۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
كتاب الزهد و يليه كتاب الرقائق: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر =NUR17897J1.jpg | عنوان =الزهد | عنوان‌های دیگر =کتاب الزه...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
}} | }} | ||
'''كتاب الزهد و يليه كتاب الرقائق'''، که نام صحیح آن با توجه به آنچه محقق کتاب گفته «كتاب الزهد و الرقائق» می‌باشد<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص13</ref>، اثر [[مروزی، عبدالله بن مبارک|عبدالله بن مبارک مروزی]] (181ق)، معروف به [[مروزی، عبدالله بن مبارک|ابن مبارک]]، نخستین اثر بازمانده کامل درباره زهد است<ref>ر.ک: مهمان‌نواز و همکاران، ص107</ref>. این اثر منبعی مهم و اصلی برای تدوین آثار بعدی در این‌باره شد<ref>ر.ک: همان، ص110</ref>. | |||
كتاب الزهد، توسط [[اعظمي، حبيب الرحمن|حبیب الرحمن اعظمی]] مورد تحقیق قرار گرفته و منتشر شده است. | |||
كتاب الزهد، توسط حبیب الرحمن اعظمی مورد تحقیق قرار گرفته و منتشر شده است. | |||
موضوع این اثر، ضرورت دوری جستن از نعمت‌های دنیوی و کوشش برای به حداقل رساندن بهره‌ها در طول زندگی، به امید حصول رضایت خدا و دریافت پاداش در زندگی پس از مرگ است<ref>ر.ک: همان، ص111</ref>. | موضوع این اثر، ضرورت دوری جستن از نعمت‌های دنیوی و کوشش برای به حداقل رساندن بهره‌ها در طول زندگی، به امید حصول رضایت خدا و دریافت پاداش در زندگی پس از مرگ است<ref>ر.ک: همان، ص111</ref>. | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۶: | ||
یکی دیگر از ویژگی‌های مهم كتاب الزهد ابن مبارک، توجه به رابطه معرفت خدا با سلوک اخلاقی است. به نظر می‌رسد نگرش‌های وی در این‌باره، لزوماً بازتاب آرای پیشینیان وی نباشد. بااین‌حال، رگه‌هایی از رویکرد وی را می‌توان در آرای منتسب به استادان وی نیز بازشناخت. چنان‌که پیش‌ازاین هم اشاره شد، این اندیشه‌ها در محیط فرهنگی مکه نشو و نما داشت. | یکی دیگر از ویژگی‌های مهم كتاب الزهد ابن مبارک، توجه به رابطه معرفت خدا با سلوک اخلاقی است. به نظر می‌رسد نگرش‌های وی در این‌باره، لزوماً بازتاب آرای پیشینیان وی نباشد. بااین‌حال، رگه‌هایی از رویکرد وی را می‌توان در آرای منتسب به استادان وی نیز بازشناخت. چنان‌که پیش‌ازاین هم اشاره شد، این اندیشه‌ها در محیط فرهنگی مکه نشو و نما داشت. | ||
از شواهد رویکرد ابن مبارک به تفکر، همچون شیوه‌ای ضروری برای زندگی زاهدانه، بابی است در كتاب الزهد، با عنوان «الاعتبار و التفكر». ابن مبارک در آن به بحث درباره ارزش تفکر، خاصه تفکری که به عبرت‌آموزی بینجامد، پرداخته است. او با نقل حکمت‌هایی از عیسی(ع) یا برخی صحابه همچون ابودرداء، ابن عباس، محمد بن کعب قرظی و حسن بصری کوشیده است نشان دهد که چنین تفکری از هر عبادتی برتر است. این همان اندیشه‌ای است که در آرای معاصر وی ابراهیم ادهم و حلقه نزدیکان مکی وی نیز دیده می‌شود<ref>ر.ک: همان، ص122</ref>. | از شواهد رویکرد ابن مبارک به تفکر، همچون شیوه‌ای ضروری برای زندگی زاهدانه، بابی است در كتاب الزهد، با عنوان «الاعتبار و التفكر». ابن مبارک در آن به بحث درباره ارزش تفکر، خاصه تفکری که به عبرت‌آموزی بینجامد، پرداخته است. او با نقل حکمت‌هایی از عیسی(ع) یا برخی صحابه همچون ابودرداء، ابن عباس، محمد بن کعب قرظی و حسن بصری کوشیده است نشان دهد که چنین تفکری از هر عبادتی برتر است. این همان اندیشه‌ای است که در آرای معاصر وی ابراهیم ادهم و حلقه نزدیکان مکی وی نیز دیده می‌شود<ref>ر.ک: همان، ص122</ref>. | ||
یک پایه اصلی كتاب الزهد ابن مبارک بر روایاتی استوار است که مؤلف از استاد کوفی خویش سفیان ثوری نقل می‌کند؛ چنان‌که می‌توان گفت ثوری نقش محوری را در تأمین منابع نقلی زهد وی داشته است. ویژگی بارز اندیشه اخلاقی ثوری نیز آمیختن زهد با دغدغه‌های اجتماعی بوده؛ اینکه برای سلوک اخلاقی همان‌قدر که در زندگی فردی زهد لازم است، مشارکت‌های اصلاح‌طلبانه اجتماعی هم ضروری است. | یک پایه اصلی كتاب الزهد ابن مبارک بر روایاتی استوار است که مؤلف از استاد کوفی خویش سفیان ثوری نقل می‌کند؛ چنان‌که می‌توان گفت ثوری نقش محوری را در تأمین منابع نقلی زهد وی داشته است. ویژگی بارز اندیشه اخلاقی ثوری نیز آمیختن زهد با دغدغه‌های اجتماعی بوده؛ اینکه برای سلوک اخلاقی همان‌قدر که در زندگی فردی زهد لازم است، مشارکت‌های اصلاح‌طلبانه اجتماعی هم ضروری است. | ||
رد این اصلاح‌طلبی اجتماعی را می‌توان در آثار و آرای ابن مبارک نیز پی گرفت. بخش قابل توجهی از كتاب الزهد به بحث درباره آن دسته از رفتارها و صفات اخلاقی اختصاص دارد که کارکرد و جلوه‌ای اجتماعی دارند؛ صفاتی همچون حفظ زبان، تواضع، ریاکاری، احسان به یتیمان، صدقه، دوری از بخل، دروغ و آشتی دادن دیگران. بی‌تردید وی در این رویکرد اجتماعی متأثر از ثوری است. | رد این اصلاح‌طلبی اجتماعی را می‌توان در آثار و آرای ابن مبارک نیز پی گرفت. بخش قابل توجهی از كتاب الزهد به بحث درباره آن دسته از رفتارها و صفات اخلاقی اختصاص دارد که کارکرد و جلوه‌ای اجتماعی دارند؛ صفاتی همچون حفظ زبان، تواضع، ریاکاری، احسان به یتیمان، صدقه، دوری از بخل، دروغ و آشتی دادن دیگران. بی‌تردید وی در این رویکرد اجتماعی متأثر از ثوری است. | ||
دیگر نمونه بارز این تأثیر، کوشش وی برای ارائه متنی قابل استفاده برای عموم است؛ امری که اصلی‌ترین دغدغه اصلاحگران اجتماعی است. شیوه غالب در كتاب الزهد، یادکرد حکایات و داستان‌هایی کوتاه یا مفصل از حیات صحابه و تابعین است؛ حکایاتی همچون توبه داوود نبی، خشوع سلیمان نبی، داستان اویس قرنی، یا هرچه از این قبیل. گویی مؤلف می‌خواهد اندیشه اخلاقی منظور خود را در قالب داستان‌پردازی ترویج کند؛ چنان‌که برای عامه مفید باشد<ref>ر.ک: همان، ص122-123</ref>. | دیگر نمونه بارز این تأثیر، کوشش وی برای ارائه متنی قابل استفاده برای عموم است؛ امری که اصلی‌ترین دغدغه اصلاحگران اجتماعی است. شیوه غالب در كتاب الزهد، یادکرد حکایات و داستان‌هایی کوتاه یا مفصل از حیات صحابه و تابعین است؛ حکایاتی همچون توبه داوود نبی، خشوع سلیمان نبی، داستان اویس قرنی، یا هرچه از این قبیل. گویی مؤلف می‌خواهد اندیشه اخلاقی منظور خود را در قالب داستان‌پردازی ترویج کند؛ چنان‌که برای عامه مفید باشد<ref>ر.ک: همان، ص122-123</ref>. | ||
سرآخر، حضور ابن مبارک در منطقه شام و بهره‌گیری‌اش از استادان شامی و جهادگرایی آن‌ها، وی را فراتر از اندیشه اصلاح‌طلبانه ثوری، همسو با اوزاعی به جهادگرایی نیز کشانده است. بدین‌سان، وی افزون بر تألیف اثری درباره فضیلت جهاد، ضمن كتاب الزهد نیز بر ضرورت آن تأکید می‌ورزد و آن را همچون شیوه مشارکت اجتماعی گرایندگان به زهد بازمی‌نمایاند<ref>ر.ک: همان، ص123-124</ref>. | سرآخر، حضور [[مروزی، عبدالله بن مبارک|ابن مبارک]] در منطقه شام و بهره‌گیری‌اش از استادان شامی و جهادگرایی آن‌ها، وی را فراتر از اندیشه اصلاح‌طلبانه ثوری، همسو با اوزاعی به جهادگرایی نیز کشانده است. بدین‌سان، وی افزون بر تألیف اثری درباره فضیلت جهاد، ضمن كتاب الزهد نیز بر ضرورت آن تأکید می‌ورزد و آن را همچون شیوه مشارکت اجتماعی گرایندگان به زهد بازمی‌نمایاند<ref>ر.ک: همان، ص123-124</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
| خط ۷۶: | خط ۷۷: | ||
# مقدمه و متن کتاب. | # مقدمه و متن کتاب. | ||
# مهمان‌نواز و همکاران، «پیوند زهد و حدیث در كتاب الزهد ابن مبارک»، صحیفه مبین، شماره 59، سال بیست‌ودوم، بهار و تابستان 1395، درج در پایگاه مجلات تخصصی نور(نورمگز)، به آدرس: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1281708 | # مهمان‌نواز و همکاران، «پیوند زهد و حدیث در كتاب الزهد ابن مبارک»، صحیفه مبین، شماره 59، سال بیست‌ودوم، بهار و تابستان 1395، درج در پایگاه مجلات تخصصی نور(نورمگز)، به آدرس: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1281708 | ||
| خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
| خط ۹۲: | خط ۹۱: | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:آپلود آذر (98)]] | [[رده:آپلود آذر (98)]] | ||