پرش به محتوا

ریاض السیاحه: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۸ سپتامبر ۲۰۱۹
جز
جایگزینی متن - 'ى‎ک' به 'ى‌ک'
جز (جایگزینی متن - 'ی‎ه' به 'ی‌ه')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
جز (جایگزینی متن - 'ى‎ک' به 'ى‌ک')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
خط ۴۶: خط ۴۶:
البته در بعضی قسمت‎ها چون تاریخ گذشتگان ناچار به نقل از مورخین اکتفا نموده است و بنابراین اگر بعض گوشه‌هاى تاریخ به افسانه شبیه‌تر باشد و تحقیقات خلاف آن‌ها را روشن ساخته باشد مانند (تاریخ ملوک پیشدادى و کیان) بر مؤلف بحثى نخواهد بود.
البته در بعضی قسمت‎ها چون تاریخ گذشتگان ناچار به نقل از مورخین اکتفا نموده است و بنابراین اگر بعض گوشه‌هاى تاریخ به افسانه شبیه‌تر باشد و تحقیقات خلاف آن‌ها را روشن ساخته باشد مانند (تاریخ ملوک پیشدادى و کیان) بر مؤلف بحثى نخواهد بود.


مطلب دیگر این است که مؤلف بسیار جاها دیده و شهرها سیاحت کرده و اشخاص ملاقات نموده که آن‌ها را در کتاب خود نیاورده است. اولین دلیل این امر، رعایت اختصار بوده و دوم آنکه نوشته‌ها و یادداشت‎های او را یکى از حکام در ضمن آزار بسیار از بین برده است. بخشی از نوشته وی که دراین‌ارتباط است برای آشنایی با قلم وی ذکر می‌گردد: «استعذار- بر ضمیر منیر دانشمندان عذرپذیر مخفى و مستتر نماند که جامع این اوراق و محرر این اطباق الفقیر الحقیر الساهى ابن اسکندر زین‌العابدین نعمت اللهی در حین گردش عالم و سیاحت طوایف امم بهر بلدى و شهرى که وارد مى‎شد و بهر ناحیه و دیارى که منزل مى‌نمود فى‎الجمله اگر احوال و اوضاع آن دیار در نظر غرابت داشت و کلامى که اعتناء به او بود از محققى استماع مى‌نمود به قید کتابت آورده جمع مى‎کرد و حالات و مقالات هر فرقه را تحریر مى‌نمود به‌قصد آنکه اگر روزى توفیق رفیق گردد و عون بارى‎تعالى یار شود ترتیب و تدوین نموده کتابى سازد و در آن باب سعى بلیغ و اهتمام تمام داشت عاقبت‌الامر به خاطر آمد که قطع علایق از ایران نموده در آستان قدس خامس آل عبا جناب سیدالشهدا علیه‌السلام مجاورت اختیار نماید، در آن مکان شریف فارغ‎البال و آسوده‎حال آنچه مکنون خاطر است به انجام رساند و چندى که از عمر باقى است در زیارت آن حضرت مختتم گرداند بناء علی‌هذا در سنه هزار و دویست و چهل‌ویک هجرى از بلده شیراز حرکت نموده عزیمت مقصد کرد و روى توجه به صوب (سمت) امام مظلوم آورد چون به قصبه قمشه رسید محمدقاسم خان ولد سلیمان خان قاجار که حکومت آن دیار بوى متعلق بود ستمگرى کرده جمیع اسباب و اشیاء و ما یعرف راقم را غارت و تصرف نمود و اهل و عیال و متعلقان فقیر را دستگیر کرد و آنچه از لوازم جور و ظلم و ایذاء بود نسبت به فقیر و متعلقان به عمل آورد من‌جمله اوراقى که در مدت بیست‌وپنج سال زحمت کشیده جمع کرده بود همگى را تاراج نمود نه از خدا شرم و نه از رسول اکرم آزرم کرد چون مضامین اوراق و اسماى بلاد همگى در خاطر نبود و نیز جمیع مطالب و مضامین آن‌ها را حفظ نمودن از حیز امکان خارج بود بنابرآن اکثر بلاد اقالیم سبعه از مشرق و مغرب و شمال و جنوب مذکور نگردید و بر وفق دلخواه به انجام نرسید و به فحواى العذر عند الکرام مقبول اگر در این دفتر تفریط و افراط مشاهده گردد و در عبارات و حکایات آن زیاده و نقصان دیده شود عفو خواهند فرمود و بر بى‎ربطى حقیر حمل نخواهند نمود.»<ref>ر.ک: همان، ص80-82</ref>
مطلب دیگر این است که مؤلف بسیار جاها دیده و شهرها سیاحت کرده و اشخاص ملاقات نموده که آن‌ها را در کتاب خود نیاورده است. اولین دلیل این امر، رعایت اختصار بوده و دوم آنکه نوشته‌ها و یادداشت‎های او را یکى از حکام در ضمن آزار بسیار از بین برده است. بخشی از نوشته وی که دراین‌ارتباط است برای آشنایی با قلم وی ذکر می‌گردد: «استعذار- بر ضمیر منیر دانشمندان عذرپذیر مخفى و مستتر نماند که جامع این اوراق و محرر این اطباق الفقیر الحقیر الساهى ابن اسکندر زین‌العابدین نعمت اللهی در حین گردش عالم و سیاحت طوایف امم بهر بلدى و شهرى که وارد مى‎شد و بهر ناحیه و دیارى که منزل مى‌نمود فى‎الجمله اگر احوال و اوضاع آن دیار در نظر غرابت داشت و کلامى که اعتناء به او بود از محققى استماع مى‌نمود به قید کتابت آورده جمع مى‌کرد و حالات و مقالات هر فرقه را تحریر مى‌نمود به‌قصد آنکه اگر روزى توفیق رفیق گردد و عون بارى‎تعالى یار شود ترتیب و تدوین نموده کتابى سازد و در آن باب سعى بلیغ و اهتمام تمام داشت عاقبت‌الامر به خاطر آمد که قطع علایق از ایران نموده در آستان قدس خامس آل عبا جناب سیدالشهدا علیه‌السلام مجاورت اختیار نماید، در آن مکان شریف فارغ‎البال و آسوده‎حال آنچه مکنون خاطر است به انجام رساند و چندى که از عمر باقى است در زیارت آن حضرت مختتم گرداند بناء علی‌هذا در سنه هزار و دویست و چهل‌ویک هجرى از بلده شیراز حرکت نموده عزیمت مقصد کرد و روى توجه به صوب (سمت) امام مظلوم آورد چون به قصبه قمشه رسید محمدقاسم خان ولد سلیمان خان قاجار که حکومت آن دیار بوى متعلق بود ستمگرى کرده جمیع اسباب و اشیاء و ما یعرف راقم را غارت و تصرف نمود و اهل و عیال و متعلقان فقیر را دستگیر کرد و آنچه از لوازم جور و ظلم و ایذاء بود نسبت به فقیر و متعلقان به عمل آورد من‌جمله اوراقى که در مدت بیست‌وپنج سال زحمت کشیده جمع کرده بود همگى را تاراج نمود نه از خدا شرم و نه از رسول اکرم آزرم کرد چون مضامین اوراق و اسماى بلاد همگى در خاطر نبود و نیز جمیع مطالب و مضامین آن‌ها را حفظ نمودن از حیز امکان خارج بود بنابرآن اکثر بلاد اقالیم سبعه از مشرق و مغرب و شمال و جنوب مذکور نگردید و بر وفق دلخواه به انجام نرسید و به فحواى العذر عند الکرام مقبول اگر در این دفتر تفریط و افراط مشاهده گردد و در عبارات و حکایات آن زیاده و نقصان دیده شود عفو خواهند فرمود و بر بى‎ربطى حقیر حمل نخواهند نمود.»<ref>ر.ک: همان، ص80-82</ref>


ترتیب این کتاب برخلاف دو کتاب دیگر نویسنده که در آن‌ها اسامى شهرها به ترتیب حروف است بر اساس ممالک است و طبق فهرستى که ابتدا ذکر نموده رفتار شده است. وی پس از دیباچه می‌گوید بنیاد این مجموعه بر خلدى و چهار روضه و بهارى نهاده گشت؛ خلد در چگونگى تقسیم زمین است. روضه اول: ولایات ایران است، روضه دوم: توران و کابلستان و کشمیر، روضه سوم: روم، روضه چهارم: جزیرة‎العرب و شام و مصر. بهار: کشور هندوستان است.<ref>ر.ک: همان، ص78-79</ref>
ترتیب این کتاب برخلاف دو کتاب دیگر نویسنده که در آن‌ها اسامى شهرها به ترتیب حروف است بر اساس ممالک است و طبق فهرستى که ابتدا ذکر نموده رفتار شده است. وی پس از دیباچه می‌گوید بنیاد این مجموعه بر خلدى و چهار روضه و بهارى نهاده گشت؛ خلد در چگونگى تقسیم زمین است. روضه اول: ولایات ایران است، روضه دوم: توران و کابلستان و کشمیر، روضه سوم: روم، روضه چهارم: جزیرة‎العرب و شام و مصر. بهار: کشور هندوستان است.<ref>ر.ک: همان، ص78-79</ref>
خط ۶۰: خط ۶۰:


ربانی، در توضیح کارهایی که در تحقیق کتاب انجام داده چنین می‌نویسد: هرچند در تصحیح این کتاب نسخ متعدد نداشتم و مناط بر همان نسخه چاپى بود و نتوانستم نسخه خطى کتاب را هم به دست آورم (مگر پس از پایان چاپ) ولى به حمد الله اصلاحات بی‌شمار در این چاپ به ظهور رساندم و از منابع معتبره در تصحیح استفاده کردم.
ربانی، در توضیح کارهایی که در تحقیق کتاب انجام داده چنین می‌نویسد: هرچند در تصحیح این کتاب نسخ متعدد نداشتم و مناط بر همان نسخه چاپى بود و نتوانستم نسخه خطى کتاب را هم به دست آورم (مگر پس از پایان چاپ) ولى به حمد الله اصلاحات بی‌شمار در این چاپ به ظهور رساندم و از منابع معتبره در تصحیح استفاده کردم.
# نخست بستان السیاحه را یاد مى‎کنیم که در این باب کمک عمده بوده است چه آنکه بسیارى از مطالب در هر دو کتاب همانند نقل شده بود و اغلاط نسخه را از بستان تصحیح نمودم و گاهى از آن کتاب نسخه‌بدل آوردم.
# نخست بستان السیاحه را یاد مى‌کنیم که در این باب کمک عمده بوده است چه آنکه بسیارى از مطالب در هر دو کتاب همانند نقل شده بود و اغلاط نسخه را از بستان تصحیح نمودم و گاهى از آن کتاب نسخه‌بدل آوردم.
# دوم بسیارى از عبارات عربى احادیث را از مآخذ اصلى (مانند عیون اخبار- الرضا و توحید صدوق و اصول کافى و نهج‎البلاغه و غیر این‌ها) پیدا کرده درست نمودم و همچنین دیگر عبارات و از جمله عبارت منقوله از حق الیقین شبسترى را (صفحه 93 این کتاب) با چند نسخه خطى و چاپى مراجعه و تصحیح نمودم وگرنه در نسخه اغلاط فاحش داشت.
# دوم بسیارى از عبارات عربى احادیث را از مآخذ اصلى (مانند عیون اخبار- الرضا و توحید صدوق و اصول کافى و نهج‎البلاغه و غیر این‌ها) پیدا کرده درست نمودم و همچنین دیگر عبارات و از جمله عبارت منقوله از حق الیقین شبسترى را (صفحه 93 این کتاب) با چند نسخه خطى و چاپى مراجعه و تصحیح نمودم وگرنه در نسخه اغلاط فاحش داشت.
# سوم اشعار منقوله را که غالباً ً در صحت آن تردید داشتم با مراجعه به دواوین اشعار در جاى خود پیدا نموده درست نمودم و پاره موارد که اختلاف جزء نسخه‌بدل بود نسخه را تغییر ندادم و هر چه بود همان را گذاشتم.
# سوم اشعار منقوله را که غالباً ً در صحت آن تردید داشتم با مراجعه به دواوین اشعار در جاى خود پیدا نموده درست نمودم و پاره موارد که اختلاف جزء نسخه‌بدل بود نسخه را تغییر ندادم و هر چه بود همان را گذاشتم.
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش