تاریخ مفصل همدان: تفاوت میان نسخه‌ها

توابع همدان و توسعه آن در روزگاران قدیم و ادوار گذشته، موضوع بخش پنجم و ششم این نوشتار است. همدان در دوره‌های گذشته نه‌تنها خود از بلاد عظیم بوده، بلکه از نظر توابع نیز توسعه زیادی داشته است، که امروزه قسمتی از آن تابع شهرهای دیگر و یا دهات‎هایی است که خود شهری مستقل شده است. نویسنده درباره توسعه همدان در ادوار گذشته، ابتدا به توسعه این شهر، در قرن دوم هجری و اقدامات‎هارون‌الرشید در این زمینه اشاره می‌کند و سپس وسعت همدان را در قرن هفتم هجری مورد بررسی قرار می‌دهد؛ در آن زمان همدان از توابع و مضافات بسیاری برخوردار بوده و خود نیز توسعه کامل داشته است؛ بدین صورت که دارای پنج ناحیه مستقل و مشتمل بر دویست‌ودوازده آبادی بوده است. نویسنده در نهایت به بررسی همدان در عصر حاضر پرداخته است، که به چهار بخش عمده تقسیم می‌شود: بخش سیمینه‌رود، بخش کبوترآهنگ، بخش اسدآباد و بخش رزن<ref>ر.ک: همان، ص55-64</ref>.

در طول این بخش، نگارنده به تشریح اوضاع و شمارش حاکمانی می‌پردازد که شهر همدان، در ادوار تاریخی گوناگون، در دست آنها رد و بدل شده است.<ref>ر.ک: همان، ص65-76</ref>.