۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
مجموعه‌ای از آثار عطار نیشابوری: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' الدين' به 'الدين') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
}} | }} | ||
'''مجموعه‌ای از آثار عطار نیشابوری'''، مشتمل بر شش اثر منظوم منسوب به محمد بن ابراهیم عطار نیشابوری (متوفی 627ق)، به نامهای پندنامه، بی‌سرنامه، بلبل‌نامه، سی‌فصل، نزهت الأحباب و بیان الارشاد (مفتاح الاراده) می‌باشد که با تصحیح و مقدمه احمد خوشنویس منتشر شده است. | '''مجموعه‌ای از آثار عطار نیشابوری'''، مشتمل بر شش اثر منظوم منسوب به [[عطار، محمد بن ابراهیم|محمد بن ابراهیم عطار نیشابوری]] (متوفی 627ق)، به نامهای پندنامه، بی‌سرنامه، بلبل‌نامه، سی‌فصل، نزهت الأحباب و بیان الارشاد (مفتاح الاراده) می‌باشد که با تصحیح و مقدمه [[خوشنويس، احمد|احمد خوشنویس]] منتشر شده است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
محقق کتاب در مقدمه پس از بررسی پیشینه تفکرات عرفانی و شرح احوال عطار، به بررسی تألیفات عطار پرداخته و می‌نویسد: مثنوی‌های عطار در تذکره هفت اقلیم بدین‌شرح ذکر شده: الهی‌نامه، اسرارنامه، مصیبت‌نامه، وصلت‌نامه، بلبل‌نامه، پندنامه، جواهرنامه، بی‌سرنامه، خسرونامه، ولدنامه، اشترنامه، جوهر الذات، مظهر العجایب، منطق الطیر، گل و هرمز و شرح القلب و از منثوراتش تذکرة الاولیاء و اخوان الصف را برشمرده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص25-24</ref>. | محقق کتاب در مقدمه پس از بررسی پیشینه تفکرات عرفانی و شرح احوال عطار، به بررسی تألیفات [[عطار، محمد بن ابراهیم|عطار]] پرداخته و می‌نویسد: مثنوی‌های [[عطار، محمد بن ابراهیم|عطار]] در تذکره هفت اقلیم بدین‌شرح ذکر شده: الهی‌نامه، اسرارنامه، مصیبت‌نامه، وصلت‌نامه، بلبل‌نامه، پندنامه، جواهرنامه، بی‌سرنامه، خسرونامه، ولدنامه، اشترنامه، جوهر الذات، مظهر العجایب، منطق الطیر، گل و هرمز و شرح القلب و از منثوراتش تذکرة الاولیاء و اخوان الصف را برشمرده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص25-24</ref>. | ||
سپس در ادامه، سبب ارائه تعدادی از آثار عطار در این مجموعه را این‌گونه توضیح می‌دهد: «اخیراً مجموعه‌ای از آثار گران‌بهای شیخ اجل فریدالدین عطار مشتمل بر: پندنامه، سی‌فصل، بلبل‌نامه، نزهت الاحباب که سابقاً به خط نگارنده از روی چند نسخه خطی استنساخ شده و در کتابخانه این‌جانب موجود بود». به نظرم رسید این چند کتاب نیز به ضمیمه هم چاپ و در معرض استفاده اندیشمندان قرار گیرد<ref>ر.ک: همان، ص27</ref>. | سپس در ادامه، سبب ارائه تعدادی از آثار عطار در این مجموعه را این‌گونه توضیح می‌دهد: «اخیراً مجموعه‌ای از آثار گران‌بهای شیخ اجل [[عطار، محمد بن ابراهیم|فریدالدین عطار]] مشتمل بر: پندنامه، سی‌فصل، بلبل‌نامه، نزهت الاحباب که سابقاً به خط نگارنده از روی چند نسخه خطی استنساخ شده و در کتابخانه این‌جانب موجود بود». به نظرم رسید این چند کتاب نیز به ضمیمه هم چاپ و در معرض استفاده اندیشمندان قرار گیرد<ref>ر.ک: همان، ص27</ref>. | ||
برخی از محققین، پندنامه را از جمله آثار عطار نیشابوری می‌دانند نه از عطار تونی و نه از عطار همدانی (معروف به ابوالعلاء) معاصر شیخ و نه هیچ عطار جعال دیگر<ref>ر.ک: صرافی، عباسعلی، صفحه سیوچهار </ref>؛ ولی برخی دیگر معتقدند آثاری چون بلبل نامه، سی فصل و بی‌سرنامه قطعاً از کسان دیگری است که به روزگاران مختلف می‌زیسته و عطار تخلص داشته‌اند<ref>ر.ک: سادات ناصری، سید حسن، ص20-19</ref>. | برخی از محققین، پندنامه را از جمله آثار [[عطار، محمد بن ابراهیم|عطار نیشابوری]] می‌دانند نه از عطار تونی و نه از عطار همدانی (معروف به ابوالعلاء) معاصر شیخ و نه هیچ عطار جعال دیگر<ref>ر.ک: صرافی، عباسعلی، صفحه سیوچهار </ref>؛ ولی برخی دیگر معتقدند آثاری چون بلبل نامه، سی فصل و بی‌سرنامه قطعاً از کسان دیگری است که به روزگاران مختلف می‌زیسته و عطار تخلص داشته‌اند<ref>ر.ک: سادات ناصری، سید حسن، ص20-19</ref>. | ||
به‍‌هرحال پندنامه از آن عطار یا هر شاعر دیگری که باشد از دیرباز موردتوجه شاعران و شارحان و محققان بوده است و مانند گلستان سعدی در مکتبخانهها و مدارس تدریس می‌شده است. هم‌اکنون نیز این کتاب در برخی از کشورها و از جمله در دانشکده‌های ادبیات و الهیات ترکیه تدریس می‌شود. به همین دلیل بارها آن را ترجمه کرده و بر آن شرحها نوشته‌اند. این کتاب مانند کتب علمی و ادبی و اخلاقی قدما با حمد خدا و نعت پیغمبر اکرم(ص) آغاز می‌شود و مباحثی از قبیل نکوهش نفس اماره، فواید خاموشی، اخلاق حمیده، اسباب عافیت، فواید صبر، بیان دانش، صحبت ناجنس، صفت شکر، حق و الدین، مذمت دروغگویی، بیوفائی جهان، صفت صدق و امانت و سخاوت، احتراز از خشم، اکرام مهمان، قناعت، فتوت و جوانمردی را شامل می‌شود. در پندنامه تلمیحات مذهبی و اشارات تاریخی فراوان وجود دارد از آن جمله: طوفان نوح، سرگذشت قوم عاد، داود و سلیمان و ایوب و عیسی و یونس پیغامبر<ref>ر.ک: بی‌نام، ص201-200</ref>. | به‍‌هرحال پندنامه از آن عطار یا هر شاعر دیگری که باشد از دیرباز موردتوجه شاعران و شارحان و محققان بوده است و مانند گلستان سعدی در مکتبخانهها و مدارس تدریس می‌شده است. هم‌اکنون نیز این کتاب در برخی از کشورها و از جمله در دانشکده‌های ادبیات و الهیات ترکیه تدریس می‌شود. به همین دلیل بارها آن را ترجمه کرده و بر آن شرحها نوشته‌اند. این کتاب مانند کتب علمی و ادبی و اخلاقی قدما با حمد خدا و نعت پیغمبر اکرم(ص) آغاز می‌شود و مباحثی از قبیل نکوهش نفس اماره، فواید خاموشی، اخلاق حمیده، اسباب عافیت، فواید صبر، بیان دانش، صحبت ناجنس، صفت شکر، حق و الدین، مذمت دروغگویی، بیوفائی جهان، صفت صدق و امانت و سخاوت، احتراز از خشم، اکرام مهمان، قناعت، فتوت و جوانمردی را شامل می‌شود. در پندنامه تلمیحات مذهبی و اشارات تاریخی فراوان وجود دارد از آن جمله: طوفان نوح، سرگذشت قوم عاد، داود و سلیمان و ایوب و عیسی و یونس پیغامبر<ref>ر.ک: بی‌نام، ص201-200</ref>. | ||
| خط ۹۸: | خط ۹۸: | ||
'''ای دریغا نفس ما در معصیت***خود خودی کردی بری از معرفت'''<ref>ر.ک: همان، ص60</ref>. | '''ای دریغا نفس ما در معصیت***خود خودی کردی بری از معرفت'''<ref>ر.ک: همان، ص60</ref>. | ||
عشق بلبل به گل یکی از حکایتهای خیالی در ادبیات فارسی است که شاعران متعدد درباره آن سخن گفته و طبع‌آزمایی کرده‌اند. در ابتدا شاعران اشاراتی به دلدادگی و ناله و فغانِ بلبل و حُسنِ گل می‌کردند، ولی از قرن هفتم به بعد، هنگامی‌که استفاده از زبانِ حال به‌عنوان شگردی ادبی در میان شعرا شایع شد، به داستان گل و بلبل هم شاخ و برگهایی داده شد و چند داستان عاشقانه (رمانس) به‌صورت مثنوی دراین‌باره سروده شد. معروفترینِ این مثنوی‌ها بلبل‌نامه‌ای است که به فریدالدین عطار نیشابوری نسبت داده شده است؛ ولی در حقیقت حدود دو قرن پس از عطار یعنی در اواخر قرن هشتم تا اوایل قرن نهم سروده شده است (یکی از نسخه‌های خطی این اثر که در ایاسوفیاست مورخ 828ق است). مثنوی دیگر نزهت الاحباب است که آن نیز به عطار نسبت داده شده است و مانند بلبل‌نامه مدتها پس از عطار سروده شده است. سرایندگان اصلی این دو مثنوی هنوز شناخته نشده‌اند<ref>ر.ک: پورجوادی، نصرالله، ص5</ref>. | عشق بلبل به گل یکی از حکایتهای خیالی در ادبیات فارسی است که شاعران متعدد درباره آن سخن گفته و طبع‌آزمایی کرده‌اند. در ابتدا شاعران اشاراتی به دلدادگی و ناله و فغانِ بلبل و حُسنِ گل می‌کردند، ولی از قرن هفتم به بعد، هنگامی‌که استفاده از زبانِ حال به‌عنوان شگردی ادبی در میان شعرا شایع شد، به داستان گل و بلبل هم شاخ و برگهایی داده شد و چند داستان عاشقانه (رمانس) به‌صورت مثنوی دراین‌باره سروده شد. معروفترینِ این مثنوی‌ها بلبل‌نامه‌ای است که به [[عطار، محمد بن ابراهیم|فریدالدین عطار نیشابوری]] نسبت داده شده است؛ ولی در حقیقت حدود دو قرن پس از [[عطار، محمد بن ابراهیم|عطار]] یعنی در اواخر قرن هشتم تا اوایل قرن نهم سروده شده است (یکی از نسخه‌های خطی این اثر که در ایاسوفیاست مورخ 828ق است). مثنوی دیگر نزهت الاحباب است که آن نیز به [[عطار، محمد بن ابراهیم|عطار]] نسبت داده شده است و مانند بلبل‌نامه مدتها پس از [[عطار، محمد بن ابراهیم|عطار]] سروده شده است. سرایندگان اصلی این دو مثنوی هنوز شناخته نشده‌اند<ref>ر.ک: پورجوادی، نصرالله، ص5</ref>. | ||
منظومه سی‌فصل مناظره یک پیر با عطار است: | منظومه سی‌فصل مناظره یک پیر با عطار است: | ||