الإيضاح (قاضی نعمان): تفاوت میان نسخه‌ها

درخشش قاضى نعمان در زمان المعز (365 - 341ق) بود و در زمان وى، به سمت قاضى‌القضاتى انتخاب شد. پس از آن در مجالسى با حضور المعز و برخى داعيان ديگر اسماعيلى كار تدوين دعائم، متن نهایى فقه اسماعيليه را آغاز نمود. مبناى كار در دعائم، كتاب «الإيضاح» بوده است، اما در اينجا برخلاف «الإيضاح» تنها به نقل قول مختار و حكم فقهى مورد نظر اشاره نموده و اسناد احاديث را نيز حذف نموده است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/16290/72 رحمتى، محمدكاظم، ص72 - 73]</ref>

اما شايان توجه است كه قاضى نعمان آشكارا به نقل از كتاب‌هاى پيشين اشاره مى‌كند و از آن كتاب‌ها نام مى‌برد؛ حال‌آنكه [[کلینی، محمد بن یعقوب|كلينى]] و صدوق تنها سند خود از كتاب را ياد كرده‌اند و به مؤلف و كتاب اشاره‌اى ننموده‌اند. گفتنى است كه ظاهراً قاضى نعمان اين كتاب‌ها را به‌صورت «وجاده» و بر اساس نسخه مشهور در زمان و مكان خود به دست آورده و به نقل از آنها پرداخته است؛ چراكه او اشاره‌اى به سند خود تا مؤلف كتاب نمى‌كند، مگر آنكه تصور كنيم كه وى در پایان «الإيضاح» مشيخه‌اى همانند مشيخه «التهذيب» آورده بوده كه به جهت نقص نسخه به دست ما نرسيده است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/5167/138 عمادى حائرى، سيد‌‎محمد، ص138 - 139]</ref>اشاره روشن قاضى نعمان به نقل احاديث از كتاب‌هاى پيشين، راهى مطمئن برای بازسازى آن كتاب‌هاست. البته همين بهره را از سلسله اسناد احاديث كتاب‌هایى، مانند «الكافي» مى‌توان برد، اما بيشتر با ظن و گمان؛ هرچند كه در بسيارى موارد، اين گمان‌ها قرين يقين خواهد بود.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/5167/139 عمادى حائرى، سيد‌‎محمد، ص139]</ref>