۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
}} | }} | ||
'''ضوابط الرضاع'''، به زبان عربی اثر سید محمدباقر | '''ضوابط الرضاع'''، به زبان عربی اثر [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|سید محمدباقر داماد]]، مشهور به میرداماد (متوفی 1040ق)، به موضوع شیردهی به کودک و احکام مرتبط با آن اختصاص دارد. [[میردامادی، مجتبی|سید مجتبی میردامادی]] بر کتاب، مقدمه نوشته و آن را تصحیح کرده است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
هدف مطلوب از نگارش این رساله، ارزیابی آراء فقهای امامیه به‌طور عام و محقق داماد به‌طور خاص و اختیار رأی صحیح از میان آن دو است. علاوه اینکه مباحث جانبی حول مدت رضاع که موجب سریان حرمت می‌شود و فتاوی ویژه ایشان، مانند عموم منزلت پیرامون موضوع مطرح شده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | هدف مطلوب از نگارش این رساله، ارزیابی آراء فقهای امامیه به‌طور عام و محقق داماد به‌طور خاص و اختیار رأی صحیح از میان آن دو است. علاوه اینکه مباحث جانبی حول مدت رضاع که موجب سریان حرمت می‌شود و فتاوی ویژه ایشان، مانند عموم منزلت پیرامون موضوع مطرح شده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
طبق نوشته مرحوم آقابزرگ | طبق نوشته [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|مرحوم آقابزرگ تهرانی]]، [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|میرداماد]] در این رساله بـرخـلاف نظر جد خویش، [[محقق کرکی، علی بن حسین|محقق کرکی(ره)]]، قـول بـه عموم منزلت را اختیار نموده است: «اختار فيه القول بعموم المنزلة خلافاً لجده الأمي المحقق الكركی»<ref>ر.ک: متقی، حسین، ص160</ref>. | ||
محقق کتاب اهمیت بحث را مشتمل بر دو امر دانسته است: در امر اول رسائلی را که در موضوع رضاع از قرن دهم تا عصر حاضر نوشته شده، فهرست کرده است. در این فهرست علاوه بر اثر حاضر به هفتاد رساله دیگر اشاره شده که از این تعداد شش اثر فارسی و بقیه عربی است؛ از آن جمله است: | محقق کتاب اهمیت بحث را مشتمل بر دو امر دانسته است: در امر اول رسائلی را که در موضوع رضاع از قرن دهم تا عصر حاضر نوشته شده، فهرست کرده است. در این فهرست علاوه بر اثر حاضر به هفتاد رساله دیگر اشاره شده که از این تعداد شش اثر فارسی و بقیه عربی است؛ از آن جمله است: | ||
# رسالة في أحكام الرضاع: محقق ثانی (متوفی 945ق). | # رسالة في أحكام الرضاع: [[محقق کرکی، علی بن حسین|محقق ثانی]] (متوفی 945ق). | ||
# رسالة في الرضاع: ابراهیم بن سلیمان قطیفی (زنده در 945ق). | # رسالة في الرضاع: [[قطیفی بحرانی، ابراهیم بن سلیمان|ابراهیم بن سلیمان قطیفی]] (زنده در 945ق). | ||
# رسالة في الرضاع: حسین بن عبدالصمد عاملی (متوفی 984ق). | # رسالة في الرضاع: [[عاملی، حسین بن عبدالصمد|حسین بن عبدالصمد عاملی]] (متوفی 984ق). | ||
# الرسالة الرضاعية (فارسی): شیخ محمدتقی مجلسی (متوفی 1070ق). | # الرسالة الرضاعية (فارسی): [[مجلسی، محمدتقی|شیخ محمدتقی مجلسی]] (متوفی 1070ق). | ||
و... | و... | ||
امر دوم، خلاصه‌ای در رابطه با کتاب «ضوابط الرضاع» و نویسنده آن است. این اثر مشتمل بر اغلب مسائل مرتبط با رضاع، علاوه بر فروع متنوع و اقوال عام و خاص فقها و نقد و بررسی آنها و انتخاب قول محکم از میان آنهاست. مصنف در اکثر این موارد قول مشهور را انتخاب و گاه مخالف با رأی مشهور را پس از ذکر استدلال بر بطلانش اختیار کرده است. از جمله مواردی که مصنف با رأی مشهور مخالفت کرده، حکم فقهی به عمومیت نشر حرمت و کفایت ده‌بار شیر دادن در نشر حرمت و اعتبار روایت سکونی در درایه و رجال است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص20-15</ref>. | امر دوم، خلاصه‌ای در رابطه با کتاب «ضوابط الرضاع» و نویسنده آن است. این اثر مشتمل بر اغلب مسائل مرتبط با رضاع، علاوه بر فروع متنوع و اقوال عام و خاص فقها و نقد و بررسی آنها و انتخاب قول محکم از میان آنهاست. مصنف در اکثر این موارد قول مشهور را انتخاب و گاه مخالف با رأی مشهور را پس از ذکر استدلال بر بطلانش اختیار کرده است. از جمله مواردی که مصنف با رأی مشهور مخالفت کرده، حکم فقهی به عمومیت نشر حرمت و کفایت ده‌بار شیر دادن در نشر حرمت و اعتبار روایت سکونی در درایه و رجال است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص20-15</ref>. | ||
باید دانست مرحوم آقابزرگ | باید دانست مرحوم [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|آقابزرگ تـهرانی]]، در «الذریعة» بـا استناد به نسخه عتیق خزانه شریعه که در سـال ١٠٢٩ق، توسط شاگرد [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|میرداماد]]، مولی عبداللطیف بن یحیی طالقانی از روی نسخه خط مؤلف آن استنساخ و با خود مصنف مباشرة نسخه را مـقابله کـرده اسـت. تاریخ فراغت از تألیف رساله «ضوابط الرضاع» را شعبان سال ١٠٢٨ق، می‌دانـد که با فرض وجود تاریخ نسخه مورد گفتگو (سال ١٠١٩ق)، این دیدگاه به نظر می‌رسد برداشتی ناصواب باشد. در تـوجیه این مـشکل، دو راه حـل در ذهن متبادر می‌گردد: یکی اینکه تاریخ مورد نظر (سال ١٠٢٨ق )، تـاریخ بـازنگری و تبیض این رساله باشد و نه تاریخ تألیف اصل آن (که گویا طبق نسخه حاضر سال ١٠١٩ق یا پیش از آن است) و دوم اینکه مـحتمل اسـت مـرحوم [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|میرداماد]]، در زمینه مسئله رضاع، دو رساله داشته باشد... این نظر اخیری، بیشتر تـقویت می‌گـردد، با این تحلیل که بگوییم رساله حاضر در حقیقت رساله‌ای مقدماتی دربـاره بـررسی فـقهی مسئله رضاع، با عنوان «الرسالة الرضاعية»، تألیف میرداماد است که مؤلف، آن را در سال ١٠١٩ق، یا پیش از آن (طبق تـاریخ اجـازه در آغـاز نسخه) تألیف نموده است؛ سپس در شعبان سال ١٠٢٨ق، با بازنگری کلی در محتوا، از نـو بـا عنوان «ضوابط الرضاع» تحریر و تألیف نموده است<ref>ر.ک: متقی، حسین، ص161-160</ref>. درهرحال، مصنف این کتاب را در سال 1028ق، سیزده سال پیش از وفاتش نوشته است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص20</ref>. | ||
میرداماد روایتی را که صحیح شمرده شود، ولی در حـقیقت صـحیح نباشد، «صحّی» یا «صحیا» می‌نامد. روایت صحّی در کتاب‌ها و رسائل میرداماد و کتاب «ضوابط الرضاع» وی به‌تناوب دیده می‌شود؛ مثلاً روایت حسن بن علی فضال را از طریق کافی، از عبداللّه بن سنان - کـه در مـوضوع ده‌بار رضاع است - صحّی می‌داند<ref>ر.ک: میردامادی، سید مجتبی ص23</ref>. | میرداماد روایتی را که صحیح شمرده شود، ولی در حـقیقت صـحیح نباشد، «صحّی» یا «صحیا» می‌نامد. روایت صحّی در کتاب‌ها و رسائل میرداماد و کتاب «ضوابط الرضاع» وی به‌تناوب دیده می‌شود؛ مثلاً روایت حسن بن علی فضال را از طریق کافی، از عبداللّه بن سنان - کـه در مـوضوع ده‌بار رضاع است - صحّی می‌داند<ref>ر.ک: میردامادی، سید مجتبی ص23</ref>. | ||
در تختمه کتاب، اقوال فقها در نصاب رضاع بررسی شده است. برخی چون ابوعلی بن | در تختمه کتاب، اقوال فقها در نصاب رضاع بررسی شده است. برخی چون [[ابن جنید اسکافی|ابوعلی بن جنید]]، تعداد را شرط ندانسته و تنها صدق اسم رضاع را اگرچه با یک بار شیر دادن باشد را کافی دانسته‌اند. اما گروهی چون ابن ابی‌عقیل، شیخ مفید، سید مرتضی و ابوصلاح حلبی، ده بار شیردهی متوالی را شرط دانسته‌اند که مذهب اکثر فقها و قول اشهر است<ref>ر.ک: متن کتاب، ج2، ص34-33</ref>. | ||
در خاتمه نیز در ضمن ضوابط متعدد، مطالبی مطرح شده است؛ از جمله به‌عنوان «آداب و سنن»، شیر مادر به‌عنوان بهترین شیر معرفی شده است. از امام صادق(ع) روایت شده است: امیرالمؤمنین علی(ع) فرمود: هیچ شیری برای کودک بهتر از شیر مادر خودش نیست. پس از آن در صورت عسر مستحب است زن عاقله مؤمنه عفیفه او را شیر دهد. در ادامه روایاتی ذکر شده که شیردهی فرزند توسط اهل کتاب، مانند: یهودی و نصرانی، تجویز شده، اما در رابطه با غیر اهل کتاب مانند زردشتیان جز در موارد اضطرار مجاز شمرده نشده است<ref>ر.ک: همان، ص175-173</ref>. | در خاتمه نیز در ضمن ضوابط متعدد، مطالبی مطرح شده است؛ از جمله به‌عنوان «آداب و سنن»، شیر مادر به‌عنوان بهترین شیر معرفی شده است. از [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] روایت شده است: [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین علی(ع)]] فرمود: هیچ شیری برای کودک بهتر از شیر مادر خودش نیست. پس از آن در صورت عسر مستحب است زن عاقله مؤمنه عفیفه او را شیر دهد. در ادامه روایاتی ذکر شده که شیردهی فرزند توسط اهل کتاب، مانند: یهودی و نصرانی، تجویز شده، اما در رابطه با غیر اهل کتاب مانند زردشتیان جز در موارد اضطرار مجاز شمرده نشده است<ref>ر.ک: همان، ص175-173</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
| خط ۶۵: | خط ۶۵: | ||
==پانویس == | ==پانویس == | ||
<references/> | <references /> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||