۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
شیعیان جمهوری آذربایجان: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'سانه' به 'سه‌گانه'
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
جز (جایگزینی متن - 'سانه' به 'سه‌گانه') |
||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور = | ||
| کتابخوان همراه نور =18295 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۴: | ||
کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در ده فصل، تنظیم شده است. | کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در ده فصل، تنظیم شده است. | ||
پژوهش حاضر ضمن آنکه نگاهی مختصر به تاریخچه تشیع و وضعیت جغرافیایی و آب و هوایی جمهوری آذربایجان دارد، اوضاع جمعیتی، اقوام و فرق دینی و ساختار اقتصادی آن را مورد توجه قرار داده و ساختاری سیاسی کشور و نقش احزاب و گروه‌های سیاسی و فعالیت‌های گروه‌های شیعه اسلام‌گرا که پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران رشد یافته است را بررسی می‌کند. همچنین، در مبحث فرهنگ، به‌تفصیل، ادبیات، پوشش‌ها، | پژوهش حاضر ضمن آنکه نگاهی مختصر به تاریخچه تشیع و وضعیت جغرافیایی و آب و هوایی جمهوری آذربایجان دارد، اوضاع جمعیتی، اقوام و فرق دینی و ساختار اقتصادی آن را مورد توجه قرار داده و ساختاری سیاسی کشور و نقش احزاب و گروه‌های سیاسی و فعالیت‌های گروه‌های شیعه اسلام‌گرا که پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران رشد یافته است را بررسی می‌کند. همچنین، در مبحث فرهنگ، به‌تفصیل، ادبیات، پوشش‌ها، رسه‌گانه‌ها، اماکن مذهبی، آیین‌های مذهبی و آداب‌ورسوم مورد بحث قرار گرفته و به دلیل اهمیت روحانیت شیعه، فصل جداگانه‌ای به تاریخچه و عملکرد و مطالعه ابعاد امور دینی و چالش‌های روحانیان با حکومت این کشور، اختصاص یافته است. در پایان، ضمن بررسی روابط این کشور با جمهوری اسلامی ایران و به‌خصوص حوزه علمیه قم، جمع‌بندی و نتیجه‌گیری لازم ارائه شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/30779/1/15 ر.ک: مقدمه، ص15- 16]</ref>. | ||
در کتاب حاضر، از روش‌ها و ابزارهای گوناگونی برای گردآوری اخبار و اطلاعات استفاده شده است؛ از جمله روش «پرس‌وجو» که متداول‌ترین وسیله بررسی تجربی در جامعه‌شناسی است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/30779/1/15 همان]</ref>. | در کتاب حاضر، از روش‌ها و ابزارهای گوناگونی برای گردآوری اخبار و اطلاعات استفاده شده است؛ از جمله روش «پرس‌وجو» که متداول‌ترین وسیله بررسی تجربی در جامعه‌شناسی است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/30779/1/15 همان]</ref>. | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۳: | ||
در فصل ششم، آموزش و پرورش و آموزش عالی آذربایجان مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. نظام آموزشی جمهوری آذربایجان مانند بسیاری از نقاط دیگر قفقاز تا زمان حکومت شوروی سابق، به سبک و سیاق سنتی ایران بود. مکتب‌خانه‌ها معمولاً در جنب مساجد شهرها قرار داشت و کار تدریس را روحانیان عهده‌دار بودند. در مکتب‌خانه‌های سنتی، «تهجی» و «حفظ»، دو شیوه اصلی فراگیری دروس به شمار می‌رفت. در این مدارس، آموزش نخست بر اساس قرآن کریم و بعضی کتب دینی تاریخی همچون «جامع عباسی» مرسوم بود؛ اما به‌تدریج، متون ادبی همچون گلستان، بوستان، بهارستان و خمسه نظامی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شدند. در آن روزگار، در مدارس زبان و ادبیات فارسی آموخته می‌شد. آموزش قرآن کریم نیز علاوه بر اهمیت مذهبی، به دلیل دارا بودند اعراب و حرکات، نقش مهمی داشت و کلیدی‌ترین کتاب در مکتب‌خانه‌ها بود. مکتب‌خانه‌ها تا اواخر سده نوزدهم همچنان تنها مراکز آموزشی بودند و به دلیل محدودیت امکانات چاپ و نشر، متون درسی به‌صورت نسخ خطی تهیه می‌شد. از اواخر قرن نوزدهم، در پی جریان‌های- به‌اصطلاح- روشن‌فکری در قفقاز و نفوذ جلوه تمدن غرب، به‌تدریج مدرسه‌هایی به سبک فرنگی با نام «مدارس اصول جدید» تأسیس شد؛ اما تا اوایل قرن بیستم، مدارس قدیم به حیات خود ادامه می‌داد. با رسمیت یافتن و گسترش مدارس نوین، مکتب‌خانه‌ها به مدارس علوم دینی تبدیل شد. با آغاز این قرن، شیوه‌های آموزش و پرورش تغییر کرد و آخرین نشانه‌های آموزش سنتی برچیده شد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/30779/1/205 همان، ص205- 206]</ref>. | در فصل ششم، آموزش و پرورش و آموزش عالی آذربایجان مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. نظام آموزشی جمهوری آذربایجان مانند بسیاری از نقاط دیگر قفقاز تا زمان حکومت شوروی سابق، به سبک و سیاق سنتی ایران بود. مکتب‌خانه‌ها معمولاً در جنب مساجد شهرها قرار داشت و کار تدریس را روحانیان عهده‌دار بودند. در مکتب‌خانه‌های سنتی، «تهجی» و «حفظ»، دو شیوه اصلی فراگیری دروس به شمار می‌رفت. در این مدارس، آموزش نخست بر اساس قرآن کریم و بعضی کتب دینی تاریخی همچون «جامع عباسی» مرسوم بود؛ اما به‌تدریج، متون ادبی همچون گلستان، بوستان، بهارستان و خمسه نظامی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شدند. در آن روزگار، در مدارس زبان و ادبیات فارسی آموخته می‌شد. آموزش قرآن کریم نیز علاوه بر اهمیت مذهبی، به دلیل دارا بودند اعراب و حرکات، نقش مهمی داشت و کلیدی‌ترین کتاب در مکتب‌خانه‌ها بود. مکتب‌خانه‌ها تا اواخر سده نوزدهم همچنان تنها مراکز آموزشی بودند و به دلیل محدودیت امکانات چاپ و نشر، متون درسی به‌صورت نسخ خطی تهیه می‌شد. از اواخر قرن نوزدهم، در پی جریان‌های- به‌اصطلاح- روشن‌فکری در قفقاز و نفوذ جلوه تمدن غرب، به‌تدریج مدرسه‌هایی به سبک فرنگی با نام «مدارس اصول جدید» تأسیس شد؛ اما تا اوایل قرن بیستم، مدارس قدیم به حیات خود ادامه می‌داد. با رسمیت یافتن و گسترش مدارس نوین، مکتب‌خانه‌ها به مدارس علوم دینی تبدیل شد. با آغاز این قرن، شیوه‌های آموزش و پرورش تغییر کرد و آخرین نشانه‌های آموزش سنتی برچیده شد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/30779/1/205 همان، ص205- 206]</ref>. | ||
در فصل هفتم، فرهنگ در آذربایجان بررسی شده و موضوعات نظیر ادبیات و زبان؛ پوشش زنان و مردان و حجاب اسلامی؛ ازدواج؛ | در فصل هفتم، فرهنگ در آذربایجان بررسی شده و موضوعات نظیر ادبیات و زبان؛ پوشش زنان و مردان و حجاب اسلامی؛ ازدواج؛ رسه‌گانه‌ها، نشریات و کتب دینی؛ مساجد و اماکن مقدس مذهبی؛ آیین‌های مذهبی؛ جشن‌های ملی و ترویج غرب‌گرایی توسط حکومت، مورد بحث قرار گرفته است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/30779/1/227 همان، ص227- 297]</ref>. | ||
فصل هشتم، به بحث پیرامون سازمان روحانیت شیعه در آذربایجان، اختصاص یافته است. روحانیت شیعه در جمهوری آذربایجان، مسیر پرفرازونشیبی را به‌ویژه در دویست سال اخیر، تجربه کرده است و اگرچه پیش از جدایی از سرزمین مادری خویش، تاریخ مشابهی همچون ایران داشت، اما پس از جدایی، تحولات بنیادینی را پشت سر گذاشته است. به اعتقاد نویسنده، حکومت‌های تزار، کمونیست و حکام مدعی دموکراسی کنونی این منطقه، هیچ‌گاه نتوانسته‌اند تأثیرات معنوی و اجتماعی علما و روحانیان شیعه را نادیده بگیرند و برای جلوگیری از این تأثیرات، دست به اقدامات گوناگونی زده‌اند؛ همچون ممانعت از ارتباطات مردمی، تبلیغات ضد دینی، انحرافات اعتقادی، تخریب وجه روحانیان و ایجاد سازمان‌های موازی برای جلب و جذب مردم در دوره تزار. در دوره حکومت کمونیست‌ها، برخوردهای فیزیکی تشدید و هرگونه تبلیغات و تعلیمات دینی به‌شدت سرکوب و انحرافات اعتقادی بیشتر و سنگین‌تر شد. به باور نویسنده، در وضعیت کنونی، اگرچه ادعای برخوردهای دموکراتیک مطرح است، اما روحانیان و مؤمنان برای تبلیغات و تعلیمات دینی و اجرای موازین شرعی و برگزاری مراسم دینی، با مشکلات زیادی مواجه‌اند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/30779/1/301 همان، ص301]</ref>. | فصل هشتم، به بحث پیرامون سازمان روحانیت شیعه در آذربایجان، اختصاص یافته است. روحانیت شیعه در جمهوری آذربایجان، مسیر پرفرازونشیبی را به‌ویژه در دویست سال اخیر، تجربه کرده است و اگرچه پیش از جدایی از سرزمین مادری خویش، تاریخ مشابهی همچون ایران داشت، اما پس از جدایی، تحولات بنیادینی را پشت سر گذاشته است. به اعتقاد نویسنده، حکومت‌های تزار، کمونیست و حکام مدعی دموکراسی کنونی این منطقه، هیچ‌گاه نتوانسته‌اند تأثیرات معنوی و اجتماعی علما و روحانیان شیعه را نادیده بگیرند و برای جلوگیری از این تأثیرات، دست به اقدامات گوناگونی زده‌اند؛ همچون ممانعت از ارتباطات مردمی، تبلیغات ضد دینی، انحرافات اعتقادی، تخریب وجه روحانیان و ایجاد سازمان‌های موازی برای جلب و جذب مردم در دوره تزار. در دوره حکومت کمونیست‌ها، برخوردهای فیزیکی تشدید و هرگونه تبلیغات و تعلیمات دینی به‌شدت سرکوب و انحرافات اعتقادی بیشتر و سنگین‌تر شد. به باور نویسنده، در وضعیت کنونی، اگرچه ادعای برخوردهای دموکراتیک مطرح است، اما روحانیان و مؤمنان برای تبلیغات و تعلیمات دینی و اجرای موازین شرعی و برگزاری مراسم دینی، با مشکلات زیادی مواجه‌اند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/30779/1/301 همان، ص301]</ref>. | ||