۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
ابن قیسرانی، محمد بن طاهر: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'خرديرى' به 'خرده‌گيرى'
جز (جایگزینی متن - 'ه‌گ' به '') |
جز (جایگزینی متن - 'خرديرى' به 'خرده‌گيرى') |
||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
چنان‌كه پيش‌تر اشاره شد، شديدترين انتقاداتى كه بر وى وارد شده، به جهت گرايش اوست به تصوف؛ به‌طورى‌كه بعضى او را از صوفيان ملامتى دانسته‌اند. آنچه مسلم مى‌نمايد، این است كه اگر ابن قيسرانى پيش از ورودش به ایران با تصوف آشنا نبوده باشد، بى‌ترديد در شهرهاى خراسان با افكار صوفيانه الفت گرفته است؛ به‌خصوص كه در هرات با [[انصاری، عبدالله بن محمد|خواجه عبدالله انصارى]] آشنا بوده و از او بهره گرفته است. به‌هرحال آنچه از نوشته‌هاى خود وى برمى‌آيد، این است كه او در مقام یک محدث، نه‌تنها با تصوف و پسندهاى صوفيانه برخوردى صمیمانه داشته است، بلكه از روى آگاهى و بصيرت، معارف صوفيه را پذيرفته و به آن دل داده و در شناسانيدن آداب و عادات ايشان اهتمام كرده است. در واقع همان گونه كه گفته‌اند با تأليف «صَفْوة التصوف»، اهل طريقت را يارى كرده و آراى آنان را با نصوص سنت تطبيق و توفيق داده است. از نظر مذهب فقهى، [[ذهبى]] او را از اهل ظاهر شمرده است. مضامین آثار او به‌ویژه «السماع» مى‌تواند مؤيد این مدعا باشد؛ درحالى‌كه ادعاى ياقوت كه ابن قيسرانى حنبلى بوده، جاى تأمل دارد. | چنان‌كه پيش‌تر اشاره شد، شديدترين انتقاداتى كه بر وى وارد شده، به جهت گرايش اوست به تصوف؛ به‌طورى‌كه بعضى او را از صوفيان ملامتى دانسته‌اند. آنچه مسلم مى‌نمايد، این است كه اگر ابن قيسرانى پيش از ورودش به ایران با تصوف آشنا نبوده باشد، بى‌ترديد در شهرهاى خراسان با افكار صوفيانه الفت گرفته است؛ به‌خصوص كه در هرات با [[انصاری، عبدالله بن محمد|خواجه عبدالله انصارى]] آشنا بوده و از او بهره گرفته است. به‌هرحال آنچه از نوشته‌هاى خود وى برمى‌آيد، این است كه او در مقام یک محدث، نه‌تنها با تصوف و پسندهاى صوفيانه برخوردى صمیمانه داشته است، بلكه از روى آگاهى و بصيرت، معارف صوفيه را پذيرفته و به آن دل داده و در شناسانيدن آداب و عادات ايشان اهتمام كرده است. در واقع همان گونه كه گفته‌اند با تأليف «صَفْوة التصوف»، اهل طريقت را يارى كرده و آراى آنان را با نصوص سنت تطبيق و توفيق داده است. از نظر مذهب فقهى، [[ذهبى]] او را از اهل ظاهر شمرده است. مضامین آثار او به‌ویژه «السماع» مى‌تواند مؤيد این مدعا باشد؛ درحالى‌كه ادعاى ياقوت كه ابن قيسرانى حنبلى بوده، جاى تأمل دارد. | ||
به‌هرصورت او در کتاب «السماع» به حليت سماع قائل شده و به استناد احاديث و اخبار و اقوال صحابه و تابعين به اثبات آن پرداخته است. گفتنى است كه ابن قيسرانى در تطبيق آداب خانقاهى با سنن نبوى، جانب حزم و احتياط را رعايت نكرده و حتى به پاره‌اى از قياسات نااستوار در این خصوص پرداخته است؛ چنان‌كه جامه دريدن صوفيان را به هنگام سماع، با حديثى حاكى از پاره شدن پرده حجله در نتيجه كشيدن آن توسط رسول‌اكرم(ص)، قياس كرده است. اين‌گونه قياس‌ها و استنباطها بوده كه موجب | به‌هرصورت او در کتاب «السماع» به حليت سماع قائل شده و به استناد احاديث و اخبار و اقوال صحابه و تابعين به اثبات آن پرداخته است. گفتنى است كه ابن قيسرانى در تطبيق آداب خانقاهى با سنن نبوى، جانب حزم و احتياط را رعايت نكرده و حتى به پاره‌اى از قياسات نااستوار در این خصوص پرداخته است؛ چنان‌كه جامه دريدن صوفيان را به هنگام سماع، با حديثى حاكى از پاره شدن پرده حجله در نتيجه كشيدن آن توسط رسول‌اكرم(ص)، قياس كرده است. اين‌گونه قياس‌ها و استنباطها بوده كه موجب خرده‌گيرى بر او شده است. عده‌اى نيز به وى نسبت كذب داده و او را اباحى و بدعقيده خوانده و گرفتار وساوس شيطان پنداشته‌اند و مدعى شده‌اند كه با دو کتاب «صفوة التصوف» و «السماع» خود فضيحت كرده است. | ||
==آثار== | ==آثار== | ||