۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
اخلاق اسلامی (دیلمی و آذربایجانی): تفاوت میان نسخه‌ها
اخلاق اسلامی (دیلمی و آذربایجانی) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۹، ساعت ۰۰:۰۸
، ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۹جایگزینی متن - 'ی‌ی' به 'ی‌ی'
جز (جایگزینی متن - 'ت‌گ' به 'ت‌گ') |
جز (جایگزینی متن - 'ی‌ی' به 'ی‌ی') |
||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
نویسنده با رد نسبیت‌گرایی اخلاقی، معتقد است که نسبیت‌گرایی اخلاقی به‌طور کلی و با هر دلیل و مبنایی که ادعا شود، دارای پیامدهای ویرانگر و غیر قابل قبولی است، که هریک به‌تنهایی برای ابطال آن کافی است. سلب مسئولیت، بیثمری احکام اخلاقی، نفی کمال و جاودانگی دین، شکاکیت اخلاقی و برابری خدمتکاران و خیانتپیشگان از جمله پیامدهای ناگوار نسبیت اخلاقی است<ref>ر.ک: همان، ص31-30</ref>. | نویسنده با رد نسبیت‌گرایی اخلاقی، معتقد است که نسبیت‌گرایی اخلاقی به‌طور کلی و با هر دلیل و مبنایی که ادعا شود، دارای پیامدهای ویرانگر و غیر قابل قبولی است، که هریک به‌تنهایی برای ابطال آن کافی است. سلب مسئولیت، بیثمری احکام اخلاقی، نفی کمال و جاودانگی دین، شکاکیت اخلاقی و برابری خدمتکاران و خیانتپیشگان از جمله پیامدهای ناگوار نسبیت اخلاقی است<ref>ر.ک: همان، ص31-30</ref>. | ||
بخش دوم کتاب، عهده‌دار توصیف و شناسایی انسان خداپسند و نمونه، در قالب بررسی ویژگی‌های انسان کامل و مشخصه‌های نفسانی او و مقوله‌هایی از این دست است. در این بخش مفاهیم عام اخلاقی که اختصاص به ساحتی از زندگی انسان ندارند، اعم از فضایل و رذایل، مورد مطالعه قرار می‌گیرند<ref>ر.ک: همان، ص65</ref>. این قبیل مفاهیم اخلاقی در دو گروه جای می‌گیرند: برخی از آنها نقش هدایتگری را در سیر معنوی و اخلاقی انسان بازی می‌کنند و گروهی دیگر صفت نفسانی عمل‌کننده‌اند که در سایه صفت هدایتگر تحقق | بخش دوم کتاب، عهده‌دار توصیف و شناسایی انسان خداپسند و نمونه، در قالب بررسی ویژگی‌های انسان کامل و مشخصه‌های نفسانی او و مقوله‌هایی از این دست است. در این بخش مفاهیم عام اخلاقی که اختصاص به ساحتی از زندگی انسان ندارند، اعم از فضایل و رذایل، مورد مطالعه قرار می‌گیرند<ref>ر.ک: همان، ص65</ref>. این قبیل مفاهیم اخلاقی در دو گروه جای می‌گیرند: برخی از آنها نقش هدایتگری را در سیر معنوی و اخلاقی انسان بازی می‌کنند و گروهی دیگر صفت نفسانی عمل‌کننده‌اند که در سایه صفت هدایتگر تحقق می‌یابند و آثار خاصی را نیز در حوزه رفتار در پی دارند. نویسنده با این توضیح، ساختار کلان اخلاق اسلامی را در ناحیه توصیف انسان الهی و خداپسند به شکل زیر ترسیم نموده است: مقام خلیفه الهی (قرب الهی)، حوزه‌های رفتاری، صفات نفسانی عمل‌کننده و صفت نفسانی هدایتگر (ایمان)<ref>ر.ک: همان، ص70</ref>. | ||
در ساختار اخلاق اسلامی، ایمان به‌عنوان عالی‌ترین صفت نفسانی هدایتگر مورد تأکید فراوان واقع شده و به همین دلیل تحصیل مبادی و مقدمات آن همانند علم و یقین نیز به‌شدت مورد ترغیب و تشویق قرار گرفته است و ابزارها و راه‌هایی که می‌تواند آدمی را به این صفات نفسانی ارزشمند برساند، همانند تفکر و خواطر و الهامات پسندیده، جایگاه ویژه‌ای در نظام اخلاقی اسلام دارند. در مقابل، صفات نفسانی معارض و مانع پیدایش ایمان در آدمی، از قبیل «جهل» اعم از بسیط و مرکب، «شک و حیرت»، «جربزه» و «خاطرات نفسانی نکوهیده» و «وسوسه‌های شیطانی» همواره مورد مذمت و نهی واقع شده‌اند<ref>ر.ک: همان، ص71</ref>. | در ساختار اخلاق اسلامی، ایمان به‌عنوان عالی‌ترین صفت نفسانی هدایتگر مورد تأکید فراوان واقع شده و به همین دلیل تحصیل مبادی و مقدمات آن همانند علم و یقین نیز به‌شدت مورد ترغیب و تشویق قرار گرفته است و ابزارها و راه‌هایی که می‌تواند آدمی را به این صفات نفسانی ارزشمند برساند، همانند تفکر و خواطر و الهامات پسندیده، جایگاه ویژه‌ای در نظام اخلاقی اسلام دارند. در مقابل، صفات نفسانی معارض و مانع پیدایش ایمان در آدمی، از قبیل «جهل» اعم از بسیط و مرکب، «شک و حیرت»، «جربزه» و «خاطرات نفسانی نکوهیده» و «وسوسه‌های شیطانی» همواره مورد مذمت و نهی واقع شده‌اند<ref>ر.ک: همان، ص71</ref>. | ||
| خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
سازندگان اصلی هر محیط، نخبگان و سردمداران آن جامعه و محیطند. بنابراین یکی از شیوه‌های ایجاد محیط تربیتی مساعد، پدیدآوردن الگوهای شایسته در آن محیط و طرد الگوهای ناشایست است. وجود الگوهای محبوب در جامعه، به‌خودی‌خود افراد آن محیط را به‌سوی آنان سوق می‌دهد و مکارم اخلاقی ایشان را، دیگران الگوبرداری می‌کنند<ref>ر.ک: همان، ص171</ref>. | سازندگان اصلی هر محیط، نخبگان و سردمداران آن جامعه و محیطند. بنابراین یکی از شیوه‌های ایجاد محیط تربیتی مساعد، پدیدآوردن الگوهای شایسته در آن محیط و طرد الگوهای ناشایست است. وجود الگوهای محبوب در جامعه، به‌خودی‌خود افراد آن محیط را به‌سوی آنان سوق می‌دهد و مکارم اخلاقی ایشان را، دیگران الگوبرداری می‌کنند<ref>ر.ک: همان، ص171</ref>. | ||
دعا و نیایش نیز یکی از شیوه‌های پرورش ایمان است. دعا اظهار نیاز است، بلکه دعا آن است که شخص یکپارچه نیاز شود. دعا ابراز اشتیاق است، بلکه همه نیاز فرد همین شوق و اشتیاق است. دعا عامل تربیتی و سازنده‌ای است که نه‌تنها هشیاری انسان نسبت به کمبودهایش است، بلکه تمام مساعی و نیروهای او را جهت تحقق مطلوبش به‌کار می‌اندازد. آنگاه که بیماری از درد و سوز به خود می‌پیچد و از پزشک مدد میطلبد، خود اقدامات اولیه را به انجام می‌رساند تا مسیر درمان هموار گردد. پس از آن دعا و طلب معنای حقیقی خود را | دعا و نیایش نیز یکی از شیوه‌های پرورش ایمان است. دعا اظهار نیاز است، بلکه دعا آن است که شخص یکپارچه نیاز شود. دعا ابراز اشتیاق است، بلکه همه نیاز فرد همین شوق و اشتیاق است. دعا عامل تربیتی و سازنده‌ای است که نه‌تنها هشیاری انسان نسبت به کمبودهایش است، بلکه تمام مساعی و نیروهای او را جهت تحقق مطلوبش به‌کار می‌اندازد. آنگاه که بیماری از درد و سوز به خود می‌پیچد و از پزشک مدد میطلبد، خود اقدامات اولیه را به انجام می‌رساند تا مسیر درمان هموار گردد. پس از آن دعا و طلب معنای حقیقی خود را می‌یابد و در نتیجه اجابت را در پی دارد<ref>ر.ک: همان، ص254</ref>. | ||
نویسنده در آخرین سطرهای کتاب، زیارت و ملاقات برادران دینی از روی محبت را نیز باعث حیات قلوب، زیادت محبت و رشد ایمان دانسته است؛ خصوصاً انسان‌های صالح و علمای ربانی که تأثیرات اخلاقی مضاعفی دارد: به زیارت یکدیگر بروید که موجب حیات دلهای شما است و سخنان ما هم ذکر می‌گردد و احادیث ما بین شما پیوند برقرار می‌سازد. پس اگر به آنها تمسک جویید، موجب رشد و نجات شماست<ref>ر.ک: همان، ص258</ref>. | نویسنده در آخرین سطرهای کتاب، زیارت و ملاقات برادران دینی از روی محبت را نیز باعث حیات قلوب، زیادت محبت و رشد ایمان دانسته است؛ خصوصاً انسان‌های صالح و علمای ربانی که تأثیرات اخلاقی مضاعفی دارد: به زیارت یکدیگر بروید که موجب حیات دلهای شما است و سخنان ما هم ذکر می‌گردد و احادیث ما بین شما پیوند برقرار می‌سازد. پس اگر به آنها تمسک جویید، موجب رشد و نجات شماست<ref>ر.ک: همان، ص258</ref>. | ||