غاية القصوی في ترجمة العروة الوثقی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''غاية القصوی في ترجمة عروة الوثقی'''، اثر [[قمی، عباس|شیخ عباس قمی]]، ترجمه فارسی کتاب «العروة الوثقی»، نوشته آیت‌الله سید محمدکاظم طباطبائی یزدی است که دارای فروع فقهی بسیار زیاد و مورداحتیاج مردم می‌باشد.

اثر حاضر، یکی از استوارترین و مفصل‌ترین فروع فقهی به زبان فارسی است. این کتاب، یکی دیگر از شاهکارهای محدث قمی است که با ترجمه عروة الوثقی و با چاپ‌های متعددی که از این کتاب شد، همانند «مفاتیح‌الجنان»، «منتهی الأمال» و «نفس المهموم»، احکام را در جامعه رواج داد<ref>ر.ک: بی‌نام</ref>.

اثر حاضر، اقتصار بر صرف ترجمه نبوده، بلکه برخی از فروع فقهی مهمی که مخصوص سایر رسائل علمی آیت‌الله سید محمدکاظم طباطبائی یزدی و مطابق فتوی و رأی ایشان بوده، به قلم مترجم، به اصل کتاب افزوده شده و گاهی برخی مطالب نیز حذف شده است<ref>ر.ک: همان، پاورقی، ص6</ref>.

ترجمه تمام کتاب «العروة الوثقی» بیش از نه‌صد صفحه وزیری است، که محدث قمی تقریباً یک‌سوم آن، یعنی تا باب مقارنات نماز را ترجمه کرده است. وی مقدمه کتاب «العروة الوثقی» را که شامل مباحث تقلید است و نیز اکثر کتاب طهارت و کتاب صلات تا باب چهارم، در مسائل متعلق به ستر و ساتر را ترجمه کرده است. بقیه ترجمه کتاب، که تقریباً دوسوم کتاب را شامل می‌شود، توسط سید ابوالقاسم اصفهانی ترجمه شده است<ref>ر.ک: بی‌نام</ref>.

مترجم، تلاش فراوانی نموده تا حق مطلب را در ترجمه «العروة الوثقی» ادا نماید و خوب از عهده آن برآمده است. اما ازآنجاکه ترجمه این کتاب، به فارسی قدیم بوده، مصحح ضمن حفظ اسلوب آن، سعی کرده است با استفاده از علائم ویرایشی، نکاتی را که مبهم بوده، تا حدی روشن سازد و توضیح یا درج کلمات را در میان [] آورده است<ref>ر.ک: مقدمه مصحح، ج1، ص4</ref>.

محدث قمی در کتاب «الفوائد الرضوية» تصریح می‌کند که «غاية القصوی» تا سال 1333ق، هنوز به چاپ نرسیده، ولذا به‌طور مفصل فهرستی از تألیفات چاپ شده، چاپ نشده و آماده به چاپ خود را بیان می‌کند که می‌توان از آن چنین نتیجه گرفت که بعد از چاپ اول «العروة الوثقی» به سال 1328ق (توسط کاشف الغطاء) تا سال 1333ق، ترجمه کتاب به پایان رسیده و چاپ اول آن در بغداد بین سال‌های 1333ق، تا 1336ق، صورت پذیرفته است<ref>ر.ک: بی‌نام</ref>.

مرحوم شیخ آقابزرگ تهرانی در کتاب «الذريعة»، می‌نویسد: «الغاية القصوی... طبع جميعه ببغداد 1339ق» و نیز به تبع ایشان در تمامی منابع - حتی مرحوم دوانی در «مفاخر اسلام» - سال 1339ق، را اولین چاپ «غاية القصوی» برشمرده‌اند و حال‌آنکه در بعضی منابع، چاپ اول آن را به سال 1328ق، در «مطبعه دارالسلام» بغداد معرفی کرده‌اند که هر دو تاریخ اشتباه است. اینکه نوشته‌اند «غاية القصوی در ترجمه عروة الوثقی»، به سال 1328ق، در «مطبعه دارالسلام» بغداد چاپ اول شده است، این تاریخ قطعاً اشتباه و غلط است؛ زیرا کتاب «العروة الوثقی» برای اولین بار توسط شیخ محمدحسین کاشف الغطاء به سال 1328ق، در «مطبعه دارالسلام» بغداد به زیور طبع آراسته شده است. پس «غاية القصوی» به سال 1328ق، هنوز نوشته نشده، چه رسد به اینکه چاپ شده باشد. البته این اشتباه ناشی می‌شود از اینکه کتاب «العروة الوثقی» در آن سال در آن مطبعه چاپ شده بود و کلیشه کتاب «العروة الوثقی» را برای ترجمه آن، یعنی کتاب «غاية القصوی» استفاده کرده‌اند و تنها جمله «رساله غاية القصوی در ترجمه» را بر بالای کلیشه کتاب «العروة الوثقی» اضافه کرده و آن را به دست چاپ سپردند؛ بدون اینکه جمله «طبعت في مطبعة دارالسلام ببغداد 1328» را حذف کرده باشند. پس به‌طورقطع و یقین، کتاب «غاية القصوی» در سال 1328ق، تألیف نشده است، چه رسد به اینکه چاپ اول آن سال 1328ق، باشد. اما اینکه اولین چاپ کتاب «غاية القصوی» قبل از سال 1339ق، می‌باشد، به چند جهت است: اولاً اینکه در زمان حیات سید یزدی (م 1337ق) تألیف و به چاپ رسیده چون در مقدمه کتاب، «أدام الله ظلّه العالي» آمده است؛ دوم اینکه، قبل از سال 1336ق، در چاپ سنگی تبریز، تصریح شده که این کتاب قبلاً چاپ شده است و سوم اینکه بنا بر تصریح محدث قمی در «الفوائد الرضوية»، کتاب «غاية القصوی» تا سال 1333ق، هنوز به طبع نرسیده، اگرچه تألیف آن تمام شده است؛ یعنی تألیف کتاب «غاية القصوی» مابین اولین چاپ کتاب «العروة الوثقی» (یعنی سال 1328ق) که توسط شیخ محمدحسین کاشف الغطاء صورت پذیرفت، تا سال 1333ق، یعنی در بین این پنج سال، تألیف شده و اولین چاپ «غاية القصوی» باید بین سال‌های 1334ق، تا 1336ق (که چاپ سنگی تبریز بود)، بوده باشد<ref>ر.ک: همان</ref>.