از ايشان روايت نقل كرده‌اند پرداخته است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/5099/1/107 الشریف الرضی،امینی،ص۱۰۷]</ref> اين شاگردان عبارتند از: | بخش ششم كتاب، به شاگردان و كسانى كه از ايشان روايت نقل كرده‌اند پرداخته است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/5099/1/107 الشریف الرضی،امینی،ص۱۰۷]</ref> اين شاگردان عبارتند از: | ||
# ابوزيد | # ابوزيد سيد عبداللّه الكبايكى الحسينى الجرجانى. فقيه عالى‌قدر، و مجتهد محقق و عالم فاضل، معروف به ابوزيد كبايكى. در خدمت [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] و سيّد رضى هر دو شاگردى كرد و پس از در گذشت استادش، از هر دو روايت مى‌كرد، و به تدريس اشتغال پيدا كرد. | ||
# ابوعبداللّه شيخ محمد بن على حلوانى، عالم فاضل و اديب و شاعر كه او هم از شاگردان [[علم‌الهدی، علی بن حسین| | # ابوعبداللّه شيخ محمد بن على حلوانى، عالم فاضل و اديب و شاعر كه او هم از شاگردان [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] و سيدرضى، و از بزرگان ادب در قرن پنجم هجرى بوده است. | ||
# ابوعبداللّه شيخ جعفر بن محمد بن احمد دوريستى عبسى، (در گذشته حدود سال 473ق) از خاندان علم و معروف به فقه و فضل و پاکى. وى در نزد [[شيخ مفيد]] و شريف مرتضى و شريف رضى علم آموخت. | # ابوعبداللّه شيخ جعفر بن محمد بن احمد دوريستى عبسى، (در گذشته حدود سال 473ق) از خاندان علم و معروف به فقه و فضل و پاکى. وى در نزد [[شيخ مفيد]] و شريف مرتضى و شريف رضى علم آموخت. | ||
# ابوالحسن | # ابوالحسن سيد على بن بندار بن محمد قاضى هاشمى. | ||
# حافظ ابومحمد عبدالرحمن بنابى‌بكر خزاعى نيشابورى، معروف به مفيد نيشابورى (درگذشته به سال 445ق). در رى مى‌زيست و از بزرگان شيوخ اماميه، و حافظ و واعظ و خطيب و ثقه بود، براى سماع حديث به شرق و غرب مسافرت كرد و از راويان بسيارى حديث شنيد و از آنان روايت كرد، چنانكه از [[علم‌الهدی، علی بن حسین| | # حافظ ابومحمد عبدالرحمن بنابى‌بكر خزاعى نيشابورى، معروف به مفيد نيشابورى (درگذشته به سال 445ق). در رى مى‌زيست و از بزرگان شيوخ اماميه، و حافظ و واعظ و خطيب و ثقه بود، براى سماع حديث به شرق و غرب مسافرت كرد و از راويان بسيارى حديث شنيد و از آنان روايت كرد، چنانكه از [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] و [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] و [[شيخ مفيد]] حديث روايت كرد و شاگردى آنان را داشت. | ||
# ابوبكر نيشابورى احمد بن حسین بن احمد خزاعى(متوفا به سال حدود 480 ه) ساكن رى. حافظ و فقيه و ثقه و محدّث، از بزرگان مشايخ اماميه. پدر دو عالم مشهور و محدث: حافظ مفيد عبدالرحمن بن احمد، و مفيد أبى سعيد محمد بن احمد، و جد ابوالفت و حرازى نویسنده نخستين تفسير به زبان فارسی. | # ابوبكر نيشابورى احمد بن حسین بن احمد خزاعى(متوفا به سال حدود 480 ه) ساكن رى. حافظ و فقيه و ثقه و محدّث، از بزرگان مشايخ اماميه. پدر دو عالم مشهور و محدث: حافظ مفيد عبدالرحمن بن احمد، و مفيد أبى سعيد محمد بن احمد، و جد ابوالفت و حرازى نویسنده نخستين تفسير به زبان فارسی. | ||
# ابوالحسن مهيار ديلمى پسر مرزويه، از زردشتى ان ایرانى و از مردم ديلم (رودبار گيلان)، بود كه در سال 394ق به دست [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین| | # ابوالحسن مهيار ديلمى پسر مرزويه، از زردشتى ان ایرانى و از مردم ديلم (رودبار گيلان)، بود كه در سال 394ق به دست [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] مسلمان شد، و به مذهب شيعه اماميه درآمد و در دوستى اهلبيت، و در رثاى امام حسین شعر گفته است. وى پس از مسلمان شدن، نزد سيد به فراگرفتن شعر و ادبيات عربى پرداخت. | ||
# قاضى ابومنصور محمد بنابى نصر عكبرى معدل بغدادى(در گذشته به سال 472ق). محدث فقيه محقق ثقه [[ابن‌بابویه، محمد بن علی|صدوق]]. در بغداد از شريف مرتضى و شرى فرضى حديث شنيد، و از آن دو و از ديگران روايت كرد. | # قاضى ابومنصور محمد بنابى نصر عكبرى معدل بغدادى(در گذشته به سال 472ق). محدث فقيه محقق ثقه [[ابن‌بابویه، محمد بن علی|صدوق]]. در بغداد از شريف مرتضى و شرى فرضى حديث شنيد، و از آن دو و از ديگران روايت كرد. | ||
بخش هفتم مربوط به تأليفات و آثار ايشان است. [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین| | بخش هفتم مربوط به تأليفات و آثار ايشان است. [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] سه كتاب ارزشمند به زبان عربى است كه به حق مى‌توان گفت كه [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] با اين سه كتاب سازنده ستون‌هاى بلاغت عربى است. اين سه كتاب عبارتند از: | ||
# تلخيص البيان في مجازات القرآن اين كتاب ارزنده كه حدود ده قرن گمشده بود و با تلاش استاد | # تلخيص البيان في مجازات القرآن اين كتاب ارزنده كه حدود ده قرن گمشده بود و با تلاش استاد سيد محمد مشكات از گرد و غبار زمان خارج شد. | ||
# مجازات الآثار النبويه كه مجموعه سخنان پيامبر اكرم(ص) است. | # مجازات الآثار النبويه كه مجموعه سخنان پيامبر اكرم(ص) است. | ||
# نهج‌البلاغه. | # نهج‌البلاغه. | ||
| خط ۹۴: | خط ۹۵: | ||
بخش نهم، درباره شروح كتاب نهج‌البلاغه است. در اين بخش 129 كتاب درباره [[نهج‌البلاغة (صبحی صالح)|نهج‌البلاغه]] معرفى شده است. | بخش نهم، درباره شروح كتاب نهج‌البلاغه است. در اين بخش 129 كتاب درباره [[نهج‌البلاغة (صبحی صالح)|نهج‌البلاغه]] معرفى شده است. | ||
بخش دهم، كتاب ديوان [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین| | بخش دهم، كتاب ديوان [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] را به صورت موضوعى آورده است. | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||