یادبودهای سفارت استانبول: تفاوت میان نسخه‌ها

او درباره روحیات محمدعلی شاه می‌نویسد: «روی‌هم‌رفته شاه سابق ایران آدم بدقلب بدنفسی نبود؛ اگر از علم و دانش بهره کافی داشت، هرگز مرتکب توپ بستن به مجلس و این ذنب لایغفر نمی‌شد. این مرد در جوانی به سلطنت رسیده بود و تا آن وقت معاشرتش فقط با امثال رحیم‎خان چلبیانلو، یاشا پسال یهودی و یک مشت چاپلوس متملق از همه جا بی‌خبر بود و چون طبیعتا مثل بچه‌ها زودرنج و ساده‎لوح بود، از دسیسه و تحریکات خیلی عصبانی می‌شد. یکی از تحریکات که بر او خیلی گران آ‎مده بود، موضوع دسیسه‌های مسعودمیرزا ظل‌السلطان بود که چندین بار به زبان آورد. می‌گفت: ملک‎المتکلمین از زمان شاه شهید جاسوس انگلیسی‌ها و جیره‎خوار ظل‌السلطان بود و برای رسیدن ظل‌السلطان به مقام سلطنت، سید جمال‌الدین اسدآبادی را برانگیخت و او را به این منظور به پطرزبوغ فرستادند، بعد از مردن پدرم، باز هم از این نقشه دست نکشیدند و از هیچ‎گونه تحریک و دسیسه خودداری نمی‌کرد. یک روز ملک‎المتکلمین در باغ بهارستان بالای منبر خطابه رفته و فریاد کرده بود: محمدعلی شاه فلان فلان شده فرار کرد و ایران جمهوری شد. من از آن روز سخت عصبانی شدم و کینه این آزادی‌خواهان قلابی مزدور را در دل گرفتم. همین که روس‎ها فهمیدند که من از کارکنان انگلیس‎ها رنجیده‌ام به آتش دامن زدند»<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/36669/2/43 همان، ص43]</ref>.

وی ماجرای دستیابی‌اش به کتاب‌ها و محتوای آنها را چنین شرح می‌دهد: «یک روز که عید فطر به جمعه افتاده بود و من برای تبریک عید و صرف ناهار به قصر بیک رفته بودم و با محمدعلی شاه دوبه‌دو در همان اطاق معهود نشسته بودیم و صحبت می‌کردیم، پس از صرف چای و شیرینی، خان‌باباخان صاحب‎جمع وارد شده، تعظیم نمود و عرض کرد: قربان! قلعه یاسین حاضر است. محمدعلی شاه بلند شده، گفت: ببخشید من اول هر ماه با همه اهل خانه حتی دکتر یروزالسکی و جنرال خابایوف از قلعه یاسین در می‌رویم؛ شما باشید من الآن می‌آیم. همین که من تنها شدم، دیوانه‌وار به طرف کتاب‌ها رفتم؛ اولی، دومی، سومی را تا آخر با عجله تمام باز کردم؛ سبحان الله! همه در صنعت آتش‎بازی بود؛ راجع به ساختن موشک و فشفشه و آفتاب مهتاب و پاچه‎خیزک و غیره. من از این احوال چنان ملالتی سراپای وجودم را فراگرفت که جلو پنجره مشرف به بسفر آمده، روی صندلی راحتی مثل فانوس تا شدم»<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/36669/2/44 ر.ک: همان، ص44-45]</ref>.